دلیل سقوط هواپیمای سبک در فرودگاه پیام چه بود؟

گزارش اولیه سازمان هواپیمایی کشوری درباره سقوط هواپیمای سبک در فرودگاه پیام به شرح زیر است.

در پی اطلاع بخش ایمنی مرکز آموزش خلبانی بوتیاماهان مبنی بر وقوع سانحه برای یک پرواز آموزشی در موقعیت ورودی به باند ۳۰ فرودگاه پیام، هماهنگی‌های لازم با سایر نهاد‌های ذیربط معمول و سریعاً تیم بررسی سانحه به محل وقوع سانحه اعزام شدند و تحقیقات میدانی صورت گرفت که گزارش اولیه حادثه به همراه اقدامات انجام پذیرفته به شرح زیر ایفاد می‌شود:

تاریخچه پرواز:
صبح روز دوشنبه مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۰۹ برنامه ریزی برای انجام پرواز آموزشی در دوره ترافیک سمت چپ (Left Traffic Pattern) باند پروازی ۳۰ فرودگاه با یک فروند هواپیمای سبک TECNAM مدل P۹۲JS به علامت ثبت EP-BTL متعلقّ به مرکز آموزش خلبانی بوتیاماهان و معرف پروازی Botia۵۰ با حضور معلم خلبان و دانشجو انجام می‌شود. بر این اساس برنامه در ساعت ۵ و ۴۱ دقیقه به وقت محلی (UTC ۰۲:۱۱) خلبانان آمادگی خود را برای پرواز اعلام کرده که با هماهنگی واحد برج کنترل ترافیک فرودگاه وارد باند ۳۰ فرودگاه شده و در ساعت ۰۵:۴۲ از این باند اقدم به پرواز می‌کند.

پس از برخاستن هواپیما، پرواز درخواست دوره ترافیک سمت راست کرده (Right Traffic Pattern) که مجاز می‌شود.

سپس خلبان هواپیما به برج مراقبت پرواز فرودگاه اعلام می‌کند وضعیت پرواز عادی است و درخواست دارد روی باند پروازی ۱۲ فرود آمده و بنشیند (Full Stop Landing)، ولی متصدی پرواز‌ها در برج کنترل با توجه به باند غالب ۳۰، از وی می‌خواهد پرواز را به دوره ترافیک سمت راست برای فرود در باند ۳۰ ادامه دهد و موقعیّّت خود را گزارش کند که خلبان آن را می‌پذیرد.

خلبان برابر دستورالعمل صادره از سوی برج مراقبت عمل کرده و در دوره ترافیک موقعیّّت خود را اعلام و درخواست Close Pattern کرده و برج مراقبت با درخواست وی موافقت می‌کند. با توجه به نزدیکی بیش از حدّ هواپیمای یادشده به باند پرواز ۱۲ فرودگاه، برج مراقبت پرواز فکر می‌کند هواپیمای دیگری بدون دریافت مجوز برای فرود و نشستن (Landing)، بر روی باند پروازی ۱۲ قرار گرفته است و در ساعت ۰۵:۴۷ معرف پروازی او را جویا شده، ولی پاسخی دریافت نمی‌کند.

در نهایت خلبان هواپیمای یادشده در انتهای باند پروازی ۱۲ با افزایش ارتفاع و اعمال چرخش بیش از حدّ به سمت راست (Over Bank)، ناگهان هواپیما دچار افت شدید ارتفاع شده و به صورت واژگون با زمین برخورد کرده و آتش سوزی در هواپیما شروع می‌شود.

متصدی برج کنترل با مشاهده وقوع سانحه، آژیر خطر فرودگاه را بصدا درآورده و سه خودروی ایمنی و آتش نشانی به سمت محل سانحه اعزام شده که بر اثر ناهمواری‌های موجود در کنار جاده حفاظتی فرودگاه، خودروی اول تعادل خود را از دست داده و دچار حادثه می‌شود، ولی خودرو‌های دوم و سوم به محل وقوع سانحه رسیده و اقدام به اطفای حریق می‌کنند.

شدت آتش سوزی و زمان کوتاه آن به حدی بوده که متأسفانه در این سانحه هر ۲ سرنشین هواپیما جان خود را در همانجا از دست می‌دهند.

شواهد موجود نشان می‌دهد خلبان پرواز عیبی در پرواز به برج کنترل فرودگاه اعلام نکرده، ولی در فرکانس مخصوص واحد دیسپچ بوتیاماهان به خلبان پرواز همزمان دیگر با معرف Botia۵۱ اعلام می‌کند که دور ملخ موتور تا ۱۸۰۰ دور در دقیقه کاهش یافته و با راهنمایی وی درخواست برای فرود برای باند ۱۲ داشته است.

مدارک پروازی هواپیما نشان می‌دهد که آخرین پرواز قبلی هواپیما در تاریخ ۱۴۰۲/۰۵/۰۲ (۶ روز قبل) بدون مشکل انجام شده و به دلیل برنامه نکردن مرکز به‌دلیل تعطیلات ماه محرم و انجام تعمیرات روی رادیاتور روغن، هواپیما زمینگیر بوده و پس از رفع عیب، در صبح روز سانحه توسط پرسنل فنی مجاز روشن شده و به حالت طبیعی در اختیار خلبانان قرار گرفته است. پرواز سانحه دیده، اولین پرواز هواپیما در این روز بوده است.

فعالیت‌های تیم بررسی سانحه ادامه داشته و پس از تکمیل اطلاعات، مستندات و مدارک لازم، متعاقبا گزارش نهایی بررسی سانحه منتشر خواهد شد.

شایان ذکر است با عنایت به لزوم حصول اطمینان از ایمنی پرواز‌های هواپیما‌های آموزشی، یک جلسه فوری با حضور مشاورانی از مراکز آموزش خلبانی تشکیل شده که مطالب زیر برای اجرا در فرودگاه‌ها و مراکز آموزش هوانوردی توصیه می‌شود؛

۱- با توجه به وقوع حوادث و بروز مشکلاتی در مراکز آموزش خلبانی، قبلاً سازمان هواپیمایی کشوری طی بخشنامه ایمنی نامه شماره ۱۸۷۰۹ مورخه ۱۳۹۲/۰۴/۲۶ توصیه‌ها و محدودیت‌هایی برای درجه حرارت محیط فرودگاه‌ها برای پرواز آموزشی اعمال کرده که کماکان ادامه داشته و عنداللزوم دفاتر نظارتی سازمان بازنگری در آنرا انجام دهند:

* حداکثر دمای مجاز محیط برای انجام پرواز (Take off) در فرودگاه‌ها با ارتفاع بالای ۴۵۰۰ پا ۳۰ درجه سانتیگراد بوده و دمای محیط مجاز برای سایر فرودگاه‌ها ۳۲ درجخ سانتیگراد است.

*چنانچه کتب هواپیما و استاندارد‌های مربوطه شامل محدودیت‌های بیشتر محدودیت تعیین شده در این نامه باشد، آن محدودیت‌ها نیز باید رعایت شود.

۲-شرکت‌ها و مراکز هوانوردی کشور حکایت از گزارش‌کنندگان عیوب هواپیما را سرمشی خود قرار داده تا عیوب هواپیما‌ها به‌موقع گزارش، بررسی و ثبت شده تا اقدام اصلاحی متناسب صورت پذیرد.