نکوداشت خسرو تئاتر ایران با وصیتی از بهزاد فراهانی

به گزارش ایران اکونومیست، در مراسم «شب‌ نمایشنامه‌نویس» نشان ویژه کانون نمایشنامه‌نویسان به خسرو حکیم رابط اهدا شد، بهزاد فراهانی وصیت خود را بیان کرد، قطب‌الدین صادقی تاکید کرد که دشمنی به کار ما نمی‌آید و نیازمند دوستی با دیگر کشورها هستیم، حسین کیانی گله کرد که نمایشنامه‌نویسی برای مدیران محلی از اعراب ندارد و نادر برهانی‌مرند نیز تاکید کرد که هرگز موج‌سواری نخواهد کرد.

افشین هاشمی هم قطعاتی از نمایشنامه «داش آکل به روایت مرجان» نوشته بهرام بیضایی را روخوانی کرد.

شب نمایشنامه‌نویس به انگیزه پنجم دی ماه، زادروز بهرام بیضایی و سالگرد درگذشت اکبر رادی (دو نمایشنامه‌نویس مطرح کشورمان) به کوشش انجمن نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر، شامگاه یکشنبه دوم دی ماه در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در آغاز این برنامه، آرام محضری، رئیس انجمن نمایش‌نامه‌نویسان ایران با ارائه یادداشتی، خواستار نامگذاری روز ۵ دی به نام «روز نمایش‌نامه‌نویس» شد؛ مطالبه‌ای که پیش از این هم از سوی جامعه تئاتری مطرح شده است.

در بخش بعدی برنامه، با حضور آرش رادی، فرزند اکبر رادی و ایرج راد، رییس هیات مدیره خانه تئاتر از پوستر روز نمایش‌نامه‌نویس رونمایی شد.

در ادامه، ایرج راد، بزرگداشت این روز را بزرگداشت دو هنرمندی دانست که به گردن همه ما و فرهنگ و این سرزمین حق دارند.

او با افسوس از درگذشت زودهنگام رادی، افزود که آثار او بی‌نظیر است و جایگاهش کم از نویسندگان مطرح جهانی نیست.

راد، نمایش‌نامه‌های بیضایی را آثاری منحصربه فرد خواند که جوهره فرهنگ ایرانی دارند و امکان بهره‌گیری از تمام آیین‌های نمایشی کشورمان را فراهم می‌کنند.

او گفت: از آنجاکه آثار بیضایی دارای شناسنامه ایرانی است، به خوبی با تماشاگر ایرانی ارتباط برقرار می‌کند.

راد ابراز امیدواری کرد قدر چنین هنرمندانی مانند بیضایی را در زمان حیات‌شان بدانیم و حرمت درگذشتگانی مانند رادی را نیز نگه داریم.

در بخش بعدی برنامه که با اجرای احسان حاجی پور برگزار شد، علی معتضدی، آرام محضری و کامران شهلایی به نمایندگی از کانون نمایشنامه‌نویسان در کنار سعید اسلام‌زاده، مدیر روابط عمومی معاونت هنری که به نیابت از نادره رضایی، معاون هنری در این برنامه حضور داشت، از برگزارکنندگان جلسات صدای نمایشنامه‌نویس تقدیر کردند.

بهزاد صدیقی، رییس هیات مدیره پیشین کانون نمایشنامه‌نویسان و مسئول جلسات پیشین صدای نمایشنامه‌نویس، نخستین کسی بود که در این بخش تقدیر شد.

او تاکید کرد که هم معاونت هنری و هم وزارت ارشاد و خانه تئاتر به بودجه‌های حقیر کانون‌های خانه تئاتر توجه کنند و پولی که به دست صنف می‌رسد، به اصناف مختلف آن خانه اختصاص داده شود.

