تنگنای بیکاری اجباری

از ابتدای امسال نیز با درگذشت شماری از سینماگران از جمله کیومرث پوراحمد،‌ اتفاقی قابل‌توجه در صنف سینمایی‌ها رخ داد و آن کشف حجاب شماری از بازیگران زن در مراسم تشییع هنرمندان بود. از همان زمان برخوردهای قضایی شکل گرفت و برخی چهره‌ها به دلیل عدم رعایت قانون حجاب به جریمه و ... محکوم شدند. اما این امر زمانی مورد توجه جدی رسانه‌ها و جامعه قرار گرفت که شایبه‌های ممنوعیت از کار این هنرمندان مطرح شد. البته همه‌چیز در حد تذکرهای شفاهی و توصیه‌های همکارانه بود تا اینکه آخر هفته گذشته، حبیب ایل‌‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، با اشاره به بازیگرانی که کشف حجاب کردند، گفت: آنها به دلیل محدودیتی که برایشان وجود دارد، نمی‌توانند در فیلم‌های سینمایی بازی کنند.

آثار قبلی‌شان به‌تدریج منتشر می‌شود که مالکان فیلم‌ها متضرر نشوند چون سرمایه زیادی خرج شده است، ولی از این به بعد نمی‌توانند در فیلم جدیدی بازی کنند. رسانه‌ها نوشتند بر این اساس،‌ باران کوثری، ویشکا آسایش، ترانه علیدوستی، کتایون ریاحی، پانته‌آ بهرام، فاطمه معتمدآریا، گلاب آدینه، افسانه بایگان، هنگامه قاضیانی، پگاه آهنگرانی، مریم بوبانی، شقایق دهقان و... ممنوع‌الفعالیت خواهند شد. البته تاکنون رسانه یا نهادی رسمی این اسامی را تایید نکرده است اما اصل موضوع ممنوعیت ازکار برخی بازیگران حتی با تاکید وزیر ارشاد هم روبه‌رو شد. او در حاشیه هیات دولت، در پاسخ به سوالی در این باره گفت: ما قبلا هم اعلام کردیم و این قانون ماست و ما قانون را اجرا می‌کنیم. در گذشته هم گفتیم کسانی که قانون را رعایت نمی‌کنند امکان فعالیت برایشان فراهم نیست.

واکنش‌ها به ممنوع‌الفعالیت‌‌ها

اما اعلام رسمی ممنوع از فعالیت شدن برخی بازیگران زن، واکنش‌های بسیاری ایجاد کرده است. برخی از منظر حقوقی به موضوع نگاه کرده‌اند و برخی دیگر از منظر صنفی. برخی از حقوقدانان نوشتند که این ممنوعیت، براساس ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی، وجاهت ندارد و برخی دیگر نوشتند به دلیل عدم رعایت قانون، افراد بی‌حجاب باید مشمول محدودیت‌های قانونی شوند.

اما در این میان واکنش رضا کیانیان بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این بازیگر شناخته‌شده سینما و تلویزیون با انتشار یک پست نسبت به این تصمیمات واکنش نشان داد و نوشت: «آیا طبق قانون اساسی، کسی یا وزارتخانه‌ای می‌تواند بدون «حکم قطعی قضایی» حق کار کردن را از فردی بگیرد؟ تا آنجا که من می‌دانم، طبق قانون اساسی فقط دستگاه قضایی می‌تواند چنین حکمی بدهد. من از آقای اژه‌ای می‌پرسم، آیا دستگاه قضا چنین حکمی صادر کرده است؟ چون کار کردن حق طبیعی هر کسی است. این همکاران من بیشتر‌شان ستاره‌ای هستند در آسمان هنر ایران. سال‌ها زمان لازم است که ستاره دیگر در این حد و اندازه طلوع کند. آیا به این نکته فکر شده؟

