نشاطی در این باغ ایرانی نیست!

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ شهر لار در استان فارس جاذبه‌های گردشگری محدودی دارد با این حال همان تعداد محدود هم درشان به روی مردم بسته است. یکی از این جاذبه‌های تاریخی و گردشگری شهر، باغ نشاط است که سال ۵۳ به عنوان اثر ملی با شماره ۹۷۳ ثبت شد. برخی می‌گویند مربوط به دوره افشار یا دوره صفویه است. این عمارت و باغ که زمانی دارالحکومه لار بوده، حالا درهایش به روی مردم بسته است و تنها زمانی باز می‌شود که یا ایام عید باشد یا مناسبتی خاص. در غیر این صورت مردم از دیدنش محروم هستند.

یک عکس قدیمی از باغ نشاط به همراه بادگیر قبل از تخریب

باغ نشاط در دوره‌های مختلف کاربری‌ها و تغییرات زیادی را دیده است. این تغییرات از زمان زندیه به بعد بیشتر هم بوده است. حتی این اواخر اداره میراث فرهنگی شهرستان در آن مستقر بود و قبل تر هم کارمندان ادارات دیگر شهر به آن رفت و آمد می‌کردند بی تردید نیست که این تغییرات موجب شده تا شاکله اصلی بنا باقی بماند اما تغییرات زیادی در آن بوجود بیاید. با این حال آنقدر به باغ این عمارت رسیدگی نشده که حالا از باغ نشاط تنها عمارتش باقی مانده است و باغی در کار نیست جز گل و گیاهی!

سازه تازه کشف شده در باغ نشاط

در همان محدوده‌ای که زمانی باغ بوده، زمین فروکش کرده و سازه‌ای پیدا شده که شبیه به یک چارتاقی است اما چون پژوهشی در آن صورت نگرفته هنوز کسی نمی‌تواند با قطعیت بگوید چه کاربری داشته است.

بنای عمارت اصلی باغ نشاط دارای دو طبقه به علاوه زیرزمینی است که زمانی زورخانه بوده و بعدتر قرار شد به عنوان موزه سنگ مورد بهره برداری قرار گیرد اما اکنون سنگ قبرهای تاریخی که در آن وجود دارد در محوطه رهاست.

همچنین طبقه بالای آن به همراه بادگیر عمارت، در زلزله سال ۱۳۳۹ از بین رفت. اما هنوز در شاکله اصلی بنا گچ بری های زیبایی دیده می‌شود که هر چند رفت و آمدها موجب شده تا تغییراتی در آن رخ دهد و مرمت‌ها هم گاهی ناشیانه انجام شده ولی هنوز زیبایی خود را دارد.

این عمارت یک حمام برای خانواده حاکم و کسانی که در اینجا سکونت داشته‌اند هم دارد. این حمام به قدری زیباست که می‌تواند به عنوان اثری جداگانه ثبت ملی شود. همچنین کل مجموعه عمارت و باغ هم می‌توانست در میان باغ‌های ایرانی که در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند باشد ولی این الحاق هیچ وقت صورت نگرفت شاید به این دلیل که متولیان میراث فرهنگی لارستان پیگیر آن نبوده‌اند. این درحالی است که تا دو سال پیش متولیان میراث شهر در همین مکان مستقر بوده‌اند.

ساختمان معارض

از طرفی این باغ با چالش‌های متعددی رو به روست. ساختمان کناری و بتنی چسبیده به این بنا ساخته شده که منظره آن را زشت کرده است. کارهای پژوهشی در سازه جدید انجام نشده و باغ آن بی رمق است.

در این میان یکی از اتفاقاتی که در جهت بهبود فضای باغ عمارت رخ داد آجرفرش شدن حیاط آن بوده است که سال ۹۸ انجام شد. در این باره سیما علویه مسئول اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان لارستان گفته بود: زیر زمین اتاق‌ها و حمام این بنای تاریخی مرمت و پشت بام آن نیز به سبک سنتی کاهگل و اندود شد. عملیات خاک برداری حیاط با اعتبار سه میلیارد ریال در سال ۹۷ و عملیات آجر فرش حیاط با اعتبار سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال در سال ۹۸ انجام شد.