صدیقی با ابراز تاسف از اینکه هنوز بودجه دوره پیشین جایزه ادبیات نمایشی پرداخت نشده است، یادآوری کرد: بعد از گذشت یک سال از برگزاری مسابقه نمایشنامه‌نویسی و در حالیکه دو مدیر عوض شده‌اند، فقط ۲۰ میلیون تومان بودجه دریافت کرده‌ایم و هنوز نتوانسته‌ایم جوایز برگزیدگان، دستمزد داوران و همکاران اجرایی را پرداخت کنیم در حالیکه بودجه این جایزه که کمی بیش از ۳۰۰ میلیون تومان است، رقمی در حد شوخی است. به همین دلیل دیگر مسؤلیت اجرایی بر عهده نمی‌گیرم.

او ادامه داد: سانسور فقط حذف بخش‌هایی از نمایشنامه‌ها در شورای نظارت نیست بلکه سانسور این است که به هنرمندان حرفه‌ای در سالن‌های دولتی اجازه کار نمی‌دهند و این چنین است که شاهد اجرای یکسری کارهای آماتوری در حد آتراکسیون، هستیم.

او در پایان تاکید کرد که خانه تئاتر نیازمند تحولات عدیده‌ای است.

در ادامه، رحیم رشیدی تبار، هادی حوری، حمید دشتی، شکوفه آروین، مریم یاسین زاده و رضا آشفته به عنوان دیگر همکاران کانون نمایشنامه‌نویسان تقدیر شدند. رضا آشفته به دلیل بیماری، امکان حضور در برنامه را نداشت و حاضران برایش آرزوی سلامتی کردند.

پس از پخش تصاویری از بهرام بیضایی که در آن از زندگی‌های محقق نشده و کارهای به انجام نرسیده سخن گفته است، بخش‌هایی از تازه‌ترین نمایشنامه او «داش آکل به گفته مرجان» که سال ۹۸ نوشته شده، با خوانش افشین هاشمی روخوانی شد.

همچنین بعد از اجرای قطعه‌ای موسیقی، تصاویری از آندرانیک خچومیان، نمایشنامه‌نویس و مترجم تئاتر پخش شد و او که زمینه‌ساز همکاری نمایشنامه‌نویسان ارمنی و ایرانی شده است، مورد تقدیر قرار گرفت.

برای انجام این تقدیر، شاهد الفت، به عنوان عضوی از کانون نمایشنامه‌نویسان متنی را خواند و قطب‌الدین صادقی با همراهی محمودرضا رحیمی، دیگر کارگردان و مدرس تئاتر، تندیس شب نمایشنامه‌نویس را به خچومیان اهدا کرد.

صادقی با ابراز خوشنودی از تقدیر دو نویسنده بزرگ ایران (رادی و بیضایی) گفت: باید بیاموزیم به هم احترام بگذاریم و یکدیگر را دوست بداریم.

او با یادآوری دوران طلایی نمایشنامه‌نویسی ایران ادامه داد: بهترین دوره درام‌نویسی ایران دهه ۴۰ است که نویسندگانی چون بیضایی، رادی، ساعدی، بیژن مفید و ... توانستند انسان ایرانی، بحران ایرانی و جهان بینی ایرانی را ارایه بدهند و آثار آنان پایه‌ای شد برای جلوه‌گری بهترین بازیگران ما. آنان توانستند با خلق فضاهایی دراماتیک و شخصیت‌پردازی درست، درام‌نویسی ملی ایران را پایه‌ریزی کنند.

صادقی اضافه کرد: در این میان آندرانیک توانست بین تئاتر ایران و ارمنستان پل همکاری و دوستی بزند. متاسفانه در فضایی سرشار از نفرت و دشمنی بزرگ شده‌ایم و به همین دلیل می‌ستایم کسانی را که از طریق هنر، دوستی و محبت و مدارا را بدون شعار دادن ایجاد کرده‌اند.

این استاد دانشگاه و پژوهشگر تئاتر با اشاره به نقش مهم هنر در ایجاد دوستی میان کشورها افزود: آندرانیک به یادمان آورد که یکی از بزرگترین مسئولیت‌های انسانی ما، ارایه پیام‌های دوستانه به جهان است. ما نیازی به دشمنی نداریم بلکه نیازمند دوستی هستیم. کار فرهنگ، ایجاد تفاهم و ارسال پیام‌های بشردوستانه است و آندرانیک به سهم خودش در تئاتر چنین کرده است.

