چگونه چالش‌ها گریبان‌ گیر آلمانی‌ ها شد؟

بحران در صنعت‌خودرو آلمان

خودروسازان آلمانی که زمانی نماد مهندسی پیشرفته و کیفیت برتر بودند، اکنون با بحرانی عمیق دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اگرچه برندهای آلمانی همچنان در بسیاری از نقاط جهان جایگاه ممتازی دارند، اما موقعیت آن‌ها در بازار چین (بزرگ‌ترین بازار خودرو جهان) به‌شدت تضعیف شده است. این تغییر روند، هشداری جدی برای غول‌های خودروسازی اروپا محسوب می‌شود. گزارش‌های مالی اخیر چهار شرکت بزرگ خودروسازی آلمان، عمق این بحران را نشان می‌دهد.

فولکس‌واگن: سود خالص این شرکت در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته ۶۳.۷ درصد کاهش یافته است. تحلیلگران این افت را ناشی از کاهش تقاضا در بازار چین می‌دانند.

آئودی: سود عملیاتی این برند لوکس با کاهش ۹۱ درصدی مواجه شده است. رقابت شدید با تولیدکنندگان خودروهای برقی و کاهش تقاضا برای خودروهای لوکس در چین از عوامل اصلی این افت است.

ب‌ام‌و: سود خالص این شرکت ۸۴ درصد کاهش یافته است که دلیل آن هزینه‌های بالای فراخوان خودروها و ضعف عملکرد در بازار چین عنوان شده است.

مرسدس‌بنز: سود خالص این شرکت نیز ۵۴ درصد کاهش یافته است که ناشی از افت تقاضا در چین و چالش‌های اقتصاد جهانی بوده است.

حتی برندهای لوکسی مانند پورشه نیز دچار مشکل شده‌اند. فروش پورشه در چین، طی ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۴ حدود ۲۹ درصد کاهش یافت و این شرکت را مجبور کرد نیروی کار خود را در چین ۳۰ درصد کاهش دهد. این افت فروش منجر به‌کاهش ۷ درصدی فروش جهانی پورشه شد؛ به‌طوری که مجموع فروش این کمپانی از ماه ژانویه تا ماه سپتامبر به ۲۲۶ هزار و 26 دستگاه رسید. اگرچه پورشه برای دستیابی به‌فروش ۵۰ درصدی خودروهای هیبرید و برقی تا سال ۲۰۲۵ و فروش ۸۰ درصدی این خودروها تا سال ۲۰۳۰ اهداف بلندپروازانه‌ای داشت، اما به‌دلیل تقاضای ضعیف مشتریان برای خودروهای برقی مجبور به‌تعدیل این اهداف شده است. این ارقام نه‌تنها بیانگر بحران مالی هستند، بلکه از چالش‌های ساختاری عمیق‌تر در صنعت‌خودرو اروپا خبر می‌دهند.

چرا چینی‌ها دیگر خودروهای آلمانی نمی‌خرند؟

چین که زمانی یکی از بزرگ‌ترین مشتریان خودروهای آلمانی بود، اکنون توجه خود را به تولیدکنندگان داخلی معطوف کرده است. شرکت‌های چینی نه تنها پیشرفت‌های چشمگیری در فناوری خودرو داشته‌اند، بلکه با ارائه محصولات مقرون‌به‌صرفه توانسته‌اند سهم بزرگی از بازار داخلی را تصاحب کنند.

در مقابل، خودروسازان آلمانی سرعت تغییرات صنعت‌خودرو چین را دست کم گرفتند و اکنون تحت‌فشار شدیدی برای بازسازی موقعیت خود قرار دارند. اگرچه برخی شرکت‌ها به‌کاهش هزینه‌ها روی آورده‌اند، اما خودروسازان آلمانی رویکرد متفاوتی اتخاذ کرده‌اند و به‌جای صرفه‌جویی، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در تحقیق و توسعه انجام داده و حتی با تولیدکنندگان نوظهور چینی همکاری کرده‌اند. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این تلاش‌ها برای رقابت با رقبای چینی کافی خواهد بود یا خیر.

شکوفایی تولیدکنندگان چینی خودروهای برقی

درحالی که خودروسازان اروپایی با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، برندهای گوناگون چینی درحال شکوفایی هستند. برای مثال، مدل SU7 شرکت شیائومی به‌رقیبی جدی برای پورشه تایکان تبدیل شده است. این خودرو که با قیمت ۲۹ هزار و 600 دلار عرضه می‌شود، علاوه‌بر ویژگی‌های پیشرفته، «تجربه دیجیتال مشتری» بسیار برتری ارائه می‌دهد. شیائومی تنها طی دو ماه، بیش از ۲۰ هزار دستگاه SU7 تحویل داده و قصد دارد تا پایان سال تعداد تحویل‌ها را به ۱۳۰ هزار دستگاه برساند.

