پیوستن ایران به بریکس چه پیامدهایی دارد

در این اجلاس سران چین، هند، برزیل شرکت خواهند کرد و آقای پوتین رئیس جمهور روسیه به صورت تصویری و آنلاین نیز در این اجلاس حضور خواهد داشت.

اجلاس چند هفته پیش وزرای خارجه بریکس در تهران موضوع پیوستن ایران به این سازمان را تصویب کرد و قرار شد در اجلاس سران در افریقای جنوبی با حضور رئیس جمهور ایران این پیوستن اجرایی گردد و یک آی دیگر در وسط واژه لاتین بریکس جا گیرد.

شکی نیست که پیوستن ایران به این مجموعه اقتصادی - سیاسی اهمیت زیادی دارد آنهم در زمانی که نظام بین الملل دچار تحولات وسیعی است اما خود اجلاس سران بریکس در افریقای جنوبی با توجه به موضوعات مورد بحث اهمیت ویژه ای نیز دارد. پذیرش پیوستن ایران به این مجموعه بین المللی آنهم در حالی که دهها کشور درخواست عضویت آن را داده بودند نشان از اهمیت ایران از نگاه اعضای این سازمان است.

ایران از لحاظ سیاسی یک کشور مستقلی است که دارای ثروتهای طبیعی بسیار از جمله نفت و گاز و مجموعه زیادی از فلزات است و در راس محور مقاومت در خاورمیانه قرار دارد و از قدرت های بزرگ منطقه ای جنوب غرب آسیا نیز به شمار می رود و از لحاظ اقتصادی کشوری است که تولید ناخالص ملی آن بر اساس محاسبه قدرت خرید جزو بیست کشور اول اقتصاد جهانی است و از لحاظ طبقه بندی بالاتر از افریقای جنوبی قرار دارد و قطعا پیوستن ایران به این سازمان با این مشخصات یک اضافه عددی نیست بلکه یک قدرت افزوده ای است که اهمیت جایگاه بریکس را دو چندان می سازد.

ایران کشوری است که در برابر تحریم های غرب به مدت بیش از چهار دهه مقاومت کرده و این دستاورد برای بریکس قابل توجه است. مجموعه بریکس یک سازمان پرستیژی نیست که دولتها در آن ثبت نام کنند و لیست عضویت خود را در سازمانهای بین المللی بالا ببرند بلکه سازمانی است که قرار است یک مجموعه نوظهور اقتصادی را در جهان نمایان سازد که از لحاظ مشرب سیاسی و جهت گیریهای اقتصادی و مدیریت اجتماعی با غرب و الگوهای آن متفاوت باشد.

یکی از دلایل خودداری بریکس از قبول عضویت بسیاری از کشورها تاکنون به این نکته بر می گردد. البته بسیاری از تحلیلگران سیاسی با توجه به مساحت کشورهای اعضای بریکس و جغرافیای آن در همه قاره های جهان ، جمعیت بالای آن، ثروت های عمومی، و امکانات اقتصادی و سیاسی، معتقدند که اعضای این مجموعه باید ظرفیت تکمیل یکدیگر را داشته باشند و چرخه خرید و فروش و تبادل داخلی آن گسترش دهند و در بازار بین المللی مصونیت سیاسی پیدا کنند.

مسلما ایران که تحت تحریمهای شدید غرب قرار دارد با پیوستن به این مجموعه می تواند فشارهای غرب و تلاش آن برای منزوی کردن تهران را دور زند و در داخل این مجموعه خود را حفظ کند و این مساله عملا یکی از مهمترین ابزارهای مؤثر سیاسی غرب یعنی تحریم را خنثی خواهد کرد و موفقیت این مجموعه در استمرار چرخه تبادل داخلی به دور از تحریم های امریکا ، این مجموعه را به پناه گاهی برای همه کشورهای تحت تحریم غرب تبدیل خواهد کرد. البته هم اکنون تنها ایران نیست که در معرض تحریم غرب است بلکه روسیه و چین نیز کم و بیش تحت تحریم اند و این چرخه مستقل داخلی برای همه این کشورها اهمیت دارد.

نکته دیگری که اهمیت بریکس را بالا می برد تلاش این مجموعه در ایجاد یک ارز مبادله بین المللی مستقل از دلار امریکا و یوروی اروپا است که گفته می شود در این اجلاس در باره آن تصمیم گیری خواهد شد. تصویب چنین ارزی یک تحول بزرگ و جهانی خواهد بود چرا که این مجموعه بیش از یک سوم مبادلات تجاری جهان را در اختیار دارد و توان عملیاتی کردن این تصمیم را قطعا در دست دارد. موفقیت این ارز بین المللی از هم اکنون قابل پیش بینی است چرا که پشتوانه آن نفت و گاز روسیه و ایران، اقتصاد بزرگ چین وهند، طلای افریقای جنوبی و امکانات غذایی برزیل است و قطعا مردم جهان به این ارز اطمینان بیشتری خواهند داشت. تلاش کشورهای جهان در تبدیل بخشی از ارزهای ذخیره خود به ارز مجموعه بریکس به عرضه زیاد ارزهای غربی خواهد انجامید و این مساله به رانت خواری غرب در چاپ اسکناس و تامین رفاه جوامع خود از طریق خرید کالای مورد نیاز خود، پایان خواهد داد.

البته چنین تحولی به سقوط نسبی ارزهای غربی اگر نگوییم افول آنها خواهد انجامید. در مقایسه مجموعه بریکس در برابر کشورهای غربی مزیت کشورهای بریکس بسیار بالاست. اکنون اعضای بریکس کشورهایی هستند که بدهی ندارند و از ذخیره ارزی بالایی برخوردارند، اقتصاد اکثر آنها در حال رشد است، و جوامع آنها جوان و انسجام اجتماعی و همبستگی خانوادگی در آنها بالاست در حالیکه در دو طرف اقیانوس اطلس، کشورها غربی از پدیده بدهی های کلان رنج می برند ، رشد اقتصادی آنها بسیار پایین و یا در حال رکود است و جوامع آن پیر و به علت حمایت از آزادی های افراطی فردی، درگیر فروپاشی خانواده و ضعف انسجام اجتماعی اند.

در این معادله غرب محکوم به عقب نشینی است هرچند برخی از تحلیلگران معتقدند که غرب جایگاه برتر خود را در نظام بین المللی به این راحتی واگذار نخواهد کرد حتی به قیمت جنگ جهانی اتمی که ممکن است بیش از نیمی از مردم جهان قربانی آن خواهند بود.

در جمعبندی می توان گفت اجلاس سران مجموعه بریکس در افریقای جنوبی یک اجلاس معمولی و داخلی نیست که در آن سران چند کشور جهان با هم دیدار می کنند بلکه اجلاسی است که تصمیمات آن تاثیر جهانی دارد و در ابعاد اقتصادی و سیاسی تاثیرات شگرفی بر جای خواهد گذاشت.

جنگ اوکراین که سال گذشته آغاز شد به علت زنده کردن شرایط جنگ سرد، رقایت های جهانی را تشدید کرد و تحولات آن را تا حد زیادی تسریع نمود که قطعا اجلاس آینده بریکس در این فرآیند تاثیر گذاری بیشتری خواهد داشت.