به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، سبک زندگی اسلامی همان روش و نقشه راهی است که خداوند متعال و بزرگان دینی ما همواره بدان تاکید کرده‌اند و این آموزه‌ها در حیات طیبه مادر امت، حضرت فاطمه زهرا(س) نمود و بروز خاصی دارد.زندگی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و به ویژه حیات طیبه بانوی گرامی اسلام، حضرت فاطمه زهرا(س) سراسر درس و آموزه‌هایی است که بررسی و نگاه به‌ آن می‌تواند راهگشای بسیاری از مسایل روز جامعه و خانواده‌ها باشد.بر همین اساس به مناسب ایام فاطمیه با حجت الاسلام والمسلمین «علی اکبر ذاکری»، کارشناس دینی، نویسنده عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

لطفا به گوشه ای از ابعاد زندگی حضرت زهرا(س) اشاره بفرمایید که می تواند الگوی جامعه امروز ما باشد.

سبک زندگی حضرت از جهات مختلف برای جامعه امروز ما الگوی خوبی محسوب می شود. دوران زندگانی حضرت فاطمه (س) را می توانیم به سه دوره تقسیم کنیم. از تولد تا هجرت، دوران ازدواج ایشان تا رحلت پیامبر اسلام (ص) و دوره رحلت پیامبر (ص) تا شهادت حضرت که طبق روایات نقلی شهادت این بانوی بزرگوار 75 یا 95 روز بعد از رحلت پدر گرامی شان رخ داده است. نقل شده است در دوران مکه، پیامبر اکرم (ص) لقب «ام ابیها» را به فاطمه زهرا (س) دادند. حضرت خدیجه کبری (س) در سال دهم هجری وفات یافتند، بر همین اساس این فاطمه بود که در خدمت و حمایت پدر قرار داشت به ویژه در دوره مکه که دوران سختی برای مسلمانان و از جمله خود رسول اکرم (ص) بود که گاهی برخی از افراد توهین و بی ادبی های زیادی به حضرت می کردند.البته دو دوره اخیر یعنی دوران مکه و دوران مدینه بیشتر مورد توجه است.

اما دوران مدینه دو دوره متفاوت داشت. دورانی که این بانوی بزرگوار با حضرت علی (ع) ازدواج کردند و دوران بعد از پیامبر اکرم (ص). البته ما نمی خواهیم بخش عبادی زندگی حضرت فاطمه (س) را که طبق روایات به قدری ایستاده عبادت کرده بودند که پاهایشان آسیب دیده بود را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم بلکه زندگی مشترک حضرت با امیرالمومنین (ع) بیشتر مد نظر ماست که می تواند الگوی خوبی برای جامعه امروز ما محسوب شود.

از یک سو در این دوره پدر حضرت فاطمه (س) مهمترین و برجسته ترین شخصیت مدینه و از سوی دیگر مهمترین شخصیت جهان اسلام بودند. همسرشان ( حضرت علی) جزو فرماندهان و افسران توانمندی است که در نبردهای مختلف توانسته در برابر دشمن ایستادگی و مقاومت کند، چنین شخصیتی از ناحیه پدر و همسر در یک موقعیت اجتماعی بالایی قرار داشتند؛ سوال اینجاست که این فرد با چنین شخصیتی چگونه زندگی می کردند؟ با توجه به شرایط آن زمان این بانوی بزرگوار چگونه با دیگران برخورد می نمودند لذا می بایست برای ترسیم درست از زندگی حضرت این بخش از زندگی وی را بیشتر در نظر داشته باشیم.

در چنین صورتی است که ما می توانیم اهمیت عملکرد حضرت فاطمه (س) را به جامعه معرفی کنیم، بنابراین عملا ما به فضایل حضرت کاری نداریم بلکه اینجا شخصیت وی مورد نظر ما است. یک شخصیتی که از لحاظ موقعیت سیاسی و اجتماعی در چنین شرایطی قرار داشته است. از نظر ما کسی که دارای چنین شرایطی باشد، باید از مواهب و نعم اجتماعی و اقتصادی بالایی برخوردار باشد؛ حال ببینیم این بزرگوار چگونه زندگی می کردند. اشاره کردیم زندگی مشترک حضرت می تواند الگوی خوبی برای جامعه امروز ما محسوب شود. زندگی مشترک این بانوی بزرگوار سرشار از آموزه های زناشویی برای خانواده های امروز جامعه ماست.

