از «گزیده و حس و حالی از نهج‌البلاغه» دکتر عماد افروغ تا «آن است شیوه حکومت» سید مهدی شجاعی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، در تازه‌های نشر دینی سه کتاب تازه منتشر شده انتشارات نیستان با موضوع امام (ع) و نهج البلاغه کتاب‌های «آن است شیوه حکومت»، «متقین» نوشته سید مهدی شجاعی و کتاب «گزیده و حس و حالی از نهج‌البلاغه» آخرین اثر مکتوب مرحوم دکتر عماد افروغ را به علاقمندان کتاب معرفی می‌کنیم.

کتاب «آن است شیوه حکومت»؛ اثر سید مهدی شجاعی است که اخیراً چاپ پنجم آن از سوی نشر نیستان به بازار کتاب عرضه شده است. این کتاب ترجمه از «عهدنامه» و یا همان نامه معروف حضرت امام علی (ع) به مالک اشتر است که در نهج‌البلاغه نیز آمده است. شجاعی در این کتاب نظر به اهمیتی که برای این فراز از نهج‌البلاغه به عنوان منشور و آئین‌نامه حکومت اسلامی قائل بوده است، آن را به صورت مجزا در قالب کتابی آورده است.

شیوه ترجمه این متن ارائه همزمان متن با ترجمه است. شجاعی در صفحات این کتاب متن فارسی و به دنبال آن و در کنارش، متن عربی این نامه را قرار داده است و سعی کرده با استفاده از ساده‌ترین و شیواترین عبارات از عهده ترجمه این اثر برآید. نکته قابل توجه در این ترجمه آهنگین بودن آن و تلاش برای ارائه متنی است که بی‌آنکه به دنبال روایتی شاعرانه در ترجمه باشد توانسته آهنگی حماسی به خود بگیرد و به شکلی خاص عبارات را در پی هم و به منظور ترجمه قرار دهد.

سید مهدی شجاعی که پیش از این نیز در حوزه ترجمه آثاری همچون ترجمه برخی از ادعیه را در قالب کتاب عرضه کرده است، در این اثر تازه به تناسب و اقتضای محتوا سعی کرده تا اثری را پدید بیاورد که همانند متن عربی آن، صلابت یک نامه و در عین حال شورانگیزی توصیه‌های دنیوی و اخروی آن را در خود دارا باشد.

یکی دیگر از نکات قابل توجه درباره این کتاب مقدمه‌ای است که شجاعی برای این اثر تألیف کرده است. او در مقدمه خود به نوعی هدف از حکومت در اسلام و آنچه به عنوان خلافت و حکمرانی در این آئین بر مسلمانان رفته را مرور و در ادامه از زبان خود درباره منشور حکومت علوی و اسلامی که برگرفته از نهج البلاغه است و در نامه حضرت امام علی(ع) به مالک اشتر متبلور می‌شود نکاتی را بیان کرده است.

شجاعی در این مقدمه که برای فهم محتوای این نامه، متنی کارساز و دقیق به شمار می‌رود، نخست تقسیم‌بندی حکومت اسلامی به دو شیوه حکومت برگرفته از اسلام علوی و حکومت برگرفته شده از اسلام اموی را معرفی و ترسیم می‌کند و برای هر یک از آن‌ها نیز شاهد مثالی را برمی‌شمارد. در ادامه شجاعی با بیان مختصر ویژگی‌های هر یک از دو شکل از آئین مسلمانی و حکومت داری، به بایسته‌های و ضرورت‌های قواعد حکومت از منظر اسلام حقیقی اشاره کرده و نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر را نماد و سمبل خلق این قواعد معرفی می‌کند و از مخاطب می‌خواهد این فرمان را به عنوان شاخصی برای بررسی رفتار‌های دولت‌مردان مورد استفاده قرار دهند و با آن دست به شناسایی و واکاوی کارنامه عمل آن‌ها بزنند.

شجاعی همچنین از این عهدنامه در بخشی از مقدمه خود به عنوان مهمترین سند در حمایت از حقوق بشر در تمامی دنیا یاد کرده است و تأکید دارد که از ابتدای خلق بشریت تا کنون هیچ سندی به مانند این به تعریف حدود رابطه میان مردم و حکومت نپرداخته است.

