توهین به قرآن اهانت به تمامی ارزش‌های بلند الهی و انسانی است/ تعالیم قرآنی محور وحدت مسلمین است

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: در پی جسارت به ساحت نورانی قرآن مجید در سوئد و پیام رهبر معظم انقلاب در این خصوص، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با مشارکت نهادهای فرهنگی-بین‌المللی، مبادرت به برگزاری هم اندیشی علمیِ واکاوی ابعاد فقهی، حقوقی و سیاسی حکم رهبر معظم انقلاب در محکومیت قرآن سوزی کرد.

در این هم‌اندیشی که عصر دوشنبه 2 مرداد ماه در محل تالار علامه جعفری (ره) پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، آیت‌الله «علی اکبر رشاد» رئیس این پژوهشگاه؛ آیت «احمد مبلغی» عضو مجلس خبرگان رهبری؛ حجت‌الاسلام و المسلمین «محمدمهدی ایمانی‌پور» رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛ حضور داشته و به ارایه مباحث خود پرداختند، ضمن اینکه آیت‌الله «رضا رمضانی» دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) و دکتر «محمود حکمت‌نیا» عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز به صورت آنلاین حضور داشته و سخنرانی کردند.

قرآن دروازه‌های علم را به روی بشریت گشود
بر پایه این گزارش: آیت‌الله رشاد در ابتدای این هم‌اندیشی ضمن محکوم کردن هتک حرمت به ساحت مقدس قرآن کریم و تسلیت به مسلمین بابت این اقدام توهین‌آمیز اظهار کرد: قرآن تاریخ را به پیش و پس از خود تقسیم کرد، تاریخ بشر به دوره جاهلیت و بعد از جاهلیت تقسیم شده است، قرآن تمدن آورد، تمدن خلق کرد، بشریت را به تمدن فراخواند، در نختسین آیات اش بشریت را به علم و معرفت فراخواند و دروازده های علم را به روی بشریت گشود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: قرآن جهان‌بینی نو آورد، خرافه و شرک را از زندگی بشر زدود و توحید ناب را آورد، هستی‌شناسی و جهان‌بینی متعالی را تقدیم بشریت کرد. قرآن زیست سیاسی قبایلی را تغییر داد و معیارهای شایسته ای را در عرصه سیاست بنا نهاد و نسلی تازه و جدید را از نخبگان و متفکران به عرصه حیات آورد.

نَه تنها مسلمانان،‌ بلکه همه بشریت از متاثر از قرآن شدند

وی با بیان اینکه قرآن در تاریخ چهارده قرن گذشته پس از ظهور و نزول اش حیات بشر را به نحو عمیقی تحت تاثیر قرار داد، خاطر نشان کرد: این تنها مسلمانان نبودند که از آنچه فرهنگ وحیانی قرآنی ارایه کرده بود برخوردار شدند بلکه همه بشریت متاثر از قرآن شدند و لذا اهانت به قرآن اهانت به تمدن و علم ومعرفت است؛ همچنین مقابه با علم و معرفت و زیست تمدنی است، مواجهه با حریت است، مواجهه با حقوق و کرامت انسانی است، مواجه با آزادی‌خواهی و کمالات است.

اشد مجازات برای توهین‌کننده به ساحت قرآن،‌اقل مجازات است

آیت الله رشاد افزود: آنکه به قرآن اهانت می‌کند در واقع به تمامی ارزش‌های بلند الهی و ارزش‌های متعالی انسانی اهانت کرده است، توهین به ساحت قرآن تنها به یک کتاب مقدس متعارف نیست بلکه اهانت به همه ارزش ها است و آنکه چنین جرم سنگینی را مرتکب می شود اشد مجازات برایش به مثابه اقل مجازات محسوب می شود چراکه جرم او بسیار بزرگ است و اساسا جرمی در حیات بشر و مناسبات انسان ها فراتر از این اهانت نیست، لذا بدیهی است که اگر کسی بگوید اشد مجازات برای فردی که به قرآن اهانت کرده، اقل مجازات است.

