جذاب‌ترین خودروهای موتور وانکل که مزدا نیستند! از مرسدس تا کوروت

هرچند نام پیشرانه‌های وانکل با مزدا مترادف است اما در طول تاریخ چندین خودروساز دیگر هم سراغ این پیشرانه‌های منحصربه‌فرد رفته‌اند.

در جهان خودرو برای سال‌ها نام مزدا مترادف با پیشرانه‌های وانکل بوده است. از کاسمو گرفته تا RX-8، تعهد مزدا به موتورهای وانکل اثری پاک نشدنی در تاریخ خودروسازی به‌جای گذاشته است؛ اما مزدا تنها شرکتی نیست که از پیشرانه‌های وانکل استفاده کرده و در طول تاریخ دیگر خودروسازان هم جرأت کرده‌اند از پتانسیل منحصربه‌فرد این نوع موتور استفاده کنند.

سیتروئن M35

قدرت: ۵۰ اسب بخار

در دههٔ ۷۰، سیتروئن که پیشگام نوآوری‌هایی مثل انتقال قدرت محرک جلو، سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک و ساختار یکپارچه (بدون شاسی مستقل) بود، سراغ ایدهٔ خلاقانهٔ دیگری یعنی موتور وانکل رفت. این کار با ساخت کوپهٔ دودری بر اساس مدل آمی ۸ انجام گرفت که M35 نام داشت. این خودرو به یک پیشرانهٔ ۵۰۰ سی‌سی تک روتوری وانکل مجهز بود که ۵۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و ظرف ۱۹ ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رسید. M35 به‌عنوان بستری آزمایشی برای موتورهای وانکل مورداستفاده قرار گرفت و صرفاً در اختیار تعداد اندکی از مشتریان قدیمی سیتروئن قرار داده شد.

سیتروئن GS بای‌روتور

قدرت: ۱۰۶ اسب بخار

پس از دریافت نتایج مثبت از آزمایش‌های M35، سیتروئن تصمیم به ساخت خودرویی تولید انبوه با پیشرانهٔ وانکل گرفت. مدلی که برای این کار انتخاب شد، GS بود. این یک خودروی خانوادگی بود که با کسب عنوان خودروی سال ۱۹۷۱ اروپا و فروش ۲.۵ میلیون دستگاهی، موفقیت بزرگی را تجربه کرده بود. GS همچنین به پیشرفته‌ترین ویژگی‌های زمان خود مثل ترمزهای هیدروپنوماتیک کاملاً مستقل و تعلیق تنظیم شوندهٔ خودکار مجهز بود و بنابراین خودرویی عالی برای معرفی یک پیشرانهٔ جدید و هیجان‌انگیز محسوب می‌شد. این نسخهٔ جدید که GS بای‌روتور نام گرفت، به پیشرانهٔ ۲ لیتری وانکل با ۱۰۶ اسب بخار قدرت مجهز شد. برخلاف انتظار سیتروئن اما GS بای‌روتور در فروش شکست خورد و تنها ۸۴۷ دستگاه فروخت. دلیل اصلی این شکست بحران نفتی سال ۱۹۷۳ بود که با عرضهٔ این خودرو هم‌زمان شد زیرا GS بای‌روتور قیمت و مصرف سوخت بالایی داشت.

NSU Ro8

قدرت: ۱۱۵ اسب بخار

NSU که در سال ۱۹۶۳ مدل وانکل اسپایدر را به‌عنوان اولین خودروی تولیدی جهان با پیشرانهٔ وانکل به بازار فرستاده بود، در سال ۱۹۶۷ سدان لوکس Ro80 را با این موتور معرفی کرد. این خودرو علاوه بر پیشرانهٔ وانکل دو روتوری که ۱۱۵ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد، از پیشرفت‌های تکنولوژیک دیگری مثل ترمزهای دیسکی در هر چهارچرخ، سیستم فرمان رک‌ اند پینیون و سیستم کلاچ جدید با خلأ هم بهره می‌برد. Ro80 به‌عنوان خودروی سال ۱۹۶۸ اروپا انتخاب شد و طی ۱۰ سال تولید، بیش از ۳۷ هزار دستگاه فروخت.

