راهکارهای پیش روی ایران برای مذاکره با طالبان

پیر محمد ملازهی در تحلیل خود از بحث آب میان ایران و افغانستان و مذاکرات انجام شده میان طرفین اظهار داشت: مسائل ما با افغانستان در زمینه‌های آبی و مرزها از سال ۱۸۷۱(۱۲۵۰شمسی) که قرارداد مرزی گلد اسمیت بین ایران، افغانستان و بریتانیا آن زمان امضا شد و مرزها مشخص گردید، وجود دارد و همواره مشکلاتی را ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: بنابراین بعد از این‌که افغانستان با بی‌ثباتی سیاسی رو به رو شد، بعد از سلطنت محمد رضا شاه و کودتای داودخان، این کشور درگیر هرج و مرج شد، هم جنگ داخلی و هم جنگ خارجی که یکبار از طرف شوروی و یک بار از طرف آمریکا اتفاق افتاد و افغانستان به اشغال درآمد.

این کارشناس مسائل شبه قاره با بیان این‌که افغانستان بی‌ثبات برای ایران خطر دارد، گفت: یکی از مسائل مهمی که درباره آن با افغانستان دچار چالش هستیم؛ مساله آب هیرمند و هریرود است، تلقی کل جامعه افغانستان این است که آب حق طبیعی آن‌ها می‌باشد و نباید مجانی به ایران، ترکمنستان و پاکستان دهند.

وی با اشاره به مشکلات آبی استان سیستان و بلوچستان و مهاجرتی که طی این‌ سال‌ها از این منطقه به سایر استان‌ها صورت گرفته است،‌ گفت: مساله آب بسیار حیاتی و حساس است، تاکنون راه حل‌های مختلفی ارائه شده اما هنوز نتیجه‌ای نداشته است، یک راهکار سیاسی است یعنی این‌که به وزارت امور خارجه اختیارات کافی داده شود که به طور جدی وارد شده و ببینیم طالبان دقیقا چه می‌گوید؛ قرارداد شفیق-هویدا را عملیاتی کنیم.

این کارشناس مسائل شبه قاره همچنین اظهار داشت: پیشنهاد می‌کنم گروه کارشناسی متشکل از کارشناسان وزارت خارجه، نیروی انتظامی،‌ سپاه،‌ارتش و وزارت نیرو ایجاد شود به طور جدی وارد شده و مساله را بررسی کنند اگر بتوانیم قرارداد ۱۳۵۱ را به طالبان بقبولانیم راه خوبی است اما شرطش این است وزارت خارجه فعال شود.

ملازهی وابسته کردن متقابل اقتصاد و سیاست افغانستان با ایران را یکی دیگر از راه‌های رسیدن به یک نتیجه مطلوب عنوان کرد و گفت:‌ صادرات افغانستان از چابهار به راحتی انجام می‌شود ما باید بتوانیم آن را مشروط به تامین حقآبه سیستان کنیم. همچنین اهرم دیگر ایران، سوخت از جمله نفت‌، گاز و گازوئیل است که افغانستان به شدت به آن نیاز دارد، باید بتوانیم بازار ۳۵ میلیونی افغانستان در تامین گاز و برق را به دست ‌آوریم و با به کارگیری سیستم‌های تولید برق که در دنیا هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، برق مناطق مختلفی از افغانستان را تامین کنیم، علاوه بر افزایش درآمد، می‌توان وابستگی ایجاد کرد تا زمانی که دولت مرکزی حاضر به تامین حقآبه نشد از این ابزارها استفاده کنیم.

وی با تاکید بر این‌که ایران اهرم‌های قوی زیادی در اختیار دارد اما نمی‌دانم چرا تا به حال استفاده نکرده است، گفت: هیرمند خط مرزی است،‌ مشکل آب وجود دارد اما مشکل مرزی را خود ما ایجاد کردیم، از طرفی طالبان ذهنیت ندارد و چندان به خط و ربط سیاست مسائل مرزی و بین‌المللی آشنا نیست، ایران اهرم‌هایی دارد و می‌توان طالبان را قانع کرد و حقآبه هیرمند را گرفت.

این کارشناس مسائل شبه قاره یادآور شد: طرحی که پیاده شد در مسیر سیلاب بین سد کجکی و سد کمال خان به گونه‌ای بوده که آب به سمت گودزره هدایت شده و در تابستان تبخیر می‌شود، در نتیجه در ایران منطقه سیستان و هامون از سیلاب‌های فاصله سد کمال‌خان تا کجکی محروم هستند.

ملازهی در پایان بیان کرد:‌ غیر از منطقه سیستان نباید فراموش کنیم در آینده این احتمال وجود دارد که آب مشهد هم با مشکل مواجه شود زیرا آبی که از پایین دست سد سلما می‌آید به شدت کاهش پیدا کرده و در آینده آب خراسان را تهدید می‌کند. آب مشهد ادامه حوزه هرات و هریرود است اما با توجه به شرایطی که وجود دارد این مسائل ذخایر زیرزمینی آب را تهدید می‌کند. در این مورد هم باید از هم اکنون چاره‌ای اندیشید، این‌ها واقعیت‌هایی است که نمی‌شود دست روی دست گذاشت و منفعل عمل کرد.