آندومتریوز در جوامع صنعتی آلوده شیوع بیشتری دارد

یک فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته گفت: آندومتریوز، بیماری است که مرگ و میر ندارد، اما مانند سرطان پیشرفت می کند و در جوامع صنعتی آلوده نیز شیوع بیشتری دارد.

دکتر فرزانه سادات خضری، جراح زنان و فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته، موسس نخستین مرکز آندومتریوز جهاددانشگاهی ابن سینا و عضو انجمن جراحان زنان ایران در گفتگو با خبرنگار سیناپرس گفت: آندومتریوز از جمله بیماری هایی است که معمولا زنان با علائمی مانند دردهای پریودی خیلی شدید به پزشک متخصص مراجعه می کنند. هرچند دردهای ماهیانه تا حدی طبیعی است اما اگر شدت درد درحدی باشد که فرد قادر به انجام فعالیت های روزمره نباشد و حتی خوردن مسکن نیز دردی از او دعوا نکند، باید به ابتلا این افراد به آندومتریوز شک کرد.

وی افزود: برخی از زنان نیز با مشکل نازایی به پزشک مراجعه می کنند اما به دلیل اینکه این بیماری در MRI و سونوگرافی های معمولی تشخیص داده نمی شود؛ تنها سونوگرافیست هایی که به طور ویژه در این زمینه فعالیت دارند، قادر به تشخیص این بیماری هستند،متوجه بیماری می شوند.

وی اظهارداشت: دردهای لگنی مبتلایان به این بیماری می تواند در تمام ماه طول بکشد اما در زمان قاعدگی شدت دردها تشدید پیدا کند. همچنین امکان دارد، برخی از بانوان هنگام برقراری رابطه جنسی درد بسیار شدیدی داشته باشند اما پزشک پی به این بیماری نبرد و تنها استفاده از ژل را تجویز کند.

ژنتیک نقش بسیار مهمی در آندومتریوز دارد

خضری به علل ایجاد این بیماری اشاره و به خبرنگار سیناپرس گفت: در حال حاضر بسیاری از علل این بیماری ناشناخته است، اما طبق مطالعات و بررسی ها، این بیماری در شهرهای صنعتی و آلوده مانند اصفهان و قم شیوع بیشتری دارد.

وی تصریح کرد: همچنین ژنتیک نیز نقش بسیار مهمی در این زمینه ایفا می کند. در بسیاری از مواقع امکان دارد چند نفر از اعضای یک خانواده یا فامیل درگیر این بیماری باشند. از سوی دیگر استرس نیز شدت این بیماری را تشدید می کند.

این جراح زنان و فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته خاطرنشان کرد: متاسفانه میزان عود بیماری زیاد است و از زمان آغاز دوران قاعدگی تا زمان یائسگی امکان بروز آن وجود دارد. اوج این بیماری با علائم بدخیم در سنین 28 تا 48 سالگی است و انواع مختلفی دارد که برخی از انواع شدید آن در سن باروری زودتر خودشان را نشان می دهند.

وی یادآورشد: آندومتریوز مرگ و میر ندارد، اما بیمار سال ها با درد شدید دست و پنجه نرم می کند؛ بیماری که زندگی فرد را تحت شعاع قرار می دهد و موجب می شود فرد به علت شدت درد روز قاعدگی سر کار نرود و حتی هر روز درد لگنی را تحمل کند.

خضری به سیناپرس گفت: اغلب این افراد به پزشک مراجعه می کنند. نتیجه سونوگرافی این افراد خوب است بنابراین پزشک ریشه درد را دردهای عصبی قلمداد می کند در حالی که بیمار دچار آندومتریوز است؛ اگر این فرد توسط پزشکی ماهر و متبحر معاینه شود، پزشک به وجود آندومتریوز پی می برد و در نهایت پس از مراجعه بیمار به مرکز سونوگرافی و MRI ویژه آندومتریوز و تایید این بیماری، بیمار مراحل درمانی اش را آغاز می کند.

وی تاکید کرد: برخی از بیماران مدام با شکست IVF (لقاح آزمایشگاهی یا لقاح خارج رحمی) مواجه می شوند؛ جنین داخل رحم شان نمی ماند. اگر این افراد نیز دچار این مشکل باشند، پزشک متخصص ماهر به خوبی می تواند آن را تشخیص دهد.

درمان آندومتریوز بسیار پیچیده است

خضری به راه های درمانی این بیماری اشاره کرد و در این خصوص به سیناپرس گفت: بحث درمان آندومتریوز بسیار پیچیده است. درمان قطعی این بیماری زمانی رخ می دهد که بیمار جراحی شود و عامل و منشاء این بیماری_رحم و هر دو تخمدان_ بیرون آید. تنها بیرون درآوردن رحم هیچ فایده ای ندارد و باید هر دو تخمدان خارج شود. این امر در سن باروری شدنی نیست و ما نمی توانیم به عنوان مثال به امید درمان قطعی، رحم و هر دو تخمدان یک زن سی ساله را خارج کنیم. این روش درمانی عملا برای زنانی که در سن قاعدگی نیستند، شدنی است.

