ویژگی‌های سالمندان موفق چیست؟

سایک نیوز به نقل از ایمنا: پیری و سالمندی یکی از مراحل روند زندگی است که برای هر موجود زمینی اتفاق می‌افتد، اما همه افراد در مورد پیری یکسان نیستند، برخی افراد قبل از سن سالمندی پیر و دچار پیری زودرس می‌شوند. برخی دیگر در سنین ۸۰ و ۹۰ سالگی فعال و سالم هستند، عضلات بدن و ارگان‌های حسی بدن در سالمندی ضعیف شده و سرعت عملکرد پردازش مغز، سیستم گوارشی و کلیه‌ها کاهش پیدا می‌کند.

بسیاری اعتقاد دارند کسانی که زودتر پیر می‌شوند این امر در آنها به دلیل نحوه زندگی و شرایط ژنتیکی در طول زندگی است، بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی به سن بالاتر از ۶۵ سال، سالمند گفته می‌شود، سن سالمندی در برخی کشورهای در حال توسعه از جمله ایران به سنین بالای ۶۰ سال اطلاق می‌شود.

سالمندی موفق چیست؟

با وجودی که افراد سالمند برای انجام برخی امور پیچیده به تلاش بیشتری نیاز دارند ولی با این وجود شاهد هستیم که برخی از افراد سالمند با وجود افزایش سن در سطوح بسیار بالای جامعه موفق عمل می‌کنند، با افزایش سن، کنترل بروز برخی بیماری‌ها سخت‌تر می‌شود. سالمندی موفق به معنی نداشتن بیماری‌های جسمی نیست. سالمند موفق کسی است که با وجود بیماری، ناتوانی نداشته باشد و توانایی جسمی و شناختی خود را در بالاترین حد ممکن نگهدارد و با اطرافیان و جامعه تعامل سازنده داشته باشد.

سلامت جسمانی در دوران سالمندی اهمیت بالایی دارد بنابراین افراد باید در دوره میانسالی مراقب وضعیت جسمی خود باشند و در صورت نیاز متناسب با شرایط جسمی، رژیم غذایی خاص را رعایت کنند. مثلاً مصرف بیش از اندازه ترشی در سالمندان می‌تواند موجب بروز مشکلات گوارشی شود، سایر عواملی که کمک می‌کند سالمندی موفقی را پشت سر بگذارید، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب، کنترل بیماری‌ها از جمله دیابت، فشار خون و عدم مصرف سیگار است.

ویژگی‌های سالمندان موفق

کتاب “سالمندی موفق” در سال ۱۹۸۷ توسط دو دانشمند بزرگ به نام‌های “جان والیس رو” و “رابرت کان” منتشر شد، در این کتاب بیان شده که سالمندی موفق به سه عامل وابسته است که این عوامل عبارتند از:

۱. عدم وجود ناتوانی یا بیماری

۲. درک بالا به همراه توانایی بدنی مناسب

۳. تعامل هدفمند با دیگران

تأثیر عوامل استرس‌زا بر سالمندی موفق

اما اکثر مردم خوش شانس نخواهند بود. بنابراین آنها باید راه‌هایی برای مقابله و سازگاری با عوامل استرس‌زای وابسته به سن پیدا کنند عوامل استرس‌زا شامل موارد زیر است: بیماری مزمن، آسیب‌های محیط اجتماعی و عدم تناسب فرد و محیط

کنار آمدن با عوامل استرس‌زای وابسته به سن و یافتن راه‌هایی برای حفظ کیفیت زندگی، سازگاری فعال نامیده می‌شود. محققان در ادامه توضیح می‌دهند که چگونه می‌توان این کار را به شیوه پیشگیرانه (به عنوان مثال پیش بینی آینده یا عوامل استرس‌زای قریب‌الوقوع) و سپس به شیوه اصلاحی انجام داد؛ که به معنی سازگاری پس از بروز استرس یا مشکل است.

برای سازگاری، یک فرد مسن باید هم منابع داخلی (نگرش، خوش بینی، کنار آمدن با چالش‌ها) و هم منابع خارجی (حمایت اجتماعی موجود، منابع مالی و غیره) را به کار گیرد.

نگرش منفی نسبت به سالمندی

بسیاری از افراد مسن تصور می‌کنند که دیگر مفید نیستند و احساس ارزشمندی کمتری دارند. در نتیجه تلاش کمی برای حفظ سلامت و فعالیت خود انجام می‌دهند. به هر حال، آنها به پایان عمر خود نزدیک می‌شوند و تمایلی به امتحان کردن چیزهای جدید یا به چالش کشیدن خود یا غذا خوردن یا ورزش مناسب ندارند.

نگرش منفی نسبت به افزایش سن در افراد مسن تأثیر مستقیمی بر سلامت آنها دارد. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد افرادی که از نظر جسمی فعال هستند درد مفاصل کمتر، فشار خون پایین، افسردگی کمتر، حملات قلبی کمتر و بروز سرطان کمتر دارند. تغذیه مناسب نیز همین تأثیر را بر روند پیری دارد و شروع بیماری یا ناتوانی را به تأخیر می‌اندازد.