وی ابراز امیدواری کرد که برگزاری هم‌اندیشی‌هایی از این دست منجر به تحقق این مساله شود که اصحاب ادیان، متفکران، سیاسیون آزاد و غیروابسته و آزادی‌خواهان جهان، دفاع از دین مبین اسلام را که دین اکمل ارزش ها است فارغ از ادیان و کتب آسمانی که پیرو آن هستند مورد توجه قرار دهند و در مقابل این کارهای جاهلانه در یک جبهه بایستند، این توقعی است که از ازادی خواهان و نهادهای مستقل بین‌المللی می رود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در مقابل این رویدادهای تلخ و در عین حال خطرناک که از سوی برخی جُهال بازیچه دست سیاست‌مداران و قدرتها در طول دو تا سه دهه اخیر رخ داده، هنوز اقدام موثر و فراخوری صورت نگرفته است.

می‌خواهند صدای قرآن شنیده نشود

آیت الله رشاد افزود: این دغدغه سی ساله من است که به موازات حوادثی که در طول سه دهه اخیر رخ داده همواره مطرح کرده ام؛ قطعا یکی از دلایل این اتفاق تلخ همانطور که جناب مبلغی نیز مطرح کردند این است که صدای قرآن شنیده نشود و ما را به سمتی برانند که گاهی ممکن است ناچار شویم از مدار معرفت و منطق و بحث های عمیق و دقیق خارج شده و فاصله بگیریم؛ این اتفاقات نظیر آن چیزی است که برای انبیا نیز اتفاق افتاده است چنانکه در آیه 26 سوره «فصلت» آمده است: « وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ» (و کسانى که کافر شدند گفتند به این قرآن گوش مدهید و سخن لغو در آن اندازید شاید شما پیروز شوید) همچنین در مورد نوح (ع) نیز این آیه آمده است: « وَإِنِّی کُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِی آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِیَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَکْبَرُوا اسْتِکْبَارًا» (و من هرگاه آنان را دعوت کردم تا آنان را بیامرزی، انگشتان خود را در گوش هایشان کردند و جامه هایشان را به سر کشیدند و بر انکار خود پافشاری ورزیدند و به شدت تکبّر کردند).

وی ادامه داد: نکته اینجاست که برخی امور ذاتا دارای قداست هستند و می توان فهرست مفصلی از اشخاص، زمان ها و اشیا تهیه کرد که دارای این قداست ذاتی‌اند، در واقع موارد مختلفی هستند که قداست ذاتی و نفس الامری دارند، با در نظر گرفتن این مسایل باید به این نکته رسید که نه فقط ما به عنوان مسلمان که سایر ادیان نیز نباید مورد تعرض واقع شوند، از سوی دیگر ما برای پیشگیری هم که شده حتی در مورد کفار نسبت به برخی چیزها که برای آنها مقدس است تفاهم کرده ایم که البته این به معنای آن نیست که آن مسایل قداست نفس الامری دارند بلکه قداست عرفی دارند.

آیت الله رشاد با بیان اینکه برخی اهانت‌ها در لسان حضرات معصومین ذکر شده است، افزود: از سوی دیگر برخی از اتفاقات و رفتارها احیانا اهانت به حساب می آیند چون عرف آنها را اهانت قلمداد می کند، هرچند که ممکن است رفتار عرفی در زمان های مختلف متفاوت باشد، این وجود آنچه که مطرح است حُکمی است که در مورد این مسایل وجود دارد.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: حُکم به اعتبارهای مختلف تقسیم می‌شود؛ به هرحال به شرط توفر و فراهم بودن عناصر واحکام جرم آنچه که منجر به احراز مجرمانگی اعمال می شود ناشی از آن است که عنصر قانون فراهم باشد یعنی قانون، اعم از قانون الهی و قانون بشری آنچه را که جرم دانسته باشد در صورت انجام منجر به مجرم شدن فاعل می داند.

بر پایه این گزارش: حجت‌الاسلام و المسلمین ایمانی‌پور در این هم‌اندیشی با بیان اینکه اسلام در طول حیات خود بزرگترین و قدرتمندترین جریان دینی بود که توانست تاثیرات شگرفی در سطح جهان بگذارد، افزود: این تاثیرات را می توان در عرصه‌هایی نظیر فرهنگ و تمدن‌سازی، تاسیس جریان های فلسفی و کلامی، ایجاد تحولات و دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی، پیشرفت و توسعه علم و فناوری مشاهده کرد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: بنا به اذعان صاحبان فرهنگ و تمدن، حکمت و علت‌العلل این تحولات نسخه حیات‌بخش و تمدن‌آفرین کلام وحی یعنی قرآن کریم است، این اثر جاودان اسلامی که جنبه‌ها و ابعاد الهی و وحیانی‌اش بر هیچ دانشمند و فرهیخته آگاهی پوشیده نبوده و بیانگر هدایت بشر در همه اعصار الهی بوده است.

