متهم اصلی مرگ مردان را بشناسید

سازمان بهداشت جهانی و یونیسف روز ۱۲ نوامبر یا ۲۱ آبان ماه را به عنوان روز جهانی پنومونی (ذات الریه) یا همان سینه‌پهلوی خودمان نامگذاری کرده اند.

در این بیماری، کیسه‌های هوایی متورم و، چون درون آن از مایعات پر می‌شود، اکسیژن رسانی کمتر شده و تبادلات گازی کاهش می‌یابد.

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، بیماری‌های پنوموکوکی اولین بیماری‌های عفونی کشنده در سراسر دنیاست و سالانه بیش از یک میلیون کودک زیر ۵ سال بر اثر ابتلا به بیماری‌های پنوموکوکی جان خود را از دست می‌دهند.

دکتر محرزاد بحتوئی، متخصص داخلی و فوق تخصص ریه، آسم و آلرژی در گفتگو با ایسنا با بیان چگونگی عملکرد دستگاه ریه اظهار کرد: ما دو ریه داریم که در دو طرف قلب (سمت راست و چپ قلب) و درون قفسه سینه قرار گرفته اند و کار آن‌ها تبادلات گازی است. به زبان ساده بدن انسان برای زنده ماندن و انجام سوخت و ساز نیاز به گاز اکسیژن دارد که این گاز درون جو و هوای اطراف ما وجود دارد و باید با عمل تنفس اکسیژن را از هوا گرفته و وارد جریان خون کند.

ساده‌ترین کار ریه چیست؟

وی افزود: وقتی اکسیژن وارد جریان خون شد داخل بدن رفته و در مجاورت سلول‌ها و در اختیار سلول‌ها قرار می‌گیرد. سلول‌ها از اکسیژن برای سوزاندن مواد غذایی استفاده می‌کنند و از این سوخت و ساز انرژی تولید و برای اعمال حیاتی استفاده می‌شود. در اثر این سوخت و ساز و سوختن اکسیژن و مواد غذایی یک سری موادی ایجاد می‌شود که می‌بایست از بدن خارج شوند، یعنی در اثر سوخت و ساز انرژی و موادی که باید دفع شوند توامان ایجاد می‌شود که این کار خروج را کلیه انجام می‌دهد و ریه گاز کربنیک -ترکیب کربن و اکسیژن- را از بدن خارج می‌کند، این ساده‌ترین کار ریه است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در پاسخ به اینکه پنومونی چیست، گفت: پنومونی به معنای عفونت ریه است، بافت ریه که اعمال تبادل گاز انجام می‌دهد به شکل حبابچه‌های کوچکی مانند یک بادکنک هستند. در داخل هر ریه چیزی در حدود ۶۰-۵۰ میلیون از این حبابچه‌های کوچک وجود دارد که کار تبادل گاز را انجام می‌دهند. گفته شده اگر بتوانیم ریه را به طور کامل باز کنیم و روی زمین بگسترانیم می‌تواند فضایی به مساحت ۱۰۰ متر مربع را فرش کند که این ۱۰۰ متر مربع را خداوند در قسمت کوچکی از قفسه سینه جا داده است، و مثل رادیاتور ماشین که سطح تماس بسیار زیادی دارد ریه‌ها هم همین حالت را دارند.

بحتوئی خاطرنشان کرد: سطح تماس ریه‌ها با خارج همین حبابچه‌ها هستند که هوا به داخل آن‌ها آمده و از دیواره حبابچه‌ها وارد خون شده و تبادل گاز‌ها مجددا از دیواره‌ها یا بافت ریه انجام می‌شود که اگر این بافت دچار یه شود به آن پنومونی (Pneumonia) می‌گویند و یک سری عوامل خارجی به عنوان عوامل بیماری زا دارد.

چه افرادی در معرض آسیب بیشتری هستند

این متخصص با برشمردن طبقات حساس و افراد آسیب پذیر بیماری عفونت ریه عنوان کرد: افرادی که در دو طرف طیف سنی قرار دارند بیشترین آسیب پذیری را دارند و در صورت ابتلا به این بیماری بیشترین خطرات را متحمل شوند تا جایی که ممکن است به مرگ شخص منجر شود. همانند کودکان و افراد بالای ۶۵ سال که اگر در معرض این عارضه باشند خطر بیشتری را سهیم می‌شوند.

متخصص داخلی و فوق تخصص ریه، آسم و آلرژی افزود: همچنین افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند همچون بیمارانی که دارای سرطان‌های مختلف هستند، افراد دیابتی و یا بیماران مزمن کلیوی، قلبی، ریوی و کبدی و... که استعداد ابتلا به پنومونی بیشتری دارند اگر دچار عفونت شوند دیرتر درمان می‌شوند.

