عجیب ولی واقعی: بازی های ویدئویی ضریب هوشی کودکان را افزایش می‌دهد!

شاید شما هم در دروان کودکی خود در معرض این ملامت‌ها از جانب والدین قرار گرفته باشید که بازی کردن بیشتر با گوشی، کامپیوتر یا کنسول، مانع رشد کامل مغزتان می‌شود. اما ظاهراً داستان متفاوت از تصور قدیمی در این زمینه است. پژوهشی جدید در این زمینه نشان داده که صرف زمان بیشتر برای بازی‌های ویدئویی می‌تواند با افزایش هوش کودکان مرتبط باشد. ادعایی که می‌تواند تا حد قابل توجهی روایت‌های منفی در مورد اثرات بازی بر ذهن‌های جوان را به چالش بکشد.

اینکه باید تعامل کودکان با دنیای دیجیتال و گیم همواره مورد توجه و تحت کنترل والدین باشد، امری است که تا به امروز هیچ پژوهشی نقض آن را اثبات نکرده ولی از سوی دیگر نباید این مورد طوری تلقی شود که بازی کردن کودک با ابزارهای دیجیتال موجب کاهش ضریب هوشی او می‌شود.

نقش رسانه‌های دیجیتال در دوران کودکی

بنابر گزارشی که در این زمینه در Science Alerts منتشر شده، تیمی متشکل از محققان آلمانی، هلندی و سوئدی، داده‌های بیش از ۹,۸۵۵ کودک ۹ یا ۱۰ ساله در آمریکا را از پایگاه داده ABCD Study بررسی کرده‌اند. در این پژوهش نشان داده که به طور متوسط، کودکان روزانه ۲٫۵ ساعت به تماشای تلویزیون یا ویدئوهای آنلاین، ۱ ساعت به بازی‌های ویدئویی و نیم ساعت به تعاملات اینترنتی اختصاص می‌دهند.

پژوهشگران در خصوص این نتایج می‌گویند:

رسانه‌های دیجیتال بخش جدایی‌ناپذیر از دوران کودکی مدرن هستند، اما اثرات شناختی آن‌ها همچنان نامشخص و محل بحث است. ما معتقدیم که مطالعات با داده‌های ژنتیکی می‌توانند ادعاهای علّی را شفاف‌تر کنند و نقش عوامل ژنتیکی را که معمولاً نادیده گرفته می‌شوند، تصحیح نمایند.

اگرچه افزایش توانایی‌های شناختی در این تحقیق محدود بود و برای نشان دادن یک رابطه علّی کافی نیست، اما یافته‌ها به حدی قابل توجه هستند که ارزش بررسی داشته باشند. مطالعه قبلی در این زمینه که به سال ۲۰۲۲ برمی‌گردد با در نظر گرفتن عواملی مانند تفاوت‌های ژنتیکی و شرایط اجتماعی - اقتصادی کودکان، تلاش کرده است تا یافته‌های خود را دقیق‌تر ارائه دهد.

در همین حال، مشاهده تلویزیون یا استفاده از شبکه‌های اجتماعی اثر مثبت یا منفی خاصی بر هوش نداشته است. این تحقیق می‌تواند به بحث‌های جاری درباره میزان مناسب زمان استفاده از نمایشگرها برای کودکان کمک کند.

افزایش ضریب هوشی با بازی‌های ویدئویی

داده‌های بیش از ۵،۰۰۰ کودک از این نمونه دو سال بعد نیز بررسی شدند. یافته‌ها نشان داد کودکانی که بیش از حد میانگین زمان خود را به بازی‌های ویدئویی اختصاص داده بودند، در این دوره زمانی افزایش ۲٫۵ امتیازی در ضریب هوشی نسبت به متوسط رشد دیگر کودکان نشان دادند.

این افزایش بر اساس عملکرد کودکان در وظایفی مانند درک مطلب، پردازش بصری-فضایی، و آزمون‌هایی مرتبط با حافظه، تفکر انعطاف‌پذیر و کنترل شخصی اندازه‌گیری شد.

باید در نظر داشته باشیم که این تحقیق نوع بازی (بازی‌های موبایلی یا کنسولی) را تفکیک نکرده و تنها کودکان آمریکایی را بررسی کرده است، اما همچنان نگاهی ارزشمند به ارتباط میان بازی و هوش ارائه می‌دهد. همچنین این یافته از این ایده حمایت می‌کند که هوش یک ویژگی ثابت و غیرقابل تغییر نیست.

تورکل کلینگبرگ، عصب‌شناس از مؤسسه Karolinska سوئد، در زمان انتشار این مطالعه در سال ۲۰۲۲ گفته بود:

نتایج ما از این ادعا حمایت می‌کند که استفاده از نمایشگرها معمولاً توانایی‌های شناختی کودکان را تضعیف نمی‌کند و بازی‌های ویدئویی حتی می‌توانند به افزایش هوش کمک کنند.

آیا کودکان در همه نقاط دنیا با بازی کردن، باهوش‌تر می‌شوند؟

این پژوهش اولین مطالعه‌ای نیست که به ارتباط میان بازی‌های ویدئویی و توانایی‌های شناختی کودکان اشاره می‌کند و به نظر می‌رسد بازی‌های ویدئویی مزایای دیگری نیز داشته باشند.

تیم پژوهشی مذکور معتقد است که نمونه‌های کوچک، طراحی‌های متنوع تحقیقات و نادیده گرفتن عوامل ژنتیکی و اجتماعی-اقتصادی باعث نتایج متناقض در مطالعات قبلی شده‌اند. این محدودیت‌ها در این مطالعه به حداقل رسانده شده‌اند.

با وجود این یافته‌ها، همچنان عوامل متعددی در شکل‌گیری هوش و تأثیرات مختلف زمان استفاده از نمایشگرها بر بدن و عادات ما نقش دارند. به همین دلیل نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد. کلینگبرگ اضافه می‌کند:

ما اثرات رفتارهای مرتبط با نمایشگر را بر فعالیت بدنی، خواب، سلامت روان یا عملکرد تحصیلی بررسی نکردیم، بنابراین نمی‌توانیم در این زمینه‌ها اظهار نظر کنیم. در حال حاضر در حال مطالعه اثرات دیگر عوامل محیطی و ارتباط آن‌ها با توسعه مغز در دوران کودکی هستیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این پژوهش می‌توانید نتایج آن را که به صورت مقاله‌ای در نشریه معتبر Nature منتشر شده مطالعه کنید.