درخشش کلام وحی همواره خاری در چشم دشمنان بوده است

وی افزود: درخشش کلام وحی و تعالیم و آموزه‌های قرآنی در ایجاد فرهنگ و تمدن اسلامی از سرآغاز تأسیس اسلام همواره خاری در چشم دشمنان بوده است، لذا تلاش آنها برای تحریف و دگرگونی در معنا و محتوای قرآن بر اهل تحقیق پوشیده نیست.

حجت‌الاسلام و المسلمین ایمانی‌پور با اشاره به دوران ترجمه‌های ناقص، تحریف مفاهیم و درون‌مایه‌های الهی و معنوی قرآن و انتساب‌اش به عناصر بشری تصریح کرد: پیش داوری‌ها و قضاوت‌های منفی از پیام الهی و دهها تلاش دیگر که در دوره معاصر شاهد آن بودیم در واقع حکایت از استواری کلام وحی در قالب قرآن کریم را داشت که دشمنان تحمل آن را نداشتند و اکنون نیز در ادامه همان روند جلوه ای از آتش زدن و هتک حرمت به قرآن را شاهد بودیم؛ جلوه ای دیگر از عناد و دشمنی مشرکانه در قالب جاهلانه که در واقع و در پس پرده با اقداماتی آگاهانه همراه است، در پیام مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در محکومیت این اقدام نکات بسیار مهمی وجود دارد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه، مباحث خود را در پنج محور اصلی ارایه کرد و افزود: مساله اول اشاره به بازآفرینی یک جریان تلخ تاریخی دارد، مقام معظم رهبری(مدظله العالی) نیز به این نکته اشاره می کنند؛ در واقع این تاکنون موارد گوناگونی از مخالفت با قرآن شاهد بودیم، از ردیه نویسی تا تحریف درون‌مایه های دینی قرآن که همواره نیز مورد پاسخ علمای اسلامی قرار گرفته و در طول تاریخ نیز قابل مشاهده است.

وی گفت: نکته دوم مربوط به چرایی توطئه آمیز خواندن این اقدام از سوی مقام معظم رهبری است؛ ایشان به جریان قطعی توطئه آمیزی مبنی بر دامن زدن به این حادثه اشاره دارند، در واقع عنصر خودفروخته ای که چنین اقدامی را مرتکب شده است در جایگاهی نیست که منجر به جریحه دار شدن احساسات چند میلیارد مسلمان شود؛ بلکه مساله اهانت به عنصری است که به عنوان یکی از مشترکات مقدسات دینی مورد توجه است و برای هر مسلمانی محترم است، بنابراین اتفاقی که افتاد حادثه ای نیست که بتواند از عهده یک نفر بیاید و بازیگران اصلی این حادثه در پس این جنایت و خیانت جامعه مسلمانان را نشانه رفته اند که بی شک به زودی در می یابند که درخشش این ودیعه الهی چیزی نیست که با این دسیسه ها از بین برود.

مسلمانان هرگونه اهانت به میراث اعتقادی ملل و ادیان را امری ناشایست می‌دانند

حجت‌الاسلام و المسلمین ایمانی‌پور ادامه داد: نکته سوم احتمال خطر آفرینی است که رهبری در فرمایشات خود به آن اشاره کردند، ایشان خطر یک فاجعه پر مخاطره را گوشزد کردند؛ به هر روی مسلمانان در سایه تعالیم اسلام، هرگونه اهانت به میراث اعتقادی سایر ملل و ادیان را امری ناشایست می دادند، حال اهانت به ارزشمندترین میراث اسلامی که جامعه مسلمین بر قداست آن تردید ندارد قطعا از سوی مسلمانان بی پاسخ نخواهد ماند گرچه که فرهنگ اندیشه‌ورزی و گفت وگو و مناظرات عالمانه اولین راه حل برای مواجهه با این اهانت است اما تضمینی نیست که آخرین اقدام باشد و بنابراین معظم له احتمال هر خطری را گوشزد کردند.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: بجث چهارم مربوط به داوری و مجازات مجرم است، به اعتقاد مقام معظم رهبری (مدظله العالی) کلیه عالمان دینی نسبت به اشد مجازات مجرم اتفاق نظر دارند، بنابراین مطالبه داوری در سطح قضات جهان اسلام حداقل مطالبه ای است که معظم‌له مطرح کردند؛ البته کشور سوئد و سایر کشورهای حوزه اسکاندیناوی نیز که امروزه به بهانه های مختلف امر به قرآن سوزی می دهند طبعا بیشترین آسیب را در جوامع خود می‌بینند، این جوامع مهاجرپذیر در معرض مخاطره جدی هستند اما مطالبه اصلی ما رد اهانت کننده به دادگاه‌های عادله اسلامی است.