یکی از مشکلات امروز جامعه ما این است که افراد همیشه در مسایل مالی به بالادستان خود نگاه می کنند و اظهار می کنند فلان شخص از وضعیت اجتماعی و اقتصادی بالایی برخوردار است. چرا من کمتر دارم لذا این مساله خود به خود به یک مشکل روانی و اجتماعی تبدیل می شود. مشکل اینجاست که همیشه افراد از داشته های خود ناراضی هستند، حتی اگر او نیز به موقعیت بالایی دست یابد باز هم از جایگاه افراد بالاتر از خود گله مند است، بر همین اساس است که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: همیشه در مسایل مالی به زیردستان و در امور معنوی و عبادی به بالادستان خود نگاه کنید. خود این امر موجب ایجاد یک آرامش در جامعه می شود.

با وجود همه این موقعیت اجتماعی حضرت فاطمه (س) در داخل منزل کار می کردند. نکته مهم تر این است که پیامبر اکرم (ص) در منزل دخترشان یک تقسیم کاری انجام دادند و فرمودند کار داخل منزل مربوط به فاطمه و کارهای بیرون از خانه بر عهده علی (ع) باشد. یکی از کارهای حضرت فاطمه (س) آسیاب گندم بود. در واقع یک همکاری خوب بین فاطمه و علی در کارهای منزل حاکم بود، حتی امام صادق (ع) فرمودند: گاهی امیرالمومنین علی (ع) منزل را جارو می کردند؛ با همه این اوصاف این بانوی بزرگوار بسیار ساده زیست بودند، حتی اگر شرایط زندگی شان بهتر می شد ولی زندگی سایر مسلمانان از شرایط خوبی برخوردار نبود، همیشه سعی و تلاش می کردند که به دیگران کمک کنند.

نقل است که رسول اکرم (ص) هرگاه به مسافرت می‏‌رفت، با فاطمه(س) خداحافظی می‏‌کرد و زمانی که از سفر بر می‏‌گشت، ابتدا به دیدن ایشان می‌شتافت. در یکی از مسافرت‏‌های پیامبر، حضرت زهراء(س) دو دستبند نقره و یک جفت گوشواره برای خویش و یک پرده برای درب منزل خرید. پیامبر از مسافرت بازگشت و به دیدار دخترش شتافت. پس از مشاهدۀ پردۀ خانه و زیور آلات سادۀ فاطمه(س) توقف کوتاهی کرد و به مسجد رفت. حضرت زهرا با خود اندیشید که پدر ناراحت است و فوری دستبند و گوشواره و پرده را در آورد و خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرستاد و پیام داد: دخترت برای تو سلام می‌‏فرستد و می‌‏گوید که این زیور آلات اندک را در راه خدا انفاق کن؛ «تَقْرَأُ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمَ اِبْنَتُکَ وَ تَقُولُ اِجْعَلْ هَذَا فِی سَبِیلِ اَللَّهِ». پیامبر گرامی اسلام پس از مشاهدۀ بخشش و ایثار فاطمه(س) سه بار فرمود:«فِدَاهَا أَبُوهَا» پدرش فدای او باد.اینها نمونه هایی از سبک زندگی این بانوی بزرگوار در تاریخ اسلام است.

