ظرفیت جهاد دانشگاهی برای ورود به صنعت و تأمین کالاهای «تولید بار اول»

به گزارش ایران اکونومیست، دکتر جواد پورکریمی، رییس سازمان جهاد دانشگاهی تهران در این جلسه که با هدف آشنایی با قانون تولید بار اول و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان در سالن جلسات حوزه ریاست سازمان جهاد دانشگاهی تهران تشکیل شد، ضمن تشریح فعالیت‌های این سازمان و با بیان این‌که جهاد دانشگاهی ظرفیت بالایی برای ورود به صنعت جهت تامین کالاهای «تولید بار اول» دارد، با تأکید بر ضرورت برگزاری چنین نشست‌هایی در حوزه دانش و فناوری، گفت: در اکوسیستمی زیست می‌کنیم که بخشی از آن با بخش حاکمیتی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی و بخش دیگر با بهره‌برداران در ارتباط است.

وی درباره تولید بار اول، توضیح داد: در این‌باره اسناد بالادستی و آیین‌نامه، بخشنامه و فراخوان‌هایی را دیده‌ایم، در این حوزه جهاد دانشگاهی به‌صورت رسمی یا غیررسمی، شناسنامه‌دار یا غیر شناسنامه‌دار وارد کار شده است، از دیگر موارد وجود شرکت‌های دانش‌بنیان است که حاکمیت روی آن به لحاظ کمی و کیفی بسیار سرمایه‌گذاری کرده است تا به اقتصاد دانش‌بنیان توجه بیشتری شود؛ در این راه مسیر طولانی داریم تا به اقتصاد مبتنی بر دانش و دانش‌فنی دست یابیم.

رییس سازمان جهاد دانشگاهی تهران با اشاره به موضوع تولید بار اول و در بحث مجوزهای شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: در جهاد دانشگاهی ۳ حوزه اصلی آموزش، پژوهش و فناوری و فرهنگی فعالیت می‌کنند که در این جلسه در خدمت مدیران پژوهشی هستیم که در ۵ حوزه اصلی: ۱- مواد شیمیایی؛ ۲- مواد ویژه فلزی؛ ۳- کشت بافت؛ ۴- آبزیان و ۵- مطالعات توسعه فعالیت می‌کنند.

در ادامه نشست دکتر سید حمزه حسنی، دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، در سخنان خود درباره حمایت‌های معاونت علمی و فناوری از تولید بار اول و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی، توضیح داد: این حمایت‌ها برای عمده فعالیت‌های علمی پژوهشی برای تولید دانش‌فنی است که الزاماً منتج به حل مسأله هم نشده باشد، به‌عنوان مثال مرکز ملی لیزر، مرکز علمی فناوری هسته‌ای، پژوهشگاه کوانتوم و ... از مواردی هستند که بعضاً فعالیت آن‌ها منتج به حل مشکل خاص و مشخصی نشده است، اما جهاد دانشگاهی ناظر بر مشکلات کشور و به‌دنبال دستیابی به دانش‌فنی، توسعه و تجاری‌سازی محصولات برای برطرف کردن مشکلات کشور است.

برطرف کردن نیاز داخلی با سازوکار پژوهشی منطبق بر صنعت

وی با بیان این‌که باید بتوان با سازوکار تحقیقی پژوهشی منطبق بر صنعت نیاز داخل را برطرف کرد، گفت: برای رسیدن به این هدف باید در فضای صنعت تنفس کرد، به‌عنوان مثال ما در پارس جنوبی از سکوی استخراج، انبار و انبارش کالاهای مصرف‌شده بازدید و ارتباط برقرار کردیم تا بتوانیم مشکلی را حل کنیم.

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری با تأکید بر ضرورت برقراری ارتباط مناسب با صنعت برای درک و حل مشکلات، گفت: در این‌صورت است که به‌طور ناخواسته مسیر پژوهش‌ها به سمت شما سوق پیدا می‌کند.

جهاد دانشگاهی می‌تواند یک لایسنسور باشد

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با بیان این‌که جهاد دانشگاهی می‌تواند یک لایسنسور هم باشد، افزود: هنوز در کشور در بسیاری از مجموعه پژوهش و فناوری و تجهیزات لایسنسور نداریم، ساخت تجهیزات تا مرحله‌ای پیش می‌رود، اما گام نهایی برداشته نمی‌شود.

حسنی گفت: برای لایسنسور شدن تعدد پروژه، استانداردسازی و آزمایش‌های متعدد نیاز است.

وی با اشاره به وجود حمایت‌های قانونی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای توسعه کسب و کار دانش‌بنیان، خاطرنشان کرد: یکی از این حمایت‌ها تولید بار اول است، براساس تعریفی ساده، هر کالایی که تاکنون در داخل کشور ساخته نشده است یا به‌عبارتی سازنده داخلی ندارد و ورود به این حیطه از فعالیت‌ها با مخاطراتی همراه است،تولید برای بار اول محسوب می‌شود.

معافیت از قانون برگزاری مناقصات مشمول کالاهای تولید بار اول در کشور

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اشاره به رقابت این محصول با محصولات خارجی، گفت: این خلأ در کشور همواره وجود داشت که این موضوع (تولید بار اول) در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری مطرح شد اگر یک شرکت دانش‌بنیان بتواند چنین کالایی را برای بار اول تولید کند، از قانون برگزاری مناقصات و از نظام قیمت‌گذاری و قانون مالیات معاف می‌شود.

حسنی با تأکید مجدد بر این‌که برای شرکت دانش‌بنیان موفق به تولید بار اول انجام مناقصات بدون تشریفات قابلیت انجام دارد، گفت: این قانون برای ۲ تا ۳ سال اخیر در کشور در حال اجراست.