وی در خصوص وراثتی بودن بیماری پنومونی گفت: این بیماری ارثی نیست، ولی احتمال می‌رود در مورد برخی از بیماری‌های موسوم به نقص ایمنی که به صورت ارثی منتقل می‌شوند افراد بیشتر در معرض این بیماری باشند.

محرزاد بحتوئی تاکید کرد: علل بیماری پنومونی عفونت‌ها به واسطه میکروب‌ها هستند که انواع آن شامل ویروس ها، باکتری ها، قارچ و انگل‌ها و همچنین استنشاق مواد شیمیایی و... هستند.

این متخصص در خصوص علائم این بیماری گفت: شایع‌ترین علامت بیماری عفونت تب و درد بدن و علائم دیگری، چون سرفه، خلط (بالاخص خلط‌های رنگی)، درد قفسه سینه و در موارد شدیدتر تنگی نفس است که این علائم تشخیص را به سمت دستگاه تنفسی و عفونت ریه‌ها هدایت می‌کند.

گروه‌های مستعد برای بیماری ریه

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر با اشاره به راه‌های پیشگیری از ابتلا به پنومونی گفت: برخی از بیماری‌ها و عفونت‌های ویروسی در مجاورت هوای سرد بیشتر خود را نشان داده و در فصول سرد فعالیت برخی ویروس‌ها بیشتر می‌شود بنابراین مهم است که در هوای سرد پوشش بهتری را انتخاب کرده و سعی کنیم خود را به شکل مطلوب بپوشانیم.

مهرزاد بحتوئی تصریح کرد: با توجه به انتقال فرد به فرد ویروس‌ها و برخی از انواع باکتری ها، اگر کسی حتی علائم سرماخوردگی یا بیماری را مشاهده می‌کند بهتر است از تماس نزدیک با افراد مانند دست دادن و روبوسی کردن خودداری کند و در صورت ابتلا به این عارضه بهتر است که از ماسک‌های مخصوص و فیلتردار استفاده کند. بعضی از افراد نیاز دارند که واکسن‌های سالانه آنفلوآنزا را دریافت کنند و توصیه می‌شود افراد دارای بیماری‌های مزمن مانند دیابت و یا بیماری‌های کلیوی و سرطان‌ها و یا طبقه حساس بیماران، هر سال در شهریور یا مهرماه واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

وی یادآور شد: گروه‌های دیگر مستعد برای بیماری‌های ریه، کسانی هستند که به هر علتی هوشیاری خوبی ندارند و ممکن است ترشحات مختلف غذا یا ترشحات و... وارد ریه آنان شود. افرادی که سابقه سکته دارند و یا از دارو‌های خواب آور استفاده می‌کنند فاقد مکانیسم دفاعی بوده و در هنگام غذا خوردن باید مراقبت و دقت بیشتری به خرج دهند.

روش‌های درمان و نقش ریزگرد‌ها در بروز عفونت ریه

متخصص داخلی و فوق تخصص ریه، آسم و آلرژی در مورد پیشگیری و نحوه درمان بیماری ذات الریه یا پنومونی اظهار کرد: این عارضه در بیشتر موارد درمان دارد و مهم این است که تشخیص داده شود و بایستی تحت نظر پزشک درمان شروع شود و افراد از خوددرمانی پرهیز کنند. پزشک با روش‌های مختلف همچون عکسبرداری عفونت ریه را تشخیص داده و دوره درمان و مصرف دارو را آغاز می‌کند.

وی با اشاره به نقش ریزگرد‌ها در بروز عفونت ریه گفت: ریزگرد‌ها به دلیل ذات و شکل خود می‌توانند به دستگاه تنفسی و ریه در طولانی مدت آسیب رسانده و حتی تغییر اقلیم ناخواسته نیز می‌تواند در این موضوع نقش و تاثیر زیادی داشته باشد.

بحتوئی در پایان تاکید کرد: در نقش یک فرد می‌توانیم در مکان‌ها و مناطقی که اینگونه ریز گرد‌ها وجود دارد حتی الامکان از منزل خارج نشویم و در صورت اجبار تا جای ممکن در هوای آلوده ورزش نکنیم، در هنگام خروج از منزل ماسک‌های فیلتردار استفاده کنیم چرا که ماسک‌های معمولی زیاد نمی‌توانند در نقش پیشگیرانه عمل کنند. به غیر از نکات کلی نیز رعایت بهداشت عمومی نیز باید مدنظر قرار بگیرد.