وی افزود: یک پزشک باید بداند برای کدام بیمار دارو و برای کدامیک جراحی انجام دهد؛ جراحی نیز باید به روش لاپاراسکوپی انجام شود.

عضو انجمن جراحان زنان ایران اظهارداشت: این بیماری تمام اعضای داخل لگن شامل روده، تخمدان ها، رحم، آپاندیس، شکم را درگیر می کند. تمام این اعضا بهم چسبندگی شدید پیدا می کنند و آناتومی طبیعی لگن را بهم می ریزند. هنگام جراحی به دلیل اینکه هیچ چیزی سرجای خود نیست و تشخیص داده نمی شود، تنها جراح و متخصص لاپاراسکوپی _که به صورت ویژه روی بیماری آندومتریوز کار کرده باشد_ قادر است این آناتومی را به حالت اولیه برگرداند.

وی عنوان کرد: نباید بلافاصله برای همه بیماران درمان جراحی اولیه را انتخاب کنیم. پزشکان متخصص باید بیماران را به موقع جراحی کنند، زیرا این بیماری عود کننده است. حتی اگر بهترین جراحی نیز انجام شود و بیمار نیز پیگیری های لازم را انجام دهد، بار دیگر امکان عود این بیماری وجود دارد. هرچقدر جراحی بهتر انجام شود، امکان عود آن کمتر است.

وی اظهارداشت: موفقیت در این جراحی لزوما به مهارت جراحان ارتباطی ندارد، بیشتر به ماهیت بد ذاتی آندومتریوز و بدن فرد مرتبط است. یک متخصص ماهر در وهله نخست به فکر جراحی بیمار نیست. معیارهای خاص دیگری را در نظر می گیرد اما زمانی که بیماری حالب های کلیه (دو لوله‌ باریک که مثانه را به کلیه‌ ها متصل می ‌کنند) را درگیر کند و کلیه ها ورم کرده باشد، این مساله بسیار خطرناک است. در چنین شرایطی باید بیمار اورژانسی عمل شود تا کلیه های او از دست نرود.

آندومتریوز سرطان خوش خیم است

خضری به سیناپرس گفت: آندومتریوز گاهی روده های بیمار را درگیر می کند اما لزوما گرفتاری روده ها به معنای جراحی بیمار نیست و بیمار باید به موقع جراحی شود.

وی افزود: در حقیقت آندومتریوز سرطان خوش خیم است که مانند سرطان پیشرفت می کند. جراحی این بیماری نیز مانند سرطان است اما خوشبختانه کشنده نیست و بیمار مبتلا به آندومتریوز، درگیر و مستاصل می شود.

به گفته وی، کیست های تخمدانی و شکلاتی که در بدن بیمار ایجاد می شود، خوش خیم هستند اما گاهی می توانند بدخیم هم شوند. اگر به موقع علائم بدبخیمی بیماری( با سونوگرافی و MRIو آزمایش خون) تشخیص داده شود، کیست ها خیلی بزرگ باشد یا بیمار پاسخی از IVF نگیرد، باید هرچه زودتر نسبت به عمل جراحی بیمار دست به کار شد.

وی تاکید کرد: عمل جراحی باید به صورت لاپاراسکوپی باشد؛ ضایعات بسیار ریز این بیماری باید با میکروسکوپ برداشته شوند تا آناتومی بدن به شکل اولیه برگردد. با انجام جراحی باز به خوبی نمی توان این ضایعات را برداشت؛ جراحی باز به جز موارد خیلی خاص جنایت بزرگی در حق بیمار است، زیرا چسبندگی های جراحی باز نیز به مشکلات بیمار اضافه می کند.

این فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته افزود: این امکان وجود دارد که بیماران مبتلا به آندومتریوز در طول زندگی دو الی سه بار نیاز به عمل داشته باشند، از اینرو این بیماران نباید بلافاصله عمل شوند. پزشک ابتدا برای این افراد درمان دارویی تجویز می کند تا در شرایط خاص، جراحی انجام دهد، زیرا این جراحی ها بسیار سنگین و پر عارضه هستند بنابراین باید سعی شود تعداد جراحی ها به حداقل برسند. بیمار پس از جراحی باید در سال نخست هر سه ماه یک بار و در سال دوم هر چهار ماه یک بار به نزد پزشک معالجش مراجعه کند.

گفتگو: فرزانه صدقی