بریکس و فرصت بازیگری فرامنطقه‌ای ایران

خبرگزار مهر، گروه سیاست - نفیسه عبدالهی: مقامات کشورمان امروز برای شرکت در نشست سران «بریکس» به «ژوهانسبورگ» سفر می‌کنند، نشستی که حضور سران ۵ کشور چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی به عنوان اعضای تشکیل‌دهنده این گروه بین‌المللی و شمار دیگری از مقام‌های بلندپایه جهان می‌تواند فرصتی برای تبیین اهداف و مواضع کشورها از جمله جمهوری اسلامی باشد.

این بزرگترین نشست سران کشورها و دولت‌های «جهان جنوب» در سال‌های اخیر خواهد بود و از ۵۴ رهبر آفریقایی برای شرکت در این اجلاس دعوت شده است. این نشست در سایه احتمال گسترش بریکس برگزار می‌شود.

ایران نیز در سطح رئیس جمهور در پانزدهمین اجلاس سران «بریکس» آفریقای جنوبی شرکت خواهد کرد. قرار است در نشست ژوهانسبورگ درباره معیارها و فرآیند و زمانبندی پذیرش کشورهای مختلف متقاضی در گروه بریکس توافق شود.

دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی، توسعه روابط با سازمان‌های بین المللی و منطقه‌ای را نیز در دستور کار خود قرار داده است. سرعت بخشیدن به فرآیند عضویت در سازمان همکاری شانگهای، تعمیق روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فعال‌تر کردن همکاری‌ها با سازمان اکو و … بیانگر تقویت سیاست چندجانبه‌گرایی است.

«بریکس» مجموعه قدرت‌های نوظهور اقتصادی است که برای تأمین بیشتر منافع خود به یک همگرایی اقتصادی بزرگ دست زده‌اند. بریکس در درجه اول به دنبال ایجاد مصونیت اقتصادی در برابر تکانه‌های اقتصادی کشورهای غربی در عرصه جهانی است، در عین حال که در دراز مدت و حتی میان مدت به دنبال کسب برتری اقتصادی در سطح جهان است تا بهتر بتواند سیاستهای مبتنی بر نگاه شرقی و جنوب-جنوب را در میان کشورهای جهان پیش ببرد.

رفتارهای زور گویانه و غیر قانونی کشورهای غربی بخصوص هفت کشور صنعتی جهان به رهبری آمریکا در عرصه اقتصادی، تحریم‌های اعمالی دلار و نقض مکرر قوانین تجارت آزاد جهانی تنها بخشی از ضررهای استیلای هژمون برتر اقتصادی غربی هاست، از این رو قدرت‌های نوظهور اقتصادی و صنعتی برای بقا و ثبات در رشد اقتصادی خود با همگرایی میان خود، به دنبال ایجاد توازن پایدار و راهگشا هستند.

داشتن استقلال سیاسی و دارا بودن توان و ظرفیت‌های مهم اقتصادی از پیش شرط‌های نوشته نشده برای عضویت در این پیمان مهم است. در این میان در اختیار داشتن موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر، ظرفیت‌های بالای انسانی و اقتصادی، منابع سرشار انرژی و از همه مهمتر میل و اراده قوی برای حفظ استقلال کشور از ویژگی‌های ممتاز ایران است.

زمانی که آمریکایی‌ها در اجلاس «برتون ووز» در ۱۹۴۴ قبل از پایان جنگ دوم جهانی موفق شدند با تظاهر به سیاست‌های بی‌طرفی دلار را به عنوان ارز اول جهانی در سطح جهان مطرح کنند همان زمان شوروی این موضوع را خطرناک دانست و اعلام خطر کرد اما شرایط دنیا اجازه نمی‌داد تا سیاست‌های استکباری آمریکا بیان شود، موضوعی که بعد از دهه‌ها با اعمال تحریم‌های دلاری علیه کشورهای مستقل خودنمایی کرد؛ لذا بریکس به دنبال آن است تا بتواند مصونیت‌های لازم را در مقابل تحریم‌های دلاری به وجود آورده و حتی پس از مدتی اعتماد به نفس کافی را با ظرفیت‌های اقتصادی این کشورها برای ایجاد یک پول جایگزین ایجاد کند.

اواسط ماه گذشته بود که کنفرانس ایران و بریکس با عنوان «چشم اندازها برای شراکت و همکاری» در محل مرکز مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه با حضور مقامات و سفرای پنج کشور عضو بریکس شامل هند، چین، برزیل، روسیه و آفریقای جنوبی به‌همراه سفرا، دیپلمات‌ها، سفارتخانه‌های خارجی مقیم تهران و مقامات، مدیران و صاحب‌نظرانی از دستگاه‌های دولتی و خصوصی و نیز اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های کشور برگزار شد. برگزاری این کنفرانس در تهران با حضور سفرای پنج کشور عضو بریکس نشان دهنده اهمیت جایگاه ایران برای این گروه اقتصادی است.

