تخفیف‌های جنجالی؛ تزریق مرگ تدریجی به کتابفروشان

به گزارش راهبرد معاصر، نمایشگاه کتاب تهران در ایستگاه سی و چهارم خود و به تبعیت از شرایط عام اقتصادی کشور به یکی از مهمترین بزنگاه‌ها برای بررسی و پیش بینی وضعیت اقتصادی کشور طی ماه‌ها و حتی سال‌های پیش رو مبدل شده است. وضعیت غیر ثابت بازار کاغذ، افزایش هزینه‌های تولید کتاب از سویی و کاهش توان اقتصادی مردم به صورت عمومی که در میزان حضور کالاهای فرهنگی در سبد خانوار تاثیر به سزایی دارد،‌ از سوی دیگر‌، مهمترین بزنگاه این اتفاق است و درست همینجاست که چالش اصلی مخاطبان و مدیران و ناشران شکل می‌گیرد: «حمایت و یارانه دولتی برای نشر و کتاب».

این درحالی است که امسال و برای نخستین بار در قالب طرح فروش یکپارچه کتاب توسط کتابفروشی‌ها که مدتی است از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران پیگیری می‌شود، بخشی از بدنه کتابفروشان کشور مهمان نمایشگاه کتاب تهران شده‌اند. کتابفروشانی که با یارانه اهدایی از سوی دولت آثاری را با تخفیف ویژه به مخاطبان خود می‌رسانند. کتاب‌های عرضه شده از سوی آنها با یک ویژگی خاص به دست مخاطب می‌رسد و آن منتفع شدن تمامی بخش‌های عرضه کتاب در کشور از سود آن است.

به گفته علی رمضانی قائم مقام نمایشگاه کتاب این کتابفروشان که تعداد آنها بالغ بر 200 عدد می‌شود تنها در روز اول از برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در سال جاری، بیش از دو میلیارد تومان فروش کتاب داشته‌اند و این یعنی هر کتابفروشی به طور متوسط 10 میلیون تومان فروش داشته و اگر میانگین قیمت کتاب را بر اساس آمار سایت خانه کتاب حدود 100 هزار تومان بدانیم ـ هر چند که بسته به تعداد صفحه، کاغذ و نوع چاپ این عدد بسیار متغییر خواهد بود ـ هر کتابفروشی روزانه یکصد کتاب در این طرح فروخته است که آمار قابل توجهی است.

اما آن روی سکه این مسئله؛ بازار عجیبی است که این روزها در حاشیه نمایشگاه کتاب برای فروش این کالا و به طور عمده از سوی ناشرانی که در نمایشگاه حضور ندارند و البته میان صفر و یک‌های سایت‌های فروش کتاب در حال شکل‌گیری است.

در تبلیغات فضای مجازی این روزها شاهدیم که موسسه‌ای خاص با همکاری چند ناشر و به منظور عرضه کتاب با ارسال رایگان، اقدام به ارائه تخفیف 33 درصدی برای خرید کتاب توسط مخاطبان کرده است. این اتفاق در حالی است که میانگین تخفیف عرضه شده برای فروش کتاب از سوی این موسسه به کتابفروشی‌ها عددی میان 20 تا 25 درصد است.

این اعداد در کنار هم به معنای این است که سوداگری این نوع از پخش در ایامی مانند نمایشگاه کتاب با چاشنی مخاطبی که عادت به خرید کالای فرهنگی با تخفیف کرده، در حال تزریق مرگ تدریجی به بدنه فروشگاه‌های مستقل کتاب و محصولات فرهنگی است.

به عبارت دیگر ناشران و برخی موسسات فروش مجازی کتاب با تهییج مخاطبان برای دریافت تخفیف و با کاهش شدید حاشیه سود خود برای کسب نقدینگی در شرایط خاص اقتصادی کشور، در حال برنامه‌ریزی برای سهم بازار بیشتر و البته از بین بردن فروشگاه‌های مستقل کتاب و تغییر ذائقه مخاطبان کتاب برای تغییر شکل خرید کتاب هستند، هرچند به این بازار باید ناشرانی را افزود که خود صاحب کتابفروشی هستند و با تخفیف‌های کم و بیش این‌چنینی در حال کنار زدن کتابفروشی‌های مستقل از بازار کتاب هستند.

در چنین فضایی است که یارانه‌های دولتی به خیال کمک به چرخه نشر در کتابفروشی‌ها روانه بخش فروش مجازی نمایشگاه کتاب می‌شود، غافل از اینکه بخش وسیعی از کتابفروشان هنوز اتفاق نظر برای استفاده از این امکان یعنی پیوستن به سامانه فروش مجازی کتاب ندارند و البته این یارانه‌ها در مقابل جادوی تخفیفی که سوداگران بازار کتاب این روزها برای فروش کتاب‌هایشان از طریق سایت خود و سایت‌های برخی موسسات پخش اراده می‌کنند،‌ حرفی برای گفتن ندارد.

موضوع دیگر اما در آمار قابل توجه فروش بیش از 8 میلیاردی کتاب طی یک روز در سامانه نمایشگاه مجازی کتاب است. عددی که از یک سو نشان از استقبال قابل توجه از این امکان دارد و از سوی دیگر نشان از افزایش سرسام‌آور قیمت کتاب طی سال گذشته دارد‌.

به این موضوع باید پیوند ناگسستنی و مبارک مردم با کتاب را نیز افزود که حتی در شرایطی که برخی از ناشران بنا بر آنچه که مشکلات اقتصادی عنوان شده است، عطای حضور در نمایشگاه کتاب را به لقایش بخشیده‌اند، مردم از طریق خرید مجازی در سامانه نمایشگاه مجازی رکورد فروشی را رقم زده‌اند.

البته در این میان باید این تحلیل برخی از ناشران و کتابفروشان را نیز افزود که پیوند میان ناشر و کتابفروش و مخاطب پیوندی ساری و جاری در طول سال است و باید به هر تقدیر از گسست آن جلوگیری کرد برای همین نیز انتظار این بود که به هر تقدیر ولو با ارائه تخفیف در اجاره بهای غرفه‌ها،‌ ارائه تسهیلات دیگر و ... امکان حضور ناشران بیشتری در نمایشگاه کتاب فراهم می‌شد تا شور عمومی برای حضور در نمایشگاه تقویت، احترام مخاطب حفظ و پیوند اقتصادی و فرهنگی میان ناشر و مخاطب تقویت و در یک نگاه کلی ابزار فرهنگ مبدل به یک ابزار کارا برای همدلی عمومی در کشور می‌شد./ تسنیم