وی در ادامه به راهکارها و سیاست‌های دنیای اسلام در رابطه با این مساله اشاره کرد و گفت: مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به هنگام توهین کشیش‌های آمریکایی به اسلام راهکارهایی را بیان کردند که امروز در برابر پرده ای دیگر از این جنایت راهگشا است؛ ایشان در چندین حوزه و برای حفظ ارزش‌ها و میراث اسلامی فرمودند که اولا میراث اسلامی که تمام جوامع اسلامی به آن ایمان دارند باید مورد بازشناسی معرفتی قرار گرفته و درون مایه‌های آنها بیشتر به جهانیان معرفی شود.

حجت الاسلام و المسلمین ایمانی پور افزود: در وهله دوم معرفی چهره بی‌پیرایه قرآن و عرضه آموزه‌های تمدنی آن با بیانی روزآمد و مبتکرانه اهمیت دارد که این مساله از وظایف علمای جهان اسلام است، ضمن اینکه در وهله سوم توجه به تعالیم آموزه‌های قرآن کریم به عنوان محور وحدت جهان اسلام باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: نکته چهارم بازگشت مسلمانان به عناصر قدرت خود است که قرآن کریم از مظاهر اصلی این قدرت مشترک است، از سوی دیگر نباید دشمنی دیرینه ضد اسلام فراموش شود، همچنین پرهیز از درگیری میان اسلام و مسیحیت به بهانه دفاع از مقدسات نیز باید مورد توجه باشد و در پایان مطالبه مجازات اهانت کنندگان به قرآن باید تبدیل به یک اصل مورد مطالبه جهان اسلام شود.

آیت‌الله رضا رمضانی در این هم‌اندیشی طی سخنانی اظهار کرد: نگاه ما نسبت به قرآن باید یک نگاه جامع و دقیق وعمیق باید باشد؛ قرآن را باید به عنوان یک قانون زندگی، کتاب حیا و کتابی که می تواند سعادت دنیا و آخرت را به دنبال داشته باشد، بدانیم.

دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت (ع) ادامه داد: بدون شک توهین به قرآن توهین به انسانیت، عقلانیت، معنویت، توهین به آزادی و عدالت خواهد بود و اینکه در دوران اخیر چنین اتفاقی در گوشه و کنار عالم رخ داده و به ویژه مورد اخیر که به عنوان یک اتفاق و رویداد زنجیره ای در دهه‌های اخیر شاهد آن هستیم، قلوب همه مسلمین و پیروان ادیان را جریحه دار کرده است و همه این موارد نیز به دلیل جایگاه قرآن در عرصه های اجتماعی است.

وی افزود: این نکته مهمی است که امروزه قرآن ظهور اجتماعی دارد، یعنی به این شکل نیست که قرآن فقط در جهان فردی نقش آفرین باشد بلکه در جهات اجتماعی نیز نقش آفرین است و همین جهات اجتماعی سبب ایجاد عجز برای دشمنان قرآن شده و آن‌ها برای جلوگیری از بروز اجتماعی قرآن کریم اقدام به اهانت کرده و آن را می سوزانند.

آیت الله رمضانی با بیان اینکه بحث اسلام ستیزی به واسطه ظهور اجتماعی اسلام و قرآن بوده است، افزود: آنان که معتقد بودند در دنیای امروز دیگر انقلاب دینی رخ نمی دهد و هر انقلابی که تحقق پیدا می کند سکولار است، شاهد اتفاق مبارک در جمهوری اسلامی ایران بودند که به عنوان معجزه قرن بود، چهل و اندی سال قبل تقابل بین دولت ها و بلوک شرق و غرب بود که تفکرات شرق به زباله دان تاریخ سپرده شد و امروزه اسلام به واسطه ظهور قدرت اجتماعی در مقابل جریان استکبار قرار گرفت.

