افتخارات «کانون پرورشی» وقتی جوان 25 ساله در دهه 60 مدیرش بود

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، برایتان گفتیم که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ۵۷ ساله شده و در دوره ۴۴ ساله پس از انقلاب، ۷ مدیر به خود دیده که طولانی‌ترین دوره را محسن چینی‌فروشان با ۱۸ سال تجربه کرده است. فارس به بهانه پیشنهاد واگذاری کتابخانه‌های کانون به نهاد کتابخانه‌ها درباره این ۴۴ سال پرونده‌ای گشوده است.

گزارش اول فارس را در این خصوص اینجا بخوانید.

بعد از انقلاب اسلامی فرشید مثقالی به عنوان سرپرست کانون و بعد از آن سیدکمال خرازی به مدیریت کانون رسید. مدتی از حضور خرازی در کانون نگذشته بود که یک جوان ۲۵ ساله به مدیریت یکی از مهم‌ترین مراکز تخصصی حوزه کودک و نوجوان رسید. علیرضا زرین در سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۱ مدیریت کانون را برعهده داشت که بسیاری از این دوره در حوزه سینما و نشر به خوبی یاد می‌کنند.

دوران فراموش شده «زرین»

در این ایام با افراد متعددی چون ابراهیم فروزش، بهروز غریب‌پور، قدرت الله صلح میرزایی، مصطفی رحماندوست، علیرضا زرین، نورا حق پرست و ... در خصوص نقاط قوت و چالش کانون در بازه‌ زمانی مدیریت علیرضا زرین صحبت کردیم، اما چون حدود ۳۰ سال از این دوره می‌گذرد و بسیاری از وقایع ثبت نشده، بسیاری از وقایع به فراموشی سپرده شده است.

دوران علیرضا زرین را می‌توان دوران زرین نامید

براساس شنیده‌ها و اطلاعاتی که در این مدت با افراد مختلف دریافت کردیم، می‌توان گفت که کانون در دوره زمانی مدیریت زرین در ابعاد مختلف، رشد خوبی داشته است. بسیاری از ۳۴ فعالیت هنری، ادبی و فرهنگی که در کانون از قبل انجام می‌شد و مغایرتی با ارزش‌های اسلام و انقلاب نداشت، ادامه پیداکرد؛ فعالیت‌هایی چون کتابخانه‌های سیار، نمایش تئاتر‌های عروسکی، تولیدات آثار سینمایی و انیمیشن، جلسات آموزشی برای مربیان، چاپ مجلات تخصصی کودک و نوجوان و ....

چه مشکلاتی در کانون وجود داشت؟

فضای دهه ۶۰ با توجه به اقتضائات آن زمان و نفوذ بسیاری از جریانات فکری و سیاسی با چهره‌ای انقلابی به ادارات و مراکز فرهنگی حواشی زیادی را در فعالیت‌های کانون ایجاد کرد. ادامه همکاری و دعوت به کار از افرادی که هنوز به جریانان سیاسی و فکری غیر انقلابی التزام داشتند، باعث جدایی برخی از کانون و پیوستن‌شان به وزارت آموزش و پرورش شد.

یکی دیگر از مشکلات کانون در سال‌های جنگ، مسائل اقتصادی بود. بودجه‌ای که از سوی دولت به کانون تخصیص داده می‌شد، فقط برای پرداخت حقوق کارمندان کافی بود و کانون برای کارهای جنبی باید از درآمدهای خودش استفاده می‌کرد که بر حسب اقتضائات آن زمان مشکلاتی را برای فعالیت‌های کانون ایجاد می‌کرد.

شهید بهشتی و باهنر به کمک کانون آمدند

مشکل دیگری که کانون در آن سال‌ها داشت، فعالیت عده‌ای برای انحلال کانون پرورش فکری با عنوان اینکه این مرکز ساخته فرح دیباست و سیاست‌های طاغوت را پیش می‌گیرد، بود که با حمایت شهید بهشتی و شهید باهنر، این مشکل برطرف شد. در ادامه بخشی از مراکز فرهنگی کانون نیز توسط ارگان‌های مختلف مصادره می‌شد که این مسئله توان کانون پرورش فکری را می‌گرفت تا برطرف شود.

بلوغ کانون در سال‌های بعد از انقلاب شکل گرفت

بهروز غریب پور، کارگردان و استاد نمایش عروسکی که از سال ۶۰ تا ۶۹ رئیس مرکز آموزش تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان بود در این خصوص به خبرگزاری فارس گفت: در آن دوران نخستین تماشاخانه کودک و نوجوان را در کشور تأسیس کردیم که بسیاری از افراد فعال در این حوزه از تماشاگران در آن سالن بودند که به تئاتر علاقه‌مند شدند. فیلم‌هایی هم در آن دوران ساخته شد که جوایز بین‌المللی متعددی کسب کردند، سطح تصویرگری کتاب کودک نیز به درجه عالی رسید؛ به طوری که تصویرگران جوایز متعدد بین‌المللی را کسب می‌کردند. به طور کلی بلوغ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در بسیاری از ابعاد در سال‌های بعد از انقلاب صورت گرفت.