مرمت نادرست ستون‌های داخل حمام

پس از آن در سال ۱۴۰۰ محمدابراهیم کیان، رئیس اداره میراث فرهنگی لارستان با بیان اینکه از سال ۱۳۸۶ زیرزمین باغ نشاط لار به موزه تبدیل شده و از سال ۱۳۹۷ اداره میراث فرهنگی در این ساختمان تاریخی استقرار یافته است، گفت: به دنبال جابجایی اداره میراث فرهنگی لارستان به ساختمان دیگری هستیم تا بتوان باغ نشاط لار طی قرارداد bot به صورت موقت به بخش خصوصی واگذار کرد.

اداره میراث فرهنگی لارستان از باغ نشاط کوچ کرد اما در سه سال اخیر هیچ وقت واگذاری آن به بخش خصوصی انجام نشد.

زمانی قرار بود بخشی از باغ نشاط موزه سنگ شود اما الان سنگ‌های قبر رها شده‌اند

در این چند سال اخیر وعده‌های زیادی درباره مرمت، اعتبارات و کاربری باغ نشاط داده شد. جمشید جعفرپور نماینده مردم لارستان در مجلس هم گفته بود که برای احیا و مرمت آثار باستانی باید اقدامات زیرساختی انجام شود و البته اقدامات زیادی هم در این رابطه صورت گرفته است، از جمله این اقدامات، این بود که باغ نشاط را زیر مجموعه میراث فرهنگی در آوریم تا بتوانیم برای آن بودجه تعریف کنیم.

وی افزود: با توجه به اینکه سند این مکان تاریخی و فرهنگی به نام اداره اقتصاد و امور دارایی است، تلاش کرده‌ایم تا به صورت موقت به مدت ۲۰ سال این محل به میراث فرهنگی تعلق گیرد تا هم گروه‌های خودجوش و مردمی و هم میراث فرهنگی و نهادهای مربوطه بتوانند در آن به فعالیت بپردازند.

وضعیت انتهای باغ نشاط

نماینده مردم لارستان، خنج و گراش در مجلس بیان کرد: سعی می‌شود تا در آینده با اختصاص بودجه‌های استانی و ملی به ترمیم و بازسازی این باغ پرداخته شود آنگونه که نشاط به این باغ بازگردد که با تحقق این امر نه تنها گردشگران و مسافران بلکه خود مردم شهر و منطقه نیز از این مکان استقبال می‌کنند.

وی گفت: سعی شود افرادی که مطالعات تاریخی کاملی در این رابطه دارند، در این مجموعه حضور داشته باشند و تاریخچه این باغ را برای بازدیدکنندگان روایت کنند و گروهی نیز حتی نمادین تا حد امکان به بازسازی وقایع رخ داده در این باغ بپردازند که البته این امر هم کمک مردم و هم نهادهای مربوطه را می‌طلبد.

اتفاق مثبتی که به تازگی برای این باغ رخ داد صدور سند آن به نام میراث فرهنگی بود. در این باره محمد ثابت‌اقلیدی مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس گفت: این اسناد مالکیت با همکاری اداره کل دارایی و خزانه معین و اداره ثبت‌اسناد و املاک استان فارس برای تثبیت و صدور اسناد اماکن تاریخی و میراث فرهنگی استان صادرشده است.

ثابت‌اقلیدی بیان کرد: مهم‌ترین مزیت گرفتن سند برای آثار تاریخی، تثبیت مالکیت میراث فرهنگی، مشخص شدن حریم آنها برای حفاظت و نگهداری مطلوب‌تر و تسهیل در اقدامات حفاظتی و مرمتی بناست.

حالا باغ نشاط نه تنها به روی مردم بسته است و فقط گاهی در ایام نوروز باز می‌شود بلکه هر چه هزینه برای آن شده نیز در صورت عدم رسیدگی، از بین خواهد رفت. با این وجود در آخرین اقدام علی دارابی قائم مقام وزارت میراث فرهنگی از آن بازدید کرد ولی آنچه از سفر او و هیأت همراه در قالب گزارش بیرون آمده نشان نمی‌دهد که قرار است فکر اساسی برای این جاذبه مهم شهر شود!