وی با اشاره به پیام مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در محکومیت قرآن‌سوزی گفت: البته مشابه این پیام در سال 1389 نسبت به قرآن سوزی که در آمریکا رخ داد از سوی معظم له بیان شد، ایشان در آن پیان عنوان فرمودند: «اهانت جنون‌آمیز و نفرت‌انگیز و مُشمئزکننده به قرآن مجید در کشور آمریکا که در سایه‌ی امنیت پلیسی آن کشور اتفاق افتاد، حادثه‌ی تلخ و بزرگی است که نمی‌توان آن را تنها در حدّ یک حرکت ابلهانه از سوی چند عنصر بی‌ارزش و مزدور به حساب آورد. این یک اقدام محاسبه‌شده از سوی مراکزی است که از سال‌ها پیش به این طرف، سیاست اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی را در دستور کار خود قرار داده و با صدها شیوه و هزاران ابزار تبلیغاتی و عملیاتی، به مبارزه با اسلام و قرآن پرداخته‌اند» .

دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت (ع) ادامه داد: مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در بخش دیگری از این بیانیه عنوان کردند : « این اقدام کینه‌توزانه، نه آغاز یک جریان، بلکه یک مرحله از روند طولانی مدتِ اسلام‌ستیزی به سرکردگی صهیونیسم و رژیم آمریکا است. اینک همه‌ی سران استکبار و ائمة‌الکفر در برابر اسلام قرار گرفته‌اند. اسلام، دین آزادی و معنویت انسان، و قرآن کتاب رحمت و حِکمت و عدالت است؛ وظیفه‌ی همه‌ی آزادی‌خواهان جهان و همه‌ی ادیان ابراهیمی است که در کنار مسلمانان با سیاست پلید اسلام‌ستیزی با این شیوه‌های نفرت‌بار مقابله کنند».

وی گفت: فکر می کنم سه مورد از این بیانیه ها را داریم که در عرصه بین الملل بسیار مثبت بود که یکی از این موارد بیانیه اخیر ایشان بود، مورد دیگر بیانیه در محکومیت اتفاق مشابه در آمریکا و نهایتا بیانیه دیگر در محکومیت توهین به مقدسات و پیامبر اکرم (ص)بود؛ در واقع معظم له بیانات راهبردی را طرح می‌کنند که بر مبنای آن، مسلمانان برای زندگی مسالمت آمیز با کل بشریت از هر نظر آمادگی دارند اما در جایی که زورگویی و خودکامگی باشد قابل پذیرش برای مسملین نبوده و آنها در برابر ظلم و زور و اهانت به مقدسات کوتاه نمی‌آیند لذا رهبری در پیام اخیر نسبت به پیامدهای خطرناک این مساله هشدار دادند.

دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت (ع) تصریح کرد: یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی این است که اسلام در ساحت اجتماعی ظهور و بروز کرد و مدعی حکمرانی در عصر پست مدرنیته بوده و این ادعا را به اثبات رسانده و نشان داده است، در نتیجه جریان لیبرالیسم نمی تواند در برابر این قدرت ساکت بماند و به شکل های مختلف در صدد سست کردن مسایل دین است؛ اما با این وجود شرق و غرب نتوانستند با اصل دین مقابله کنند و در نتیجه دین را محدود در جنبه های فردی کردند لذا شاهد هستیم که معنویت های جعلی و بدلی را در اختیار بشریت قرار دادند.

آیت‌الله رمضانی ادامه داد: اما از نظر دیگر آنها در صدد هستند که قداست زدایی را نهادینه کند، قداست زدایی یک مساله بسیار مهم است، البته در غرب این توهین ها حتی به حضرت مریم (س) و حضرت عیسی (ع) را به عنوان مساله معمولی قلمداد می کنند و ذیل بحث آزادی بیان مطرح می کنند اما این رویکرد از نظر ما قابل پذیرش نیست و آنها باید ادبیات مفهومی خود را تغییر دهند.