برگزاری پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی

حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان ۱۹ مرداد (۱۴۰۲) به منظور شرکت در پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آفریقای جنوبی به پرتوریا سفر کرد و در این سفر با «نالدی پاندور»، وزیر روابط و همکاری بین‌المللی آفریقای و همچنین با «رامافوزا» رئیس جمهور آفریقای جنوبی دیدار و گفتگو کرد.

این سفر دومین سفر به آفریقای‌جنوبی در سال جاری است که به گفته وزیر امور خارجه کشورمان، بیانگر جدیت ایران برای توسعه مناسبات با آفریقا و مشارکت فعال در ائتلاف‌های بین‌المللی و تقویت چند جانبه‌گرایی است.

وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار با رئیس جمهور آفریقای جنوبی با اشاره به روابط خوب و رو به رشد دو کشور و برگزاری موفق پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی، از نهایی شدن توافقات سازنده بخش‌های مختلف و آماده شدن چندین سند همکاری ابراز خرسندی نمود.

امیرعبداللهیان همچنین از پذیرش دعوت از جمهوری اسلامی ایران جهت شرکت رئیس جمهور کشورمان در اجلاس سران بریکس خبر داد.

وزیر امور خارجه با اشاره به جایگاه مهم ایران در منطقه غرب آسیا و جایگاه آفریقایی جنوبی در قاره آفریقا و توانمندی‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف، از توسعه همکاری‌ها استقبال کرد.

آقای رامافوزا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی نیز در این ملاقات ضمن ابلاغ سلام به رئیس جمهور کشورمان و اظهار خرسندی از پذیرش دعوت وی از سوی جناب آقای رئیسی جهت شرکت در اجلاس سران بریکس و همچنین سفر رسمی دوجانبه پاییز به آفریقای جنوبی، سفر ایشان را مهم ارزیابی کرده و اضافه نمود که حضور رئیس جمهور ایران در اجلاس بریکس از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و مورد توجه آفریقای جنوبی قرار دارد.

وی گفت: اجلاس سران بریکس در جهان مورد توجه ویژه ای قرار گرفته و آفریقای جنوبی علاقه مند است تا جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور دوست آفریقای جنوبی، به عضویت بریکس پذیرفته شود و تهران در این خصوص، حمایت کامل پرتوریا را دارا می‌باشد.

منفعت دو طرفه

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز دوشنبه ۳۰ مردا (۱۴۰۲) در نشست خبری خود در مورد سفر رئیسی به آفریقای جنوبی گفت: موضوع همکاری با بریکس حائز اهمیت است. بریکس بعنوان نهاد نوظهور اقتصادی، در حال پیدا کردن جایگاه خود در جهان است.

وی گفت: ایران با درک جایگاه این نهاد و اهمیتی که به موضوعات اقتصادی می‌دهد، درخواست عضویت داد که با اعضای بریکس گفتگوهای مثمر ثمری را دارد. روند هدف‌گذاری انجام شده درچارچوب همان نگاه راهبردی است.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: همکاری ایران با بریکس یک منفعت دوجانبه است. تعدد مشارکت‌های سطح بالای ایران در نشست‌های بریکس دال بر وجود این تمایل و همکاری‌هاست.

بریکس در دراز مدت می‌تواند جایگزین ناتو شود

«عبدالباری عطوان» سردبیر روزنامه «رأی الیوم» نیز نشست بریکس در آفریقای جنوبی را بسیار مهم دانست و گفت که این نشست، ارکان اصلی یک سیستم جدید را مشخص خواهد کرد. سیستمی که جایگزینی برای هفت کشور بزرگ (اشاره به گروه ۷) خواهد بود و در دراز مدت می‌تواند یک جایگزین نظامی برای ناتو باشد.

وی با اشاره به اهمیت اجلاس امروز بریکس تصریح کرد که این نشست، پایه‌های سیستم جدید بریکس را بنا خواهد نهاد.

این روزنامه‌نگار و تحلیلگر فلسطینی افزود: اهمیت این سیستم جدید در این است که ارز جدیدی را ارائه خواهد کرد که جایگزینی برای دلار خواهد بود و ممکن است دلار و سیستم مالی جهانی را از عرش به فرش آوَرد؛ سیستمی که پس از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ تأسیس شد و از طریق دلار بر جهان مسلط شد.

به گزارش مهر، بنظر می‌رسد هدف از حضور جمهوری اسلامی ایران در اجلاس بریکس صرفاً گفتگوها در قالب موضوعات بین‌المللی است و بحث عضویت مطرح نیست که البته نباید از اهمیت دیدارهای حاشیه‌ای در این اجلاس نیز غافل شد.