رویکرد خودروسازان اروپایی در طراحی خودروهای برقی که اغلب مبتنی بر اصلاح پلت‌فرم‌های موجود خودروهای احتراقی است، ناکارآمد بوده است. اگرچه برخی از آن‌ها پلت‌فرم‌های ماژولار را برای خودروهای برقی توسعه داده‌اند، اما همچنان نتوانسته‌اند انتظارات مشتریان مدرن را برآورده کنند. خریداران چینی خواهان «تجربه دیجیتال» پیشرفته‌ای هستند که خودروهای اروپایی قادر به‌ارائه آن نیستند. برای مشتریان چینی، خودروهای برقی اروپایی قدیمی و کسل‌کننده به‌نظر می‌رسند؛ مشتریان امروزی ارزش‌ها و ویژگی‌های دیگری را جست‌وجو می‌کنند.

بی‌شک چین، فاصله خود را با اروپایی‌ها در خودروسازی مدرن (مخصوصا خودروهای نرم‌افزارمحور) بیشتر کرده و از نظر پیشرفت فناوری کاملا متمایز شده است. اما برای تصاحب بازار جهانی، فناوری تنها مزیت کافی نیست. اعمال تعرفه‌ها توسط اروپا و آمریکا ممکن است سرعت چین را در تصاحب بازارهای جهانی کُند کند.

هرچند چین بازار داخلی خود را اشباع خواهد کرد و نیاز مشتریان خود را خوب درک می‌کند، اما اگر نتواند صادرات آزادانه‌ای در جهان داشته باشد، مشکل مازاد تولید می‌تواند رشد اقتصادی این کشور را به‌چالش بکشد. سال‌های سال طول کشید تا اروپایی‌ها نیازهای اجتماعی جوامع مختلف را درک کنند و در این حوزه، چین تازه ابتدای راه است و برای سردمداری صنعتی جهان راه درازی در پیش دارد. چین در ارائه خدمات پس از فروش و حمایت از مشتریان در خارج چین نیز باید کیفیت و مهارت‌های منابع انسانی خود را افزایش دهد.

نوآوری یا حذف؟

مشکلات صنعت‌خودرو اروپا بازتاب‌دهنده چالش‌های گسترده‌تر رقابت‌پذیری فناوری در این قاره نسبت به‌چین و آمریکاست. به‌رغم سابقه درخشان اروپا در نوآوری، اکنون این منطقه از رقبای جهانی مانند ایالات‌متحده و چین عقب مانده است؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی نظیر هوش مصنوعی (AI)، فناوری‌های پاک و تولید پیشرفته.

بر اساس تحقیقات کمیسیون اتحادیه‌اروپا، تنها چهار شرکت از میان ۵۰ شرکت فناوری برتر جهان اروپایی هستند. علاوه‌بر این، سرمایه‌گذاری اروپا در تحقیق و توسعه بسیار کمتر از رقبای جهانی بوده که توانایی این منطقه را برای پیشرفت محدود کرده است. تحلیلگران تخمین می‌زنند مدرن‌سازی صنایع اروپا و دستیابی به‌اهداف کربن‌زدایی نیازمند سرمایه‌ای بالغ بر ۸۰۰ میلیاردیورو در سال خواهد بود.

منتقدان معتقدند تنها راه بقای اروپا در رقابت جهانی افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری در نوآوری است. اما چنین اقداماتی نیازمند زمان و منابع مالی قابل توجهی هستند؛ دو عاملی که اروپا با کمبود آن‌ها مواجه است.

صنعت‌خودرو اروپا اکنون بر سر یک دوراهی قرار دارد؛ یا باید نوآوری کند یا خطر حذف شدن از بسیاری از بازارهای جهانی را بپذیرد!

هرچند پذیرش این چالش‌ها ممکن است وضعیت اروپایی‌ها را ناامیدکننده نشان دهد، اما شفافیت موجود در گفتمان صنعت اروپا در کمبودهای‌شان نشان‌دهنده بلوغ فکری این منطقه است. تنها با مواجهه صادقانه با نقاط ضعف می‌توان مسیر پیشرفت را ترسیم کرد؛ هرچند موفقیت در این عرصه مستلزم اقدامات جسورانه و سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری‌های نوظهور خواهد بود.