وی در ادامه ضمن محکوم کردن اهانت به مقدسات به بهانه آزادی بیان گفت: وقتی به اعلامیه جهانی حقوق بشر نگاه می کنیم متوجه می شویم که آزادی برای بشر قرار داده شده مگر در صورتی که آزار و اذیت دیگران را به همراه داشته باشد؛ از جهت حقوقی نیز این چنین کارهایی منجر به آزار بیش از دو میلیارد مسلمان شده و این برخلاف اعلامیه جهانی حقوق بشر است لذا حقوقدانان عالم باید این مسئله را بررسی کنند که موضوعی که باعث آزار دو میلیارد انسان است، چه وجه قانونی دارد. از سوی دیگر برخورد دوگانه غرب با این اهانت‌ها باید روشن شود.

آیت‌الله احمد مبلغی در این هم اندیشی طی سخنانی با بیان اینکه موضوع قرآن سوزی مساله سرنوشت ساز برای هویت و کیان جامعه اسلامی محسوب می‌شود، گفت: علت آن است که چنین مساله ای یک بحث و اتفاق معمولی نیست.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه همواره حکم تابع موضوع است، افزود: لذا شناخت حکم نیزتابع شناخت موضوع است، با توجه به این مساله نسبت به مساله آتش سوزی نباید در بعد موضوع شناسی کم بگذاریم، این مساله ابعاد گسترده ای دارد.

وی گفت: در موضوع شناسی گاهی بحث دارای ابعاد مختلفی است، بنابراین موضوعات امروزی عمدتا ذوابعاد هستند و مطالعه میان رشته ای را می طلبند، در مورد این بحث موضوع و هسته اصلی هجوم به مقدسات است که در این مجال بحث را معطوف به بُعد اجتماعی مساله اهانت به قرآن می کنم.

آیت الله مبلغی افزود: این قرآن سوزی از حیث اجتماعی اساسا مبارزه با هویت دینی است، وقتی امری مکرر رخ می دهد دیگر اینگونه نیست که تصادفی بوده باشد به ویژه که هر بار نیز اعتراضات فاحشی نسبت به آن رخ می دهد.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: اینکه قبح چنین اهانتی از بین برود و از سوی دیگر مسلمانان در برابر این مساله دچار انفعال شوند و نوعی باختن در هویت را تجربه کنند، بحث مهمی است و اساسا هویت دینی مقوله مهمی است که باید به آن توجه کرد.

وی تصریح کرد: علت اینکه به قرآن اهانت شده است حلاوت، آرامش و اطمینان آن است، قرآن از اساس به دلیل اینکه کلام خداوند است وقتی در فضای کنونی و مدرن امروزی ارایه می شود نفوذ و حضور عجیبی را در مخاطب خواهد داشت و هرچه زمان بگذرد این حلاوت شیرین تر می شود، خداوند برای استماع قرآن حساب ویژه ای را باز کرده است چنانکه در قرآن فرمود: « وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّىٰ یَسْمَعَ کَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا یَعْلَمُونَ» (و اگر یکی از مشرکان به تو پناه آورد (که از دین آگاه شود) بدو پناه ده تا کلام خدا بشنود و پس از شنیدن سخن خدا او را به مأمن و منزلش برسان، زیرا که این مشرکان مردمی نادانند). این آیه حکایت از آن دارد که شنیدن کلام خدا تاثیر عجیبی دارد.

آیت الله مبلغی با بیان اینکه کلام خدا در قرآن مجید فقط خطاب به مومنان نیست، افزود: بخش هایی از قرآن خطاب به همه انسان ها است، لطیف ترین قضایا و مسایل انسانی و فطری و اجتماعی و سیاسی در قرآن و در کلام خدا با زیباترین شیوه بیان شده است و کلام قرآن در حال نفوذ در بین بشریت است، در نتیجه دشمنان دنبال آلوده‌ کردن فضا و ایجاد خصومت تصنعی هستند تا این بستر از بین برود و هویت اسلامی تضعیف و از سوی دیگر زمینه عرضه کلام خدا از بین برود.

وی ادامه داد: در این جاست که متناسب با موضع باید به بحث مجازات توجه کنیم، اینکه اقدامی صورت بگیرد که منجر به تخریب روابط بین ادیانی شود قطعا مجازت سختی در پی خواهد داشت، علاوه بر این مسایل دیگری نیز وجود دارد از جمله اینکه دستگاه های فرهنگی و متمرکز بر فعالیت های قرآنی باید کلام خدا را در فضای امن متمرکز کنند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: مساله دیگر اصل هجوم به آزادی بیان است، نباید بگوییم که شما آزادی بیان را نمی دانید و نمی فهمید، اصلا این هجوم به آزادی بیان دیگر آزادی بیان نیست، کسی که الفبای اندیشه وروابط اجتماعی، ضرورت عمل گرایی ادیان و استیلای منطق را می فهمد این مساله را نیز درک می کند که این اهانت ها آزادی بیان نیست بلکه پشت آزادی بیان قایم شدند تا به قرآنی که بیان است حمله کنند لذا این کار هجمه به آزادی بیان است.

