یک میلیارد سال پیش شبانه‌روز فقط 19 ساعت بود

ایتنا - علت تفاوت میان مدت شبانه‌روز در حال حاضر و گذشته ممکن است نزدیکی ماه به زمین در آن زمان باشد.

یک بررسی جدید نشان می دهد که طول شبانه‌روز روزگاری پنج ساعت کمتر از مدت کنونی بوده است.

لایو ساینس در گزارشی که در این‌باره منتشر کرده، می‌نویسد که مدت شبانه‌روز در زمین ممکن است در گذشته، به مدت یک میلیارد سال فقط ۱۹ ساعت بوده باشد. بر اساس این گزارش، علت تفاوت میان مدت شبانه‌روز در حال حاضر و گذشته ممکن است نزدیکی ماه به زمین در آن زمان باشد.

به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، طبق نتایج این پژوهش، که گزارش آن روز دوشنبه ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد)‌ در مجله «نیچر ژئوساینس» منتشر شده است، در زمانی بین ۲ میلیارد تا ۱ میلیارد سال پیش، مدت یک شبانه‌روز کامل روی زمین پنج ساعت کمتر از زمان کنونی بوده است و علت آن نیز این بوده است که در آن مدت یک میلیارد سال، ماه در نزدیکی زمین قرار گرفته بوده است.

وب‌سایت «اسپیس» نیز در گزارشی در این‌باره توضیح می‌دهد که مدت شبانه‌روز از آن زمان به بعد، همراه با فاصله گرفتن ماه از سیاره ما، مدام طولانی‌تر و چرخش زمین نیز کندتر شد.

راس میچل، نویسنده ارشد این مطالعه و ژئوفیزیک‌دان انستیتو زمین‌شناسی و ژئوفیزیک آکادمی علوم چین، گفت: «با گذشت زمان، ماه انرژی چرخش زمین را گرفت تا خود را به مداری بالاتر، دورتر از زمین، برساند.»

با این حال، در اواسط دوره پیشین‌زیستی یا پروتروزوییک، ماه همواره در فاصله مشخصی از زمین قرار داشت و به مدت ۱ میلیارد سال، شبانه‌روز روی ۱۹ ساعت متوقف شد تا اینکه در نهایت، باز هم شروع به طولانی‌تر شدن کرد. دانشمندان این دوره را به‌علت ثبات نسبی فعالیت تکتونیکی زمین، آب‌وهوای پایدار، و تکامل زیستی کندتر، «میلیارد [سال] ملال‌آور» می‌نامند.

پژوهشگران در بررسی‌های خود برای اندازه‌گیری مدت شبانه‌روز در آن دوران، از روش زمین‌شناسی نسبتا جدیدی استفاده کردند. این روش، که «سیکلواستراتیگرافی» (Cyclostratigraphy) شناخته می‌شود، تغییرات رسوبی سنگ‌ها را بررسی می‌کند و شاخه‌ای از چینه‌شناسی محسوب می‌شود که کار آن تطابق و تفسیر تغییرات چرخه‌ای در توالی‌های رسوبی است.

سیکلواستراتیگرافی به پژوهشگران کمک می‌کند «چرخه‌های میلانکوویچ»- یعنی تغییرات در مدار و چرخش زمین را که بر آب‌وهوای زمین اثر گذاشته است- شناسایی کنند. تجزیه و تحلیل انبوهی از سیکلواستراتیگرافی‌های ثبت‌شده در چرخه‌های میلانکوویچ به محققان این امکان را داد که گذشته را بررسی کنند و ببینند چرا ماه در این بازه زمانی به این میزان در نزدیکی زمین باقی مانده است. دانشمندان می‌گویند پاسخ این پرسش احتمالا مربوط به جزر و مد است که بر چرخش سیاره زمین اثر می‌گذارد.

کشش گرانش (جاذبه) ماه است که جزر و مد اقیانوس‌های زمین را کنترل می‌کند. از این رو است که به کند شدن چرخش سیاره ما منجر می‌شود؛ هرچند خورشید نیز به‌سهم‌خود کشش گرانشی به شکل «جزر و مدهای جوی خورشیدی» اعمال می‌کند. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که نور خورشید سطح زمین را گرم می‌کند و چرخش سیاره را سریع می‌کند. در حال حاضر، جزر و مد ناشی از گرانش ماه تقریبا دو برابر جزر و مد جوی خورشیدی است، به این معنی که اثر بیشتری روی سرعت چرخش زمین دارد.

بر اساس این بررسی، زمین طی «یک میلیارد سال ملال‌آور» با سرعت بیشتری در حال چرخش بود، و این نشان می‌دهد که نیروی گرانشی ماه در این دوره ضعیف‌تر از اکنون بوده است. بنابراین، جزر و مد خورشیدی در این بازه زمانی با جزر و مد ناشی از گرانش ماه به‌طور یکنواخت مطابقت داشت.

اووه کرشر، یکی از نویسندگان مقاله مزبور، می‌گوید که در گذشته، اگر به دلیلی، موازنه و برابری این دو نیروی متضاد با یکدیگر برقرار می‌بود، آن رزونانس موجی سبب می‌شد که مدت شبانه‌روز زمین تغییر نکند و در یک بازه زمانی ثابت بماند.

این بررسی همچنین نشان داد که این دوره طولانی با شبانه‌روز ۱۹ ساعته مقارن با کاهش روند افزایشی اکسیژن در جو زمین در دوران میانی پیشین‌زیستی یا پروتروزوییک است، عاملی که احتمالا در کاهش سرعت تکامل حیات روی زمین در این بازه زمانی نقش داشته است.