وی با بیان این‌که این قانون برای نخستین بار مجوز شورای امنیت را در سال ۸۳ اخذ کرد، افزود: پیرو آن به قانون ۲۹ مناقصات هم بند «ی» اضافه شد.

وی خاطرنشان کرد: برای شناسایی و نیازسنجی کالاهای مورد نیاز برای تولید بار اول باید در محل حضور داشت و از تجربیات مدیران، مدیر تدارکات و ... استفاده و در جهت بومی‌سازی حرکت کرد.

تولید بار اول ابزاری خوب در معاونت علمی ریاست‌جمهوری

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از تولید بار اول به‌عنوان ابزاری خوب در معاونت علمی ریاست‌جمهوری یاد کرد و افزود: این می‌تواند برای کارفرمای بزرگ غیردولتی نظیر جهاد بسیار مفید باشد.

حسنی، اخذ مجوز مناقصات تشریفات و تسهیلات در قالب R D تکسپلید را از ابزارهای جدی در این حوزه (تولید بار اول) برشمرد و در ادامه در خصوص چگونگی وارد شدن به صنعت، توضیح داد: همه چیز به شبکه‌سازی برمی‌گردد؛ هر سازمانی می‌تواند فردی را پیدا کند تا در ارتباط با آن در تولید بار اول و بومی‌سازی یک محصول در صنعت پیمایش و گردش داشته باشد.

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با بیان این‌که در گذشته تولید بار اول صرفاً خاص شرکت‌های دانش‌بنیان بود، اما هم‌اکنون در قانون مناقصات اصلاح شده است، تصریح کرد: هم‌اکنون مجموعه دانشگاه‌ها و جهاد دانشگاهی هم به آن‌ها اضافه شده است.

حسنی در پاسخ به این پرسش که معیار تولید بار اول چیست؟ گفت: کافی hست کارفرما با تخمین اعلام کند که این کالا در بازار یافت نشد، کارگروهی در معاونت علمی و فناوری به‌عنوان مرجع برای نخست بار چک می‌کند.

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری توضیح داد: آنچه در تولید بار اول حائز اهمیت است، این است که آن محصول یا خدمت مورد استفاده End User قرار گیرد، شاید برای ساخت کاتالیست تا TRL هم پیش رفت، اما در پایان باید یک محصول یا خدمت برای End User سودمند باشد.

حسنی با بیان این‌که در قانون منعی برای ورود حوزه علوم انسانی در قانون تولید بار اول وجود ندارد، گفت: به‌عنوان مثال طرح توسعه مناطق آزاد می‌تواند با استفاده از تولید بار اول توسط حوزه علوم انسانی انجام شود.

وی با بیان این‌که چنانچه پروژه تولید بار اول به مرحله قرارداد برسد، از منابع تبصره ۱۸ و صندوق‌های دیگر تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار کارفرما قرار می‌گیرد، گفت: تا سال گذشته برای معافیت از مالیات، اسامی محصول اعلام می‌شد، اما از سال قبل برای معافیت مالیاتی میزان مبلغ اعلام می‌شود.

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در بخش دیگری از سخنانش درباره تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: در دنیا حتی شرکت‌هایی با نگاه لیبرالیستی از توسعه و فناوری حمایت می‌کنند. با وجود آن‌که دولت‌ها نگاه لیبرال به اقتصاد دارند، نتایج مطالعات نشان داده است بسیاری از فناوری‌ها در مراکز دولتی نظیر انجمن سلطنتی بریتانیا شکل گرفته است.

تعریف محصولات دانش‌بنیان

وی در تعریف محصولات دانش‌بنیان، گفت: محصولاتی که برای دستیابی به فرآیند تولید، یک گلوگاه جدی دانش‌بنیانی داشته و دست یافتن به آن به‌علت پیچیدگی فنی دشوار باشد، اگر شرکتی چنین محصولی را تولید کرد، وارد فاز دوم ارزیابی می‌شود.

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری، ادامه داد: برای اثبات دانش‌بنیان بودن یک شرکت دو شرط لازم است؛ یکی ذاتاً دانش‌بنیان باشد و دیگری آن‌که کسی که ادعای آن را دارد، باید به بخش قابل‌توجهی از دانش‌فنی مسلط باشد. برای دانش‌بنیان بودن محصول در ابتدا باید در سایت دانش‌بنیان اطلاعات محصول ثبت شود، سپس به فاصله یک‌ماه جلسه مشاوره آنلاین برای برطرف کردن ایرادات با همکاران گذاشته می‌شود و یا اگر محصول ویژگی دانش‌بنیانی را نداشته باشد، از ابتدا محصول را رد می‌کنند.

وی با بیان این‌که کمک صندوق نوآوری و شکوفایی در سال‌های اخیر افت و خیزهایی داشته است، گفت: اما ساده‌ترین کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک تضامین ورود به معاملات دولتی است، تسهیلات خوب برای شرکت در معاملات و حجم تولید، اعتبار مالیات تحقیق و توسعه، معافیت مالیاتی، ارائه تسهیلات برای راه‌اندازی خط تولید، تسهیلات برای اخذ تائیدیه، حضور در پاویون و بازارهای خارجی و معافیت از تشریفات مناقصات در نظر گرفته می‌شود.

دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری راه حل برای راه‌اندازی شرکت دانش‌بنیان را وجود یک شرکت تراستی در جهاد دانشگاهی برشمرد و افزود: این نزدیک‌ترین راه برای رسیدن به هدف است.

حسنی یادآور شد: شاخصی در مجموعه ارزیابی محصولات دانش‌بنیان، فناوری‌های نرم‌شناختی تعریف شده است که البته در این‌باره بسیار جوان هستیم.