احتمال وجود آثار دوره ساسانی در بخشی از اروپا

این ظرف دردار نقره‌ای یکی از ارزنده ترین بخش های گنجینه گالووی است.

این گنجینه غنی‌ترین مجموعه متشکل از اشیاء عصر وایکینگ‌ها است که تاکنون در بریتانیا و ایرلند کشف شده است و در حقیقت در سال ۹۰۰ میلادی دفن و در محوطه‌ای واقع در اسکاتلند کشف شد. اکنون نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد منشاء این ظرف نقره به آسیای غربی بازمی‌گردد و در حدود ۱۰۰۰ سال قبل نیمی از جهان را سفر کرده است تا به اسکاتلند برسد. این شیء یک دهه پیش از زمینی واقع در اسکاتلند درحالی خارج شد که اطراف آن منسوجات باستانی پیچیده شده بود که باقی ماندن این منسوجات مسئله‌ای بسیار نادر است؛ سطح این شیء فقط از طریق اسکن اشعه ایکس قابل مشاهده بود. از آن زمان تاکنون منسوجات تا حدی از روی ظرف برداشته شده‌اند و در مکانی دیگر نگهداری می‌شوند و ظرف نیز با لیزر پاکسازی شده است تا خوردگی سبز روی بیشتر سطح نقره‌ای آن حذف شود و به طور علمی مورد بررسی قرار گیرد.

بررسی‌های بیشتر، جزئیاتی از طرح‌هایی به شکل تاج، محراب‌های آتشین و موجوداتی از جمله پلنگ و ببر را برای نخستین‌بار قابل مشاهده کرده است.

تصاویر روی این ظرف به مفاهیم مربوط به "مزدیسنا"، آیین دوران امپراتوری ساسانیان اشاره دارد. همچنین نتایج بررسی‌های علمی نشان می‌دهد نقره‌ای که این ظرف با استفاده از آن ساخته شده است از معدنی استخراج شده است که در ایران واقع شده است.

محمدرضا زاهدی، رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌ها در این زمینه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: متاسفانه هنوز اطلاعات دقیق‌تری از این کشفیات در اختیار نداریم، اما نباید فراموش کرد که عموماً در دوران ایران باستان به ویژه از دوره هخامنشی و پس از دوره هخامنشی در دوره اشکانیان و پس از آن در دوران ساسانیان با یک حکومتی مواجه هستیم تحت عنوان امپراطوری هخامنشی به عنوان نخستین امپراتوری جهانی و همچنین حکومت جهانی اشکانی و یا امپراتوری ساسانیان که علاوه بر مرزهای شناخته شده امروزی ایران سایر قسمت‌های سرزمین آن روزگار را نیز در اختیار و سیطره خود داشتند.

وی افزود: برای مثال در دوره هخامنشیان با توجه به اطلاعاتی که ما از کتیبه بیستون در اختیار داریم سرزمین‌های ایران به دو بخش تقسیم می‌شدند؛ یک بخش قسمت‌های شرقی رودخانه فرات و یک قسمت، قسمت‌ها و سرزمین‌های غرب رودخانه فرات بنابراین سرزمین ایران را از یک طرف در شرق تا هندوستان و در نواحی اطراف چین و از طرف دیگر در غرب تا قسمت‌هایی از اروپا تا نزدیکی‌های یونان امروزی را در زمان هخامنشیان شاهدیم، در بخش شمال آفریقا نیز بخش‌هایی مانند لیبی و مصر را به تصرف خود درآورده بودند و این اتفاق کمتر در دوره اشکانیان نیز وجود داشت و بخش‌هایی از سرزمین‌های ترکیه امروزی، عراق و سوریه نیز جزو قلمرو امپراتوری اشکانیان بودند، همچنین در دوره ساسانیان نیز این روند ادامه داشت.

محمدرضا زاهدی، رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌ها، ضمن تاکید بر گستردگی مرزهای سیاسی حکومت ساسانیان و تاثیر آن بر سفر آثار تاریخی این دوره بیان کرد: شاهد هستیم که بسیاری از ویژگی‌های هنری و تکنیکی که روی ظروف فلزی مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گرفته در واقع در سرزمین‌های اروپایی مورد تقلید قرار می‌گرفت و آثار کشور هایی نظیر یوگسلاوی امروز و اروپای شرقی در کاوش‌های باستانی به دست می‌آید که هر باستان شناس و یا خواننده تاریخ هنر می‌تواند اعلام کند که این اثر متعلق به دوره ساسانی است.

به دلیل آنکه تمام ویژگی‌های هنری و تکنیکی دوره ساسانی را دارند بنابراین ممکن است آثاری که امروزه در اسکاتلند وجود دارد مربوط به آثاری باشد که قطعاً در بخش‌هایی از اروپای شرقی با تاثیر پذیری از هنر دوره ساسانی ایجاد شده‌اند و بعدها به مناطقی از اسکاتلند منتقل شده‌اند این‌ها یک سری ظروف فلزی از جنس طلا و نقره هستند و اهمیت هنر دوره ساسانی هم در این آثار است یکی از مهمترین ویژگی‌های هنری دوره ساسانی ظروف فلزی از جنس طلا و نقره هستند که با نقوش برجسته و قلم زنی شده مزین می‌شدند.

وی افزود: برخی از این آثار در روسیه امروزی، بلگراد، یوگسلاوی و کشورهایی از اروپای شرقی به دست آمده بنابراین می‌توانیم احتمال دهیم که در این مناطق با الهام گرفتن از هنر دوره ساسانی این آثار ایجاد شده است و در بخشی از دوره زمانی به اسکاتلند امروزی منتقل شدند ؛ همینطور اگر در تاریخ دوره ساسانی مطالعه کنیم متوجه می‌شویم که بخش اعظمی از پارچه‌های بافته شده در دوره ساسانی که دارای نقوش مربوط به این دوره هستند مانند نقش پرندگان و یا نقش انسان‌هایی که درون دوایری قرار گرفته‌اند بر روی لباس‌های مربوط به کاردینال‌ها و شخصیت‌های مذهبی مسیحیت در قسمت یونان و رم وجود دارد و نشان می‌دهد آثار هنری ایرانی به ویژه آثار دوره ساسانی در آن منطقه بسیار نفوذ داشته.

محمدرضا زاهدی، رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌ها در پایان اظهار داشت: بنابر گفته‌ها نظر کلی من آن است که با توجه به اینکه این آثار را در برخی نقاط اروپا با الهام و تاثیرپذیری از دوره ساسانی داریم امکان وجود آثار مربوط به دوره ساسانی در این مناطق از اروپا وجود دارد و احتمالاً در یک مقطع از دوره اسکاتلند یا بخش‌های دیگر اروپا منتقل شدند و به عنوان هدیه و کالاهای تجملاتی ارائه و مورد استفاده قرار می‌گرفتند.