محمودرضا رحیمی، رئیس انجمن بازیگران نیز گفت: شاید اولین کسی بودم که می‌خواستم ترجمه‌های آندرانیک را کار کنم که نشد ولی امشب خوشحالم اینجا هستم. گویی دل آندرانیک، مرا به اینجا کشانید.

آندرانیک خچومیان نیز در سخنان کوتاهی گفت: همین که در پوستر این برنامه، نام من در کنار استاد خسرو حکیم رابط بوده، برایم مایه افتخار است و برایشان آرزوی تندرستی دارم.

در ادامه، با پخش تصاویری از حسین کیانی و با سخنانی از شهرام گیل‌آبادی از این نمایشنامه‌نویس تقدیر شد.

گیل‌آبادی، کیانی را مولفی توصیف کرد که پرسش‌های بنیادینی دارد که این ویژگی را با مخاطب خود به اشتراک می‌گذارد.

او گفت: آثار کیانی چون آثار سعدی سهل و ممتنع است که در حین حلاوت، زخم‌های خود را مطرح می‌کند ولی هرگز نگاه نومیدانه‌ای نسبت به آینده در آثار او دیده نمی‌شود.

همچنین علی معتضدی، نایب رییس کانون نمایشنامه‌نویسان متنی را برای تقدیر از کیانی خواند.

تندیس این نویسنده با حضور معتضدی، گیل‌آبادی، رضا دادویی و فریده سپاه منصور اهدا شد.

کیانی به هنگام دریافت این تندیس، شعری از زرتشت خواند و گفت: راستی و پاکی بهترین بخشش است. خوشبختی از آن کسی است که خواستار راستی و پاکی باشد. این کلام زرتشت است که اگر سرلوحه زندگی ما قرار بگیرد، بسیاری از مشکلات‌مان حل می‌شود. زرتشت، کورش کبیر و فردوسی سرآمد هستند و اگر به اندیشه این سه بزرگ توجه کنیم، این وضعیت بغرنج حل می‌شود.

او با ابراز تاسف از کم‌توجهی به نمایشنامه‌نویسی ادامه داد: نمایشنامه‌نویسان ما محلی از اعراب ندارند چراکه مدیران‌مان هیچ درکی از درام‌نویسان ندارند که البته اهمیتی هم ندارد ولی ما خود باید قدر این هنر را بدانیم و از آن پاسداری ‌کنیم. هرچند موانع بسیار است. همچنانکه خود من ۵ متن رد شده دارم و در پی بازتولید برخی از آثار قبلی‌ام بودم اما همه رد شدند و امیدوارم روزگارمان بدتر از این نشود.

سپس تصاویری از نادر برهانی مرند، دیگر نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر پخش و تندیس این هنرمند با حضور محمد امیر یاراحمدی اهدا شد.

یاراحمدی در سخنانی گفت: نادر، یکی از نزدیک‌ترین دوستانم است و به دلیل همین دوستی، صحبت کردن درباره او برایم دشوار است. او یکی از شریف‌ترین انسان‌های روزگار ماست که شرافت حرفه‌ای و انسانی دارد و بسیار نگران رخدادهای جامعه خودمان است. به دوستی با او مفتخرم. سال‌ها با هم کار کرده‌ایم و او سبب آشنایی من با تئاتر شد و این دینی است بر گردن من.

سپس، فرشید قلی‌پور بیانیه هیات مدیره کانون نمایشنامه‌نویسان را درباره برهانی مرند خواند.

تندیس این هنرمند با حضور یاراحمدی، فرشید قلی‌پور، شهره سلطانی و بهرام ابراهیمی اهدا شد.

برهانی مرند نیز از کانون نمایش‌نامه نویسان تشکر کرد و گفت: بودن در کنار نام این استادان، افتخار بزرگی است و شاید کمترین شایستگی را برای آن داشته باشم. مفتخرم به این تندیس که یکی از ارزشمندترین تندیس‌هایی است که دریافت کرده‌ام. تا پای جان شرافت این تندیس را حفظ می‌کنم و هرگز با آن موج‌سواری نخواهم کرد مگر اینکه این موج‌سواری مردمان دردکشیده سرزمین مرا شاد کند. به امید روزی که عسرت تئاتر و نمایشنامه‌نویسی به پایان برسد.