کتاب «متقین» اثر سید مهدی شجاعی برای بار بیست و یکم بازنشر و در دست تجدید چاپ است. «متقین» در واقع شرح خطبه متقین نهج‌البلاغه است، خطبه‌ای عظیم و عمیق که حضرت‌امیرالمؤمنین در پاسخ همام که گفت یا علی! صف لی المتقین (متقین را برایم توصیف کن)، فرمودند. خطبه چنان عمیق و پرمعنا است که با اعتراف نویسنده مبنی بر ایجاز متن باز کتاب قریب چهارصد صفحه شده است. در این کتاب سیدمهدی شجاعی با استفاده از آیات قرآن و احادیث و روایات، به شرح و توضیح عبارت به عبارت خطبه می‌پردازد. در ذیل عبارت «ومشیهم التواضع» می‌خوانیم: این دریادلان بال بر زمین تواضع می‌سایند و در آسمان خضوع پرواز می‌کنند و از زلال چشمه خشوع می‌نوشند و در باران فروتنی غسل می‌کنند. تواضع را میوه درخت علم خویش می‌دانند و فروتنی را زکات خرمن متراکم شرف و فضیلت خود میشمارند. این بزرگمنشأن همچنان که شیرینی عفو و گذشت را در زیر دندان قدرت خود مزمزه می‌کنند، حلاوت تواضع را بر بام رفعت خویش می‌چشند.

کتاب «گزیده و حس و حالی از نهج‌البلاغه» آخرین اثر مکتوب مرحوم دکتر عماد افروغ در نشر نیستان است که چاپ دوم آن هم اکنون در دسترس علاقه‌مندان است.

دکتر عماد افروغ در این کتاب گزیده‌هایی منتخب از خطبه‌ها حکمت‌ها و نامه‌های نهج البلاغه را انتخاب و به فراخور توان و فکر و‌اندیشه خود متونی در شرح و تفسیر آن‌ها نگاشته است. این برداشتها در واقع حس و حال و‌اندیشه‌ای است که افروغ در مواجهه با این فراز‌های نهج‌البلاغه در خود شکل گرفته دیده و آن‌ها را تألیف کرده است.

عماد افروغ در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب آورده است: « سال‌هاست که می‌خوانم و می‌نویسم، به جرات می‌توانم از سر صدق فریاد بزنم و مدعی شوم که سخنی حکیمانه‌تر از سخنان علی نشنیده و نخوانده‌ام. درست پس از مطالعه شهر خدا و اعترافات آگوستین قدیس بود که وارد دریای بیکران و جوشان و ناتمام و زایای نهج‌البلاغه شدم. سخت مبهوت در‌های گرانب‌های این گفتار شدم. این سخنان به منزله شراب‌های نابی بودند که مرا مست خود کردند. و هرگاه بر آن‌ها مرور می‌کنم باز مست و از خود بیخود می‌شوم و حالم خوش می‌شود».

افروغ اما هدف از نگارش این کتاب را جدای از علاقه‌مندی حسی خود، باورمندی‌اش به کشف و حل مشکلات حکمرانی شیعی در ایران با تمسک به حکمت‌ها و سخنان حضرت علی (ع) دانسته است و به همین دلیل است که در کتاب خود به صراحت عنوان می‌کند علی بیش از هر جای دیگری چاره درد‌های ما در جامعه شیعی ایران، به ویژه پس از انقلاب اسلامی است. علی کجاست که ببیند به نام او و زیر پوشش حکمرانی منتسب به او چه جفا‌ها که در حق او نمی‌شود.

این کتاب تلاشی است در راستای بیان این باور افروغ که نهج البلاغه نماد و نمایشی است از شخصیتی که نسبت به درد‌ها و مشکلات و بی‌عدالتی‌ها و بی‌دینی‌های حاکم بسیار ناآرام و از نظر محتوایی همانند اسپند روی آتش است و نمی‌تواند با خونسردی از کنار مشکلات مردم بگذرد و این در حالی است که اینچنین منش‌ها و سلوکی در کشور ما در حال حاضر زیر سؤال می‌رود و بی‌توجهی به دردمندی مخاطبان مورد ستایش قرار می‌گیرد.

در این اثر فراز‌هایی از نهج‌البلاغه انتخاب و تشریح شده است که توامان با حس حال و نیاز نویسنده و عامه مخاطب ارتباط برقرار کند. افروغ د بر اساس ترجمه مرحوم دشتی از نهج‌البلاغه دست به انتخاب‌زده است و تأکید دارد که همه آنچه از آن سخن گفته متعلق به یک خطبه یا نامه یا حکمت نیست.

پایان پیام/32