این هنرمندان سرمایه‌های ملی هر کشوری هستند. آیا «سرمایه‌سوزی» برای کشور ما کار صحیحی ا‌ست؟ به جای تعامل با این هنرمندان «تیغ کشیدن» و «بریدن رشته گفت‌وگو» صحیح است؟ کار وزارت ارشاد پشتیبانی از هنر و هنرمندان است. قدر و اندازه هنرمند را مردم مشخص می‌کنند. هنر و هنرمند را نمی‌توان با دیکته کردن از بالا تعیین کرد. قاعدتا وزارت ارشاد باید با هنرمندان و وزارتخانه‌های دیگر و ارگان‌های موجود وارد «گفت‌وگو» شود تا مشکل را حل کند. آیا وزارت ارشاد به وظایف تعریف‌شده‌اش عمل کرده است؟»

در همین راستا محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیات‌مدیره خانه سینما، در گفت‌وگویی درباره اعلام رسمی ممنوع از فعالیت شدن تعدادی از هنرمندان از جانب وزارت ارشاد نکات مهمی را یادآور شد. به گزارش سایت رسمی خانه سینما، او گفت: موضوع ممنوع کردن فعالیت هنرمندان پیش از این هم سابقه داشته، بعضی از مسوولان ممنوع‌الفعالیتی هنرمندان را رسما اعلام نمی‌کردند ولی در عمل هنرمندان را بیکار می‌کردند. در حال حاضر با شکل جدیدی مواجه هستیم که آقایان رسما اعلام می‌کنند تعدادی از هنرمندان نمی‌توانند کار کنند چون آن‌طور که می‌گویند همکاران ما قانون را رعایت نکردند.

او افزود: اما پرسش من این است که برای اعلام چنین حکمی باید قانونی وجود داشته باشد تا بتوان کسی را از شغلش منع کرد. اصلا بر مبنای قانون اساسی چنین چیزی میسر نیست. بر‌اساس کدام قانون این حکم صادر شده است که کسی را که تمایل به کار دارد از شغلش منع می‌کنند؟ محدودیت‌هایی هم اگر وجود دارد باید از جانب قوه قضائیه باشد و آنها هم بر مبنای قوانین عمل کنند. اینکه در لایه‌‌های زیرین توسط وزیر یا مدیر کل این اظهار‌نظرها صورت می‌گیرد باید مشخص شود براساس کدام قانون این حکم صورت‌بندی و صادر شده است؟

رئیس هیات‌مدیره خانه سینما با ابراز تاسف از بیکاری تعداد زیادی از هنرمندان، گفت: در حال حاضر تعداد زیادی از همکاران سینمایی ما اعم از زن و مرد اصلا مدت‌هاست که کار نمی‌کنند، ولی متاسفانه آقایان در تریبون‌هایشان مدام از رونق و گسترش فعالیت حرف می‌زنند؛ در‌حالی‌که به دلیل نوع مدیریتشان حتی ژانرهای مختلف سینمایی هم رو به نابودی رفته‌اند و خیلی از همکاران ما اصلا به شکل طبیعی نمی‌توانند کار کنند.

همچنین شماری از بازیگرانی که نامشان در گمانه‌زنی‌ها مطرح شده است، در شبکه‌های اجتماعی به این موضوع واکنش نشان داده‌اند. هنگامه قاضیانی گفته پیش از این حکم‌ها، خودش شخصا از بازیگری خداحافظی کرده و پیش از این هم اعلام کرده است. برخی دیگر نیز اعلام کرده‌اند اصولا مشتاق کار کردن نبوده‌اند و این حکم، عملا بلاوجه است. با‌این‌حال هنوز موضع قضایی از سوی نهادهای رسمی این مجموعه اعلام نشده و همچنان گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌های رسانه‌ای بیشترین حجم تولید محتوا را در این باره دارند.

• عقوبت مصادره‌ها
• برنامه هفتم در مسیر گذشته؟
• دولت بدون دخالت در انتخابات باید بر آن نظارت کند
• دلیل تضعیف بخش تعاونی کشور در حوزه کشاورزی
• قوانینی علیه اقتصاد کشور