در ادامه برنامه قطعه‌ای از نمایشنامه «آهسته با گل سرخ» نوشته اکبر رادی اجرا شد.

بخش پایانی برنامه به اهدای نشان ویژه (مدالیوم) کانون نمایشنامه‌نویسان به استاد خسرو حکیم رابط اختصاص داشت که با پخش صدای این هنرمند که بخش‌هایی از کتاب خاطرات خود را با عنوان «روز هفتم» روخوانی کرده است، همراه شد.

بهزاد فراهانی درباره حکیم رابط گفت: از من خواسته‌اند درباره معلمم صحبت کنم که بسیار سخت است چراکه سال‌هاست از او می‌آموزم. انسانیت نهفته در خودش و همسرش به یادمان می‌آورد که از خویشتن انسانی خود دور نشویم.

او ادامه داد: به تازگی که درباره زحمتکشان کشورم نمایشنامه می‌نویسم، به تریج قبای عده‌ای برمی‌خورد. باید بپذیریم که رئالیسم از جامعه ما رخت بر بسته است. امروزه وقتی آثار رادی را می‌خوانیم، گویی مال این روزگار نیست‌. تئاترهایی می‌بینیم که ابزورد را پشت سر گذاشته‌اند یا تکه‌های برخی از نمایش‌ها را در فضای مجازی می‌توان دید یعنی دزدی هنری را به ما آموخته‌اند.

این نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر با بیان اینکه شرایط درام‌نویسی عوض شده، افزود: وقتی بیضایی را از دپارتمان تئاتر می‌فرستیم به آمریکا که درس بدهد، معلوم می‌شود در این فاجعه، ما هم خیلی یکدیگر را دوست نداریم و با هم روراست نیستیم. وضعیت بدی داریم. ممنونم از کانون نمایشنامه‌نویسان که از خسرو حکیم رابط قدردانی کرد چراکه من و او در این انجمن خیلی کار کردیم. حرف دلم این است که در دوست داشتن به یکدیگر دروغ نگوییم چون یک انجمن بزرگ را از دست می‌دهیم.

فراهانی اضافه کرد: هر چه فشار بیشتر می‌شود، باید عاشقانگی ما به هم بیشتر شود که کمتر شده و این تلخ است.

او با اشاره به مشکلاتی که برای فیلمش ایجاد شده، افزود: نمی‌دانستم فیلمی که ساخته‌ام سه سال است که توقیف شده و در این مدت مدام درگیر بوروکراسی بوده‌ام.

فراهانی ادامه داد: ستایش از خسرو، آدم فرهیخته‌تری می‌طلبد. امیدوارم روزی برسد که بتوانیم نهادی کوچک را متحد دور هم جمع کنیم و از کنار هم که رد می‌شویم، صدای خنده شنیده بشود. وصیتم این است که از دشمنی با هم دست برداریم. به جان سه بچه‌ام می‌گویم که دیگر هیچ کس را دشمن نمی‌دانم. حتی دشمنان‌مان را انسان می‌دانم.

این نمایشنامه نویس و کارگردان در پایان سخنانش گفت: به افتخار بزرگترین مرد درام‌نویسی امروزمان دست می‌زنیم.

در ادامه، حکیم رابط در میان تشویق حاضران روی صحنه رفت و در کنار همسرش به جای سخنرانی، پشت جلد یکی از کتاب‌هایش را خواند.

سپس پرتره خسرو حکیم رابط به او اهدا شد و آرام محضری، رئیس هیات مدیره کانون نمایشنامه‌نویسان، بیانیه هیات مدیره این کانون را درباره حکیم رابط خواند.

در پایان برنامه فیلم مستند «چریکه بهرام» ساخته فرشید قلی‌پور به نمایش درآمد.