موجی نو در تولیدات سینمایی کانون

شورای تولید سینمایی کانون پرورش فکری در دهه ۶۰ موجی نو از تولیدات سینمایی را با محوریت کودکان و نوجوانان ایجاد کرد و از تمام افراد با بینش‌های سیاسی مختلف دعوت به همکاری کرد تا اینکه توانست آثار متعددی چون «خانه دوست کجاست؟»، «مدرسه‌ای که می‌رفتیم»، «دونده» و ... تولید کند. تولیدات سینمایی کانون در سال‌های بعد از انقلاب توانست در جشنواره‌های بین‌المللی حضور چشمگیری پیدا کند و جوایزی نیز به دست آورد.

۲ فیلم کانونی که توقیف شدند

در این دوره فیلم‌هایی چون «باشو، غریبه کوچک» بهرام بیضایی و «مشق شب» عباس کیارستمی که به گفته خودش به شدت مورد انتقاد وزیر آموزش و پرورش وقت قرار گرفت، با حمایت کانون پرورش فکری ساخته شد که هر دو حاشیه‌هایی ایجاد کردند؛ طوری که هریک تا سال‌ها از امکان نمایش محروم بودند و مجادلات بسیاری را میان کانون و مسئولین امر وقت صورت داد.

فضای انتشارات از نظر فرشته طائر پور

فرشته طائرپور تهیه کننده برنامه «گلنار» و فیلم‌نامه‌نویس در یادداشتی که در رسانه‌ها منتشر شده است، فضای انتشارات را در دوران مدیریت زرین و حمید ندیمی، معاون تولید وقت اینگونه روایت می‌کند: آماده‌سازی و چاپ کتاب‌ها با توجه به فقدان تجهیزات و کمبود کاغذ به سختی انجام می‌شد، اما با همه این تنگناها بیش از ۶۰۰ اثر در همان دوران به مرحله انتشار رسید و یا در آستانه چاپ، در اختیار گروه بعدی قرار گرفت. یادم هست که حداقل ۲۰ اثر تألیفی یا ترجمه شده در هفته، به بخش ما ارائه می‌شد که ظرف مهلتی کمتر از یک‌ماه در شوراهای اولیه و نهایی، مورد بحث و تصمیم‌گیری قرار می‌‌گرفتند.

دهه ۶۰ دوران طلایی کتاب‌ و نشریات مکتوب

دهه ۶۰ دوران خوبی برای مجلات و نشریات مکتوب بود؛ چرا که مطالعه در آن بازه زمانی شدت یافته بود و همین عاملی شده بود که تولیدات مکتوب کانون با تمام شرایط بد اقتصادی آن زمان تیراژهایی حدود ۷۰ هزار جلد را هم ببیند. مجلات و نشریات متعددی نیز در کانون منتشر می‌شد؛ به طور مثال مجله «آیش» که در آموزش داستان‌نویسی و شعر و ... برای نوجوانان تولید محتوا می‌کرد، بعدها محتواهای تولید شده این مجله در قالب کتاب توسط حوزه هنری منتشر شد.

جشنواره ۲ سالانه کتاب کودک و نوجوان

کانون در دی ماه سال ۶۸ و بعد از پایان جنگ تحمیلی، جشنواره ۲ سالانه کتاب کودک و نوجوان را تأسیس کرد که بعد از انقلاب، کار بی‌بدیلی در این حوزه بود. این کار تا اواسط دهه ۷۰ تنها جشنواره و جایزه‌ای بود که کانون برگزار می‌کرد. البته کانون جشنواره‌های فیلم و تئاتر کودک و نوجوان را در قبل از انقلاب برگزار می‌کرد، اما بعد از انقلاب، برگزاری این جشنواره‌ها به وزارت ارشاد سپرده شد.

زرین رفت و چینی‌فروشان آمد

علیرضا زرین در سال ۱۳۷۱ از مدیریت کانون پس از ۱۳ سال مدیریت کنار رفت و جای خود را به محسن چینی فروشان که در ابتدای انقلاب باهم در کانون پرورش فکری فعالیت داشتند، داد.

روزگار بلندترین مدیریت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، یعنی دوره مدیریت محسن چینی‌فروشان را در گزارش بعدی خواهید خواند.

پایان پیام/