یونوس کاسمو

قدرت: ۲۸۰ اسب بخار

در اواخر دههٔ ۸۰، به دلیل محدودیت‌های وارداتی دولتی ایالات‌متحده، خودروسازان ژاپنی برندهای لوکسی را با هدف صادرات خودروهای لوکس‌تر و گران‌تر ایجاد کردند تا از صادرات هر خودرو به آمریکا سود بیشتری کسب کنند. علاوه بر هوندا، تویوتا و نیسان، مزدا هم در سال ۱۹۸۹ برند لوکس خود را با نام یونوس تأسیس کرد. یکی از محصولات این برند، کوپهٔ لوکسی بنام کاسمو بود که پرچم‌دار یونوس محسوب می‌شد. این خودرو به پیشرانهٔ ۲ لیتری سه روتوری وانکل مجهز بود که ۲۸۰ اسب بخار قدرت و ۲۶۵ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد.

مرسدس بنز C111

قدرت: ۳۵۰ اسب بخار

در دههٔ ۶۰ و ۷۰ مرسدس بنز با سری خودروهای C111 آزمایش تکنولوژی‌های جدید و ایده‌های نوآورانه را آغاز کرد. اولین نسخهٔ C111 که توسعهٔ آن در سال ۱۹۶۹ به پایان رسید، به بدنه‌ای فایبرگلاس با درهای گالوینگ و یک پیشرانهٔ وانکل سه روتوری مجهز بود که در وسط نصب شده بود. بعداً در نسخهٔ دوم، مرسدس این پیشرانه را به یک نمونهٔ ۲.۴ لیتری چهار روتوری ارتقاء داد که ۳۵۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و خودرو را به حداکثر سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رساند. در نسخه‌های بعدی اما پیشرانهٔ دیزلی جایگزین موتورهای وانکل شد و نهایتاً پروژه‌های آزمایشی C111 بدون اینکه مدلی تولیدی را به دنبال داشته باشد به پایان رسید.

شورلت آیرووت

قدرت: ۴۲۰ اسب بخار

آیرووت که اولین بار در سال ۱۹۷۰ معرفی شد، کانسپتی برای کوروت با بدنهٔ آلومینیومی گوه‌ای شکل بود. سپس جنرال موتورز که از سال ۱۹۷۰ سرمایه‌گذاری برای توسعهٔ موتورهای وانکل را آغاز کرده و آن را در شورلت وگا مورد آزمایش قرار داده بود، در اواخر سال ۱۹۷۳ نسخهٔ جدیدی از آیرووت را با نام XP-895 و پیشرانهٔ وانکل معرفی کرد. برای این نسخه، دو پیشرانهٔ دو روتوری وگا به هم متصل شده و یک پیشرانهٔ ۴.۴ لیتری چهار روتوری با ۴۲۰ اسب بخار قدرت ساخته شد. بااین‌حال، به دلیل بحران نفتی در آن زمان و افزایش قیمت سوخت در سراسر ایالات‌متحده، جنرال موتورز برنامهٔ پیشرانه‌های وانکل خود را کنار گذاشت.

مختصری در مورد پیشرانه‌های وانکل

پیشرانهٔ وانکل که در دههٔ ۵۰ توسط مهندس آلمانی «فلیکس وانکل» احتراق شد، کاملاً با طراحی سنتی پیشرانه‌های درون‌سوز پیستونی متفاوت بود. در این موتورها بجای استفاده از حرکت رفت و برگشتی پیستون‌ها، از طریق چرخش یک روتور مثلثی در یک محفظهٔ بیضی‌شکل نیرو تولید می‌شود. اندازهٔ جمع‌وجورتر، کارکرد نرم‌تر به خاطر قطعات متحرکت کمتر و قدرت بیشتر از مزیت‌های اصلی این پیشرانه‌ها است. بااین‌حال، موتورهای وانکل در کنار این مزیت‌ها، مشکلات خاص خود را هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها مصرف سوخت بالا و مصرف روغن است که باعث تولید آلایندگی بیشتر می‌شود. علاوه بر این، آب‌بندی مناسب و جلوگیری از سایش قطعات موتور نیز چالش‌های دیگری است که پیشرانهٔ وانکل پیش روی مهندسان می‌گذارد؛ اما علیرغم این مشکلات، مزدا تا سال ۲۰۱۲ همچنان از موتورهای وانکل استفاده می‌کرد و حتی به‌تازگی دوباره این موتور را به‌عنوان یک ژنراتور افزایش‌دهندهٔ برد در کراس‌اوور الکتریکی MX-30 احیاء کرده است.