سبک زندگی سالمندان موفق

سبک زندگی برای موفقیت در دوران سالمندی از اهمیت بالایی برخوردار است، عوامل بیرونی مؤثر بر سبک زندگی سالمندان عبارتند از: رژیم غذایی مناسب، ورزش روزانه، عادت‌های شخصی، ساده‌انگاری و قبول روند طبیعی افزایش سن

چگونه زندگی کنیم تا در سالمندی سالم باشیم؟

سلامت یک طیف از بیمار بودن و بیمار نبودن است، وضعیت جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و مذهب در سلامتی مؤثر است، علاوه بر این عوامل ژنتیکی، مادرزادی، محیطی و فردی در سلامتی نقش دارند، سلامتی هر فرد نه تنها در زندگی خود بلکه در زندگی اجتماعی نیز مؤثر است.

زیرا در مورد بیماری‌های واگیر دار به صورت مستقیم و در مورد بیماری‌های مزمن به صورت غیر مستقیم با از دست دادن نیروی مفید در جامعه و افزایش هزینه‌های مراقبت بر سلامت کل جامعه تأثیر دارند، برای تأمین سلامتی عزم ملی و تمایل فردی ضروری است. برای اینکه بتوان برآیند عزم ملی و تمایل فردی را در یک جهت قرار داد نیاز به برنامه جامع در کلیه سطوح مدیریتی و اجتماعی جامعه داریم.

یک سری عوامل خطر در جامعه به میزان زیادی بر سلامتی فرد و جامعه مؤثر است که با شناسایی به موقع و مداخله فردی و جمعی در این عوامل می‌توان در پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای کیفیت زندگی سالمندان موفق بود، این عوامل خطر شامل بی‌تحرکی، تغذیه نامناسب، خواب ناکافی و استرس است.

کیفیت زندگی یک مفهوم گسترده چند بعدی است که معمولاً شامل گزارش اقدامات خود فرد از سلامت جسمی و روانی است، کیفیت زندگی آن دسته از خصوصیاتی را تعریف می‌کنند که برای فرد ارزشمند است و حاصل احساس راحتی یا ادراک خوب بودن است و در راستای توسعه و حفظ منطقی عملکرد جسمانی، هیجانی و عقلانی است، به طوری که فرد بتواند توانایی‌هایش را در فعالیت‌های با ارزش زندگی حفظ کند.

راه‌های موفقیت در سالمندی

– اول اینکه باید در نظر داشت که هیچ وقت دیر نیست و هر زمانی می‌توان فاکتورهایی مثل فشارخون، دیابت، مصرف سیگار، چاقی را کنترل کرد که همه اینها با تغذیه، روش صحیح زندگی و فعالیت‌های فیزیکی مناسب قابل پیشگیری است. که با کنترل این موارد می‌توانید سالمندی‌تان را ضمانت کنید.

– افسردگی طولانی مدت، داشتن حوادث خیلی بد در زندگی و انزوا فاکتورهای خطرسازی برای افت ذهنی است که می‌توان در دوره جوانی آن را پیشگیری کرد.

– نکته مهم دیگر سلامتی قلب است، چون قلب و مغز با هم ارتباط تنگاتنگ دارند، یعنی شما اگر می‌خواهید، مغز سالم داشته باشید، صد در صد باید قلب سالمی داشته باشید. یکی از چیزهایی که زندگی امروز ما را تهدید می‌کند، عدم فعالیت فیزیکی و زندگی نشسته‌ای است که ما داریم. زندگی امروزه باعث شده که فعالیت فیزیکی خیلی کم شده و این موضوع صرف نظر از ایجاد بیماری و چاقی، روی روحیه افراد نیز تأثیر می‌گذارد.

– نکته دیگر تحصیلات است، اگر چه این موضوع در کشورهای در حال توسعه یک معضل هست، ولی افرادی که در کودکی و سال‌های جوانی درس خواندند و یادگیری داشتند، حتی اگر درس نخوانده باشند، ولی دائم در حال یادگیری بودند، اینها خیلی در برابر ابتلاء به بیماری آلزایمر محافظت شدند. یعنی بی‌سوادی فاکتور خطرساز برای افت شناختی در سنین بالا است. افراد سالمند باید تا جایی که ممکن است یاد بگیرند، مثلاً یک فن جدید، گلسازی، باغبانی، مطالعه، حد جدول، بازی‌با کارت و یادگیری کامپیوتر در مغز تحریک و تکانه ایجاد کرده و از آن محافظت می‌کند.

– ورزش کردن، مورفین بدن را بالا می‌برد و آندورفین‌ها می‌توانند، احساس خوشایند بودن را در انسان ایجاد کند، بنابراین فعالیت فیزیکی، به خصوص راه رفتن روی سلامت مغز و قلب تأثیر دارد، یعنی توصیه جدی وجود دارد که افراد باید حداقل نیم ساعت در روز و در طول هفته ورزش کنند.