وی افزود: هجوم به قرآن هجوم به منطق، دین، ارزش‌ها و انسانیت است زیرا انسان زیرساخت تفکرات دینی و الهی انسان است و مخاطب قرآن انسان است، نکته دیگر اینکه مگر در جامعه امروز ادعا نمی کنیم که دنبال صلح جهانی هستیم؟ کدام کتاب در مورد صلح اجتماعی بین انسان ها واژگان بیشتری دارد و اختلاف انسان‌ها را مایه تعارف و نه تفاخر و تعارض برشمرده است؟ چه کتابی حتی دشمنی برخی افراد را توجیهی برای دورشدن از رفتار عادلانه ندانسته است؟ چه کتابی مساجد را در کنار بیع و صوامع قرار داده است؟

دکتر «محمود حکمت‌نیا» عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز به صورت آنلاین حضور داشته و سخنرانی کردند. دکتر حکمت‌نیا در این هم‌اندیشی طی سخنانی با اشاره به اینکه جریان‌های توهینی و حمله به مقدسات دینی پیامدهای کوتاه‌مدت و درازمدتی مبتنی بر بحث‌های سیاسی و جامعه‌شناسی دارد، گفت: ما گاهی اوقات از منظر درون دینی، درون معرفتی و درون فقهی به مساله نگاه می کنیم، مساله ما جایی است که تقدس زدایی و توهین در سرزمین‌هایی اتفاق افتاده که در چارچوب مقررات اسلامی نیستند یعنی اگر بخواهیم فقهی وحقوقی بحث کنیم باید ناظر بر رفتارهایی باشد که در جامعه اسلامی اتفاق نمی افتد بلکه در جای دیگری اتفاق می افتد، بنابراین باید ببینیم تحلیل حقوقی آنها چگونه است.

وی افزود: بحث سر یک تحلیل حقوقی است که ممکن است از منظر نظری، فلسفی و حکمی قابل ارایه باشد، اما عمده مساله تعارض و تزاحمی است که در اندیشه های حقوقی و حقوق بشری ذیل این عنوان که در اینجا آزادی بیان وجود دارد مطرح می شود و شخص در آزادی بیان به لحاظ محتوا و در عرصه شیوه بیان آزادی دارد؛ البته تاکید می کنم موارد یاد شده دو بحث مجزا محسوب می شود که اولا در حوزه محتوا چه می گوید و ثانیا چه چیزی بگوید.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: در مورد جریان اهانت اخیر به ساحت مقدس قرآن ممکن است شخص انتقاداتی به تفکر اسلامی داشته باشد، لذا به نظرم می رسد بر اساس مباحث نظری، محتوای بیان دچار یک توسعه آزادی است؛ یعنی می شود آن را مورد سوال قرار داد و وجه تمدن اسلامی نیز در این ناحیه بسیار پرنگ است، چه در صدر اسلام و چه دوره های بعدی گفت و گوهای انتقادی بسیار قوی بوده است، یعنی ادیان مختلف، اشخاص مختلف، انگیزه‌ها و جریان های متعدد سیاسی، گفت وگوهای انتقادی فراوانی را درباره مباحث معرفتی دینی ما ارایه کردند و به نظر می رسد در برهه هایی از زمان یا در حوادثی برخوردهایی بوده اما از منظر معرفتی واز منظر حقوقی به نظرمی رسد که ادبیات دینی ومعرفت حکمی و حتی فقهی ما از این ناحیه دارای وسعت است.