ما در بعد تربیتی چگونه می توانیم از سبک زندگی حضرت فاطمه (س) الگوبرداری کنیم؟

با توجه به اینکه حضرت علی (ع) به دلایل مختلف در خانه حضور نداشتند لذا تربیت فرزندان بر عهده حضرت فاطمه (س) بود. وی ارتباط خوبی با فرزندان داشت. در زمان عبادت و راز و نیاز با خداوند، فرزندان را در کنار خود قرار می دادند تا آنها نیز شیوه عبادت را از مادر بیاموزند. روایت است که امام حسین (ع) فرمودند: مادر چرا شما در حق همه مومنین و مومنات دعا کردید ولی برای خودمان دعا نکردید؟حضرت پاسخ دادند: اول همسایه , بعد خانه خود؛ لذا به فکر دیگران بود، تفکری در میان ائمه اطهار (ع) بود. بنابراین توجه به دیگران و بذل و بخشش به نیازمندان از جمله ویژگی های اهل بیت پیامبر اکرم (ص) بود؛ روایت است امام حسن (ع) چندین بار اموال خود را بین فقرا تقسیم کردند.

لذا فرزندان حضرت علی (ع) از لحاظ تربیتی در دامن مادری پرورش یافتند که ابتدا به فکر دیگران بود، سپس به فکر خانواده خود. طبیعتا در بعضی از غزوات خود حضرت فاطمه نیز غذایی را تهیه می نمودند و برای رزمندگان می بردند. قرآن در سوره انسان می فرماید: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‌ حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیرا إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً » ( و غذاى خود را با آن که دوستش دارند، به بینوا و یتیم و اسیر مى‌دهند. (و مى‌گویند:) ما براى رضاى خدا به شما طعام مى‌دهیم و از شما پاداش و تشکّرى نمى‌خواهیم.) لذا وقتی روحیه انفاق در بزرگان و اعضای خانواده وجود داشته باشد، این روحیه خود به خود در تربیت صحیح فرزندان نیز نقش مهمی را ایفا می کند.

چگونه می توانیم از فضای ایام فاطمیه در جهاد تبیین استفاده کنیم؟

ما می توانیم از سبک زندگی و سیره ائمه معصومین (ع) به ویژه حضرت فاطمه (س) در زمینه های مختلف عبادی، سیاسی، اجتماعی، شخصیتی و عفاف و حجاب الگوبرداری کنیم. کسانی که امروزه جامعه را علیه حجاب و ارزش ها تبلیغ می کنند، هدفشان این است که جامعه را به گونه ای تربیت کنند که هیچ گونه مسئولیتی در قبال مسایل اجتماعی احساس نکنند. گرچه ممکن است به عنوان یک اعتراض خاص مطرح باشد اما هدف نهایی آنها تنها سلب احساس مسئولیت اجتماعی در جامعه است.

نقل است که مردی به همسرش می گوید: از حضرت فاطمه (س) سوال بکن که آیا من جزو شیعیان و پیروان شما هستم یا خیر؟ وی سوال کرد و حضرت پاسخ دادند: اگر به دستورات ما عمل می کنند جزو پیروان ماست اما اگر خلاف آن عمل می کنند، جزو شیعیان ما نیست. واقعیت این است که ما بایستی سیره حضرت را در جامعه تبیین کنیم. بنابراین استفاده از سیره معصومین (ع) و اندیشه های متفکران برجسته اسلامی که در جامعه مغفول مانده اند ضروری است.

از جمله این شخصیت های اسلامی شهید مطهری است که در خصوص اندیشه های مربوط به زنان کتاب های متعددی تالیف نموده اند. خود استاد هم تصریح کردند که بیشتر نوشته های من «حجاب و نظام حقوق زن» در پاسخ به یک شبهه است. ما بایستی دیدگاه ها و نظرات شخصیت های اسلامی بزرگ از جمله امام خمینی، شهید مطهری شهید، بهشتی و دکتر شریعتی را در ابعاد مختلف در جهاد تبیین مورد توجه قرار دهیم. نظرات این شخصیت های برجسته اسلامی در جهاد تبیین مورد غفلت واقع شده است. اندیشه های آنها در زمینه سازی برای انقلاب بسیار تاثیرگذار بود. بنابراین در جهاد تبیین در بخشی باید به تبیین سیره معصومین (ع) و در بخشی دیگر شخصیت های اسلامی توجه شود، چون شخصیت های مذهبی سیره معصومین (ع) را با توجه به شبهاتی که در جامعه بوده، مطرح کردند.

پایان پیام/35