چرا واردات کالا‌های کشاورزی و غذایی ارزان شد؟

گروه تجارت بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ آرزو بهادر و یحیی لطفی‌نیا، کارشناسان اقتصادی در بررسی تحلیلی خود برای بازارنیوز، از علت کم شدن قیمت واردات کالاهای کشاورزی و غذایی به نکات مهمی دست یافتند که در زیر آن را می‌خوانید:

بخش کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد ملی دارد و به عنوان یکی از ارکان تأمین غذا (سهم 70 درصدی در تأمین غذا) و تأمین مواد اولیه صنایع مختلف شناخته می ­شود. این بخش از اقتصاد علاوه بر تولید و تأمین مواد غذایی، نقش مهمی در ایجاد اشتغال، توسعه روستایی و افزایش درآمدهای صادراتی کشور دارد.

با وجود نقش و سهم بخش کشاورزی در اقتصاد ملی و توسعه اقتصادی، این بخش به خارج از کشور وابسته است. بنابراین تحولات اقتصاد بین الملل نقش مهم و اثرگذاری در ارزبری و همچنین زنجیره تأمین این کالاها در داخل کشور دارد.

بر اساس گزارش ­های ارائه شده توسط جهاد کشاورزی در حوزه تجارت خارجی بخش کشاورزی و غذا، در سه ماهه نخست امسال 6 ‌میلیون و 635 ‌هزار‌تن محصولات کشاورزی و غذایی به ارزش 4 ‌میلیارد و 163 میلیون دلار وارد کشور شده ‌است؛ که نسبت به 3 ماهه نخست سال ‌گذشته از لحاظ وزنی 16.18 درصد و از نظر ارزش 2.37 ‌درصد افزایش را نشان می‌دهد. این داده‌ها به این معناست که در مدت مذکور کالاهای کشاورزی و غذایی به قیمت پایین‌تری وارد کشور شده ‌است.

ارزش هر ‌تن کالای وارداتی کشاورزی و غذایی 627 دلار بوده که نسبت به سال گذشته (هر تن کالای وارداتی 712 دلار ارزش گذاری شده است) کاهش 85 دلاری داشته است. در واقع چنانچه کالای غذایی وارداتی کشور (6.6 میلیون تن) به قیمت سال قبل وارد می شد، مصرف ارزی کشور برای غذا بیش از 560 میلیون دلار افزایش داشت.

در واقع صرفه جویی ارزی ناشی از قیمت کالای غذایی وارداتی بیش از 560 میلیون دلار بوده است. علاوه بر این کاهش ارزش کالاهای وارداتی کشاورزی و غذایی کشور منجر به هم‌گرایی ارزش کالاهای صادراتی و کالاهای وارداتی کشاورزی شده، با این حال کماکان کشور با ناترازی تجاری 2.6 میلیارد دلاری (برای سه ماه ابتدایی سال 1403) مواجه است.

جدول 1. مقایسه میزان تراز تجاری بخش کشاورزی و غذا، در سه ماهه اول سال­های 1402 و 1403

	سال 1403	سال 1402	درصد تغییرات
	وزن (هزار تن)	ارزش (میلیون دلار)	ارزش هر تن (دلار)	وزن (هزار تن)	ارزش (میلیون دلار)	ارزش هر تن (دلار)	وزنی	ارزشی
صادرات	2494.22	1575.46	632	2078.06	1308.38	630	20.03	20.41
واردات	6635.78	4163.53	627	5711.46	4067.18	712	16.18	2.37
تراز غذا	-4141.56	-2588.07	5	-3633.39	-2758.80	82-	-	-

منبع: گزارش ­های وزارت جهاد کشاورزی

در خصوص چرایی کاهش ارزش هر تن کالای وارداتی کشاورزی و غذا نیازمند بررسی جزئیات واردات در سه ماهه ابتدایی سال 1403 نسبت به سال گذشته هستیم که بررسی انجام شده در جدول 2 ارایه شده است.

با توجه به اینکه در سه ماهه سال 1403 بخش محصولات زراعی از نظر ارزشی و وزنی به ترتیب سهم 76 و 93 درصدی از واردات سال جاری را دارد، به نوعی مهم‌ترین بخش واردات در سال جاری است. این بخش با کاهش قیمت 18 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل عامل اصلی کاهش قیمت کالای وارداتی بوده است.

جزئیات بخش زراعی نشان می ­دهد که غلات و محصولات صنعتی مهم‌ترین محصولات بخش زراعی بوده که از نظر ارزشی به ترتیب سهم 34.8 و 38.7 درصدی داشته‌اند که واردات هر تن کالاهای بخش غلات 24 درصد و بخش محصولات صنعتی 31 درصد کاهش یافته است.

جدول 2. وضعیت واردات کالاهای کشاورزی و غذای کشور (هزار تن ـ میلیون دلار ـ دلارـ درصد)

قیمت غلات و محصولات صنعتی (دانه های روغنی، انواع روغن و ...) براساس آخرین برآورده‌های شورای بین‌المللی غلات (IGC)، کاهشی ثبت شده است. روندی که از تداوم کاهش قیمت جهانی ناشی از افزایش تولید و کاهش تقاضا حکایت دارد. شاخص قیمت غلات و دانه‌های روغنی IGC که شامل قیمت «گندم»، «ذرت»، «جو»، «برنج» و «سویا» می‌شود، ۷ درصد در ژوئن نسبت به ماه قبل کاهش داشته و به ۲۲۹ دلار رسیده است.

از دلایل کاهش قیمت غلات نیز می‌توان به ورود گندم تازه برداشت شده ایالات متحده و روسیه و همچنین در مورد ذرت نیز می‌توان به سطح بالای موجودی ذرت در ایالات متحده و اروپا و عرضه‌ی فراوان آن اشاره کرد.

با توجه به آنچه گفته شد، کاهش تورم و قیمت جهانی غذا نقش قابل توجهی در کاهش ارزش هر تن کالای وارداتی کشور داشته است. نیروی محرکه اصلی کاهش قیمت مواد غذایی، «عرضه فراوان» برای بسیاری از محصولات مهم، به‌ویژه گندم و ذرت بوده است.

کشاورزان پس از شروع تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، تولید گندم و ذرت را به دنبال افزایش قیمت‌ها افزایش دادند. در نتیجه این افزایش، برداشت جهانی ذرت و گندم برای سال جاری بالا بوده و این امر بر کاهش قیمت ­های جهانی و کاهش ارزش وارداتی تاثیر گذار بوده است.

از طرفی، فشار عرضه غلات در روسیه و اوکراین هم کاهش‌یافته است، به گونه ای که با اجرایی نشدن طرح غلات دریای سیاه در ژوئیه سال گذشته، صادرات کشاورزی اوکراین به‌ خوبی جریان خود را حفظ کرده و صادرات گندم روسیه هم بازارهای بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده و قیمت‌ها را پایین نگه‌داشته است.

پایان پیام//