حکمت‌نیا تصریح کرد: اما در مقابل وقتی درباره شیوه بیان وارد گفت وگو می شویم به این معنا که چگونه بیان را ارایه کنیم در اینجا بحث آغاز می شود؛ سوال آن است که آیا به هرروش و شیوه ای می‌توان بیان را ارایه کرد؟ بنابراین پرسش آن است که در حوزه محتوا و روش چه محدودیت هایی در حوزه بیان وجود دارد. در این عرصه بحث مهمی وجود دارد بر این مبنا که اگر کسی بخواهد از شیوه توهین استفاده کند، به ویژه به مقدسات طرف مقابل خودش توهین کند، در چنین شرایطی با گذشت از بیان‌های بسیار نامتعارف، آیا چنین مساله ای بیان محسوب می‌شود؟ موضوعا این را بیان می‌نامیم یا در اینجا بیان تبدیل به صوت می‌شود و دلالت دارد اما محتوا ندارد؟ البته تفاوتی وجود دارد و سه واژه مهم در ادبیات قرآنی شامل قول، بیان، صوت وجود دارد که صوت امری است که ممکن است دلالت کند بر ناراحتی، هیجان و احساسات اما مفاد را دلالت نمی کند، به همین دلیل است که در سوره لقمان، به فرزندش وصیت می کند که صوت ات را پایین بیاور.

وی با بیان اینکه احکام صوت مطابق با بیان نیست، افزود: صحبت بر سر این است که اگر ادبیات توهین آمیز، تحقیر آمیز بشود با فلسفه نظریه آزادی بیان تنافی دارد؟ به لحاظ تفسیری سخنی که حالت شرم‌آوری به خودش بگیرد این حالت دیگر بیان نیست بلکه یک صوت تلقی می‌شود و احکام بیان بر آن مترتب نخواهد بود و به لحاظ نظری اگر اصرار کنیم که بر چنین رفتاری بیان صدق می کند، مبنای نظریه آزادی بیان به ما کمک نمی کند.

این پژوهشگر ادامه داد: من در کتاب «آزاداندیشی و آزادی بیان» شانزده مبانی نظری برای مسایل مذکور ارایه کردم که یکی از مهمترین آنها این است که اگر ادبیات توهینی شود هرگز حقیقت کشف نمی شود بلکه به عکس حقیقت پنهان می شود چراکه حقیقت در پرده ای از احساسات وتنفرها می رود و راهی برای کشف حقیقت باقی نخواهد ماند، لذا ادبیات اگر از مرحله اخلاقی عبور کند و به شدت درگیر مباحث ضد اخلاقی و توهینی واینگونه اعمال شود به لحاظ تفسیری و نظری ممکن است که با مشکل رو به رو شود.

حکمت‌نیا گفت: اکنون بر فرض اینکه از منظر این دیدگاه عبور کنیم که این مساله بیان است و موضوعا آزادی بیان درباره مساله صدق می کند، موضوع بعدی عناصر تهدیدکننده آزادی بیان است، عواملی که موجب محدودیت آزادی است، آزادی بیان با ادبیات تهدیدی و عناوین دیگری که بر این رفتار توهین آمیز بار می شود می‌تواند این موارد را به عنوان موضوع احکام حقوقی قرار دهد بحث کنیم، نخست ادبیات «ایذا» است، ما دو حکم کلی در ادبیات حقوقی پیگیری می کنیم. در اینجا دو بحث ایذا و اضرار مطرح می شود. ایذا اذیت‌رسان است، یعنی رفتارهایی که صورت میگیرد مبتنی بر یک حادثه نیست، قرآن را آتش زده اند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: بحث این است که اگر شخص در رفتار خود احساسات مسلمانان را به سخره بگیرد در حوزه ایذا است یا تأذی؟ ایذا یعنی رفتاری که به قصد باشد، بنابراین قصد چه نوعی و چه شخصی باشد مبتنی بر آن است که کسی که یک عمل خاصی را در ملاء عمومی انجام می‌دهد و به لحاظ نوعی ایذا جماعت بسیاری از افراد را شامل می شود.

وی گفت: دومین بحث آن است که ما هویت انسانی مسلمانان را داریم، بحث حقوقی در این بین آن است که چگونه می توان از هویت حمایت کرد. در کشورهایی چون فرانسه حتی از هویت سرزمینی هم دفاع می‌کنند و برای مثال اگر دارویی و گیاهی در یک سرزمین معینی رشد کند و مردم نسبت به آن یک احساس تعلقی کنند اما به لحاظ علمی بشود این گیاه را در سرزمین دیگری بدون هیچ تغییری رشد داد، بر اساس دیدگاه مبتنی بر هویت نمی شود این هویت را از آن زدود یا به آن تعدی کرد بلکه باید از هویت آن محافظت کرد.

پایان پیام/49