کپتاگون چیست و چه ارتباطی با حکومت اسد دارد؟

فرارو – فنتیلین، کاپتاگون یا کَپتاگون، نام نوعی ماده مخدر صنعتی است که از سال‌ها قبل، شایعات و اخبار تائیدنشده‌ای درباره آن شنیده می‌شد مبنی بر این که زیر نظر حکومت سوریه تولید و قاچاق می‌شود. با سقوط حکومت اسد در سوریه و کشف کارگاه‌ها یا انبار‌های نگهداری این ماده مخدر، این مسئله بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. سوریه به نوعی مرکز اصلی ساخت کپتاگون در جهان بود. نوع ارزان‌قیمتی از آمفتامین که تولید آسانی داشت و در کشور‌های عربی به خصوص منطقه خلیج فارس به راحتی فروخته می‌شد.

به گزارش فرارو، اخبار تائیدنشده بر این موضوع تاکید داشتند که این عملیات قاچاق سازمان‌یافته از ۱۰ سال قبل اوج گرفت. تحلیلگران دلیل آغاز این عملیات را تحریم‌های شدید غرب علیه سوریه، از دست رفتن منابع درآمدی نفتی، اقتصاد جنگ‌زده سوریه و پیدا کردن راهی برای تامین بخشی از هزینه‌های کشور نیز می‌دانند. هرچند برخی دیگر از منابع، تولید و قاچاق کپتاگون را تجارت شخصی ماهر اسد اعلام کردند. داده‌های منتشر شده از سوی AFP و موسسه نیولاینز (اندیشکده مستقر در واشنگتن دی‌سی) نشان می‌دهد که بخشی از کارگاه‌های تولید کپتاگون در لبنان قرار داشته است.

با سقوط اسد، به مرور کارخانه‌ها و انبار‌های نگهداری کپتاگون بیشتری کشف می‌شوند. شبکه CBS آمریکا در آخرین گزارش خود در این باره نوشت: «در گوشه‌ای دورافتاده خارج از دمشق، سوریه، یک کارخانه چیپس سیب زمینی متروکه یکی از بسیار اسرار تاریک، اما آشکار رژیم سرنگون شده بشار اسد را فاش می‌کند. یک تیم خبری CBS به این سایت دسترسی پیدا و انباری را یافت که پر از اسید هیدروکلریک و اسید استیک در مقیاس صنعتی بود که مواد شیمیایی پیش ساز مورد نیاز برای ساخت کاپتاگون، یکی از محبوب‌ترین دارو‌های خیابانی در خاورمیانه و فراتر از آن هستند. احمد ابویاسین از اعضای تحریر‌الشام می‌گوید که این انبار عظیم زیرزمینی کاپتاگون تنها چند روز پس از تسلط گروه‌های شورشی بر دمشق پیدا شد. این قرص‌ها در بسته‌های بزرگ کیت‌های تنظیم‌کننده خانگی قرار می‌گیرند و آماده ارسال هستند.» یکی از رسانه‌های عربی نیز نوشته بود وضعیت سایت‌های کشف شده توسط شورشیان نشان می‌دهد که کارکنان این کارخانه‌ها، در آخرین لحظات همه چیز را رها و فرار کردند. منابع رسانه‌ای معارضین سوری می‌گویند برخی انبارهای نگهداری کپتاگون در تاسیسات نظامی سوریه کشف شده است.

چرا کپتاگون محبوب است؟

مخدر خیابانی ارزان و در دسترسی که به آن ابو هلالین می‌گویند. این توصیفی است که وب‌سایت عرب‌نیوز درباره کپتاگون نوشته است. ابوهلالین به دو هلال ماه روی قرص‌های کپتاگون اشاره دارد که مشخصه این مخدر است. علت محبوبیت آن در میان جوانان کشور‌های عربی را می‌شود در مقاله اخیر عرب‌نیوز پیدا کرد که می‌گوید «ساخت این قرص‌ها آسان، در دسترس و نسبتاً ارزان است.»

مسیر‌های قاچاق

داده‌های موجود و پیگیری اخبار کشف محموله‌های کپتاگون در کشور‌های عربی مانند عربستان سعودی نشان می‌دهد که مسیر اصلی قاچاق این ماده مخدر، از طریق بنادر سوریه در غرب این کشور و در حاشیه دریای مدیترانه بوده است. اما محموله‌های مربوط به عراق و اردن از مسیر زمینی جابجا می‌شده است. منابع وابسته به معارضین سوری مدعی هستند که ماهر اسد و شبکه فرماندهی لشکر چهارم زرهی تحت نظارت او، عملیات قاچاق را پیگیری می‌کردند.

کشف ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار قرص کپتاگون از میوه‌های صادراتی لبنان توسط نیروهای امنیتی عربستان - ۲۰۲۱

سود دو میلیارد دلاری

اندیشکده نیولاینز آمریکا یکی از اولین نهاد‌هایی بود که موضوع تولید و قاچاق کپتاگون در سوریه طی یک دهه گذشته را در سطح رسانه‌ها مطرح کرد. کارولین رز یکی از مدیران اندیشکده نیولاینز به تازگی با عرب‌نیوز گفتگویی انجام داد که چند نکته مهم در آن وجود داشت. شاید مهم‌ترین نکته مصاحبه این باشد که سقوط حکومت اسد به معنی پایان یافتن تجارت کپتاگون نیست. به گفته کارولین رز، «هرچند محمد الجولانی بگوید یا حتی قصد داشته باشد [که این کار را انجام دهد اما]، سوریه هنوز از شر کاپتاگون آزاد نشده است. من مطمئن هستم که بازیگرانی هستند که چند هزار قرص برمی‌دارند و در خیابان می‌فروشند. [تجارت کپتاگون]هنوز یک تجارت بسیار پرسود است. سوریه از نظر اقتصادی وضع خوبی ندارد و افراد زیادی وجود خواهند داشت که می‌خواهند برای کسب سود تلاش کنند.»

بخش دیگری از صحبت‌های مدیر این اندیشکده آمریکایی درباره سود تجارت کپتاگون که با قیمتی در حدود ۱ دلار ساخته می‌شود و معمولاً ۱۵ برابر بیشتر فروخته می‌شود، یک محصول فوق العاده سودآور است که تخمین زده می‌شود بیش از ۲ میلیارد دلار در سال برای رژیم سوریه درآمد داشته باشد.» با وضعیت اقتصاد سوریه، باید دید که نیرو‌های مسلط بر این کشور بر این تجارت پرسود چشم می‌بندند یا نه.