چرا فراموش کردن بعضی خاطرات سخت است؟

مطالعه جدیدی مکانیسمی را کشف کرده است که به مغز این امکان را می‌دهد تا این خاطرات سرسخت را حفظ کند. دکتر چارلی کلارک ویلیامز، نویسنده نخست مقاله از دانشگاه آکسفورد در بیانیه‌ای گفت: «یکی از عملکرد‌های اساسی مغز این است که اطلاعات مربوط به تجربیات زندگی در محیط ما را به صورت درونی نمایش دهد. این اصل معمولا تضمین می‌کند که ما به مناسب‌ترین شکل با دنیا تعامل داشته باشیم. اگرچه، هنگام مصرف مواد مخدری مانند کوکائین، این مکانیسم طبیعی ربوده می‌شود و می‌تواند به اعمال نامناسب و درنهایت اعتیاد منجر شود.»

بنا به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده، مواد مخدر تفریحی مانند کوکائین در سال ۲۰۲۱ در مرگ ۲۴٬۴۸۶ نفر در آمریکا نقش داشته‌اند. این مواد خاطرات بسیار قوی ایجاد می‌کنند. مصرف‌کنندگان می‌توانند جزئیات محیط اطراف یا کار‌هایی را که زمان مصرف مواد انجام داده‌اند، به وضوح به خاطر بیاورند و یادآوری این اعمال یا محیط‌ها می‌تواند میل چنان شدیدی به مصرف مجدد آن‌ها ایجاد کند که حتی برای افرادی که درحال بهبودی از اعتیاد هستند، اجتناب از عود آن تقریبا غیرممکن است.

درحالی‌که دانشمندان در تلاش هستند درمان‌هایی برای مقابله با این مشکل پیدا کنند، هنوز شکافی در دانش ما وجود داد: این خاطرات قوی چگونه تشکیل می‌شوند؟

کلارک ویلیامز و گروهش می‌گویند قدرت غیرعادی این خاطرات می‌تواند ناشی از بهره‌برداری از همکاری بین نواحی مختلف مغز باشد. آن‌ها تئوری خود را روی موش‌ها با نظارت همزمان روی پنج ناحیه از مغز آزمایش کردند: قشر پیش‌پیشانی، هسته اکومبنس، آمیگدال، هیپوکامپ و ناحیهٔ تگمنتوم شکمی.

موش‌ها در آزمایش پنج مرحله‌ای چند روزه درمعرض کوکائین قرار گرفتند و نویسندگان متوجه شدند افزایش همزمان در فعالیت در تمامی این نواحی مغز، پیش‌بینی‌کننده تشکیل حافظه قوی است. کاهش این فعالیت رفتار موش‌ها را تغییر داد و آن‌ها را از جستجوی کوکائین بازداشت.

پروفسور دیوید دوپرت، نویسنده ارشد مقاله گفت، مصرف تفریحی مواد مشکل گسترده‌ای در بسیاری از جوامع است که زندگی بسیاری از مردم را تحت‌تاثیر قرار داده است و بر سیستم مراقبت‌های بهداشتی فشار وارد می‌کند. خاطرات باید متعادل باشند. حافظه ضعیف اغلب در پیری یا زوال عقل مشاهده می‌شود، اما در انتهای دیگر این طیف حافظه‌های به شکل غیرعادی قوی قرار دارد که مشخصه آن‌ها پردازش اطلاعات فیلترنشده است.

خاطرات قوی که می‌توانند موجب اعمال نامناسب شوند، در طیف وسیعی از اختلالات مغزی مانند اعتیاد به مواد مخدر یا اختلال استرس پس از سانحه دیده می‌شوند. پژوهش جدید درک تازه‌ای از نحوه ایجاد این خاطرات در مغز ارائه می‌کند که گام مهمی درجهت شناسایی اهداف درمانی جدید است.

مطالعه جدید در مجله‌ی Cell منتشر شده است.