به گزارش خبرنگار مهر، فرآوردههای لبنی یکی از منابع غذایی تأمین کننده عموماً کلسdم بدن است. شیر به عنوان ماده اولیه این مواد غذایی به ویژه برای کودکان ضروری است. در چند دوره توزیع شیر رایگان در مدارس کشور انجام شد اما این روند مستمر و ادامه دار نبوده است.
در برخی مواقع هم کیفیت نامطلوب شیر منجر به دور ریز شدن این شیرهای یارانهhd در مدارس میشد. تأمین و مصرف فرآوردههای لبنی سالم و با کیفیت مناسب میتواند تضمین کننده سلامت جامعه و نسل آینده باشد.
صادرات و درآمد ارزی
وحید مفید، نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی درباره وضعیت تولید لبنیات در کشور به مهر گفت: امسال وضعیت تولید افزایش جزئی داشت اما این افزایش تولید منتج به افزایش مصرف نشده و بیشتر در کانال صادرات رفته است.
وی افزود: قیمت در بازار چون با افزایش همراه بوده است باعث شده روی قدرت خرید مردم اثر گذاشته و مصرف سرانه لبنیات در کشور کمتر شود.
وی در ادامه درباره صادرات این محصولات غذایی، عنوان کرد: آنچه بیشتر از ایران در حوزه لبنیات صادر میشود شیر خشک صنعتی، کره و مقدار کمی خامه است. در کنار آن فرآوردههایی مثل پنیر، دوغ، ماست و … هم صادر میشود اما به لحاظ ارزش مالی در سطح پایینتری است.
وی تصریح کرد: نرخ ارزشی که هر محصول دارد به قیمت برابری دلار و ریال بر میگردد. هنگامی که نرخ ارز در کشور افزایش مییابد به تبع آن درآمد ارزی کشور هم بیشتر میشود؛ یعنی در مقایسه با بازار داخل، صادرکنندگان میتوانند گرانتر محصول خود را به فروش برسانند.
نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی یادآور شد: در ۶ تا ۷ ماهه ابتدای سال قیمت کره با توجه به افزایش قیمت جهانی روغن بالا رفت؛ ضمن این که تقاضا برای محصولات ما زیادتر شد.
این مسئول صنفی با بیان این که نرخ کرههای صادراتی ایران مناسبتر از قیمتهای جهانی بود، عنوان کرد: طبیعی است، تقاضا ایجاد شده و بازار صادراتی کشش بیشتری پیدا کرده است.
صادرات لبنیات با نرخ پایینتر
پیشتر یکی از فعالان بازار لبنیات به مهر گفته بود چون کشور تحریم است محصولاتی که از ایران صادر میشود با قیمت پایینتر نسبت به سایر کشورها است. مفید در این خصوص گفت: سابقه ورود ایران در حوزه لبنیات به بازار صادراتی خیلی طولانی نیست. ما تا ۱۰ سال قبل واردکننده یک سری محصولات لبنی بودیم. به عنوان نمونه همین کره حیوانی تا حدود ۱۰ سال پیش وارد میشد؛ حتی شیرخشک. امروز در مقایسه با یک دهه قبل از واردکننده به صادرکننده تبدیل شدیم.
نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی با بیان این که هنگامی که کسی بخواهد در بازار صادراتی کار کند سابقه، برند و… روی ارزش کالاهای صادراتی وی اثر مستقیم دارد، اظهار کرد: یکی از دلایلی که صادرکنندگان ما محصولات را تا حدودی پایینتر از نرخ جهانی میفروشند به دلیل نوپا بودن و نوظهور بودن ما در عرصه صادرات است. به مرور زمان، خریدارهای بینالمللی ما را میشناسند و به کیفیت محصولات ما اطمینان پیدا کرده و میتوانیم ما هم به قیمت اصلی محصولات خود را به بازار جهانی عرضه کنیم. در بازار داخل هم شاهد هستیم وقتی کالایی را شرکتی جدید تولید میکند اوایل نرخ خود را پایینتر از رقبا میدهد تا محصول در بازار شناخته شود و بعد به مرور قیمت را به نرخ متعادلی که در بازار است، میرساند.
وی با بیان این که البته ممکن است موضوع تحریم هم به نوعی اثرگذار باشد، تصریح کرد: در مجموع صادرات ما با درصد پایینتری نسبت به نرخ بازار جهانی انجام میشود.
وی درباره بازار صادراتی کشور گفت: بیشتر بازارهای صادراتی ما عراق، پاکستان، افغانستان، روسیه و کشورهای این منطقه هستند. همچنین برخی شرکتها به کشورهای دورتر مانند ژاپن هم صادرات دارند ضمن این که صادرات به چین هم در حال پیگیری و بررسی است؛ اما عمده صادرات به کشورهای همسایه شمالی، غرب و شرق است.
این مسئول صنفی گفت: سازمان غذا و دارو ژاپن مقررات بسیار سختگیرانهای دارد و همین که یکی سری از محصولات شرکتهای ایرانی رجیستر میشود موفقیت بزرگی است که نشان میدهد کیفیت فرآوردههای ما را تأیید کردهاند.
مفید با تاکید بر این که به مرور محصولات این سبد برای ژاپن اضافه میشود، اظهار کرد: مهم ورود و نفوذ به بازار بود. ادامه کار به قدرت بازاریابی شرکتهای داخلی بر میگردد تا در این بازار سهم مناسبی پیدا کنند.
۸۰ تولیدکننده ۸۰ درصد فرآوردههای لبنی را تولید میکنند
این عضو انجمن صنایع لبنی درباره آمار تولیدکنندگان، گفت: زمانی، تعداد واحدهایی که پروانه بهره برداری گرفته بودند بالای ۱۰۰۰ واحد بود. در حال حاضر تعداد، حداکثر ۳۰۰ واحد است؛ اما این به معنی کم شدن تعداد تولیدکنندگان نیست زیرا بسیاری از تولیدکنندگان واحدهای تولیدی کوچکی بودند که در برخی از شهرها ایجاد شده بودند. آنها صرفاً شیر یارانهای تولید میکردند.
وی ادامه داد: پس از سال ۱۳۹۰ و با مطرح شدن موضوع هدفمندی یارانهها، شیر یارانهای حذف و واحدها تعطیل شدند زیرا ظرفیت زیادی نداشتند.
وی اظهار کرد: آمار واحدهای تولیدی بزرگ در صنعت لبنیات در حال رشد است؛ یعنی برندهای بزرگ کسب و کار خود را توسعه میدهند. به عنوان مثال، از این حدود ۳۰۰ واحد تولیدی، ۸۰ شرکت ۸۰ درصد بازار لبنی را تأمین میکنند. همچنین آمار تولید نسبت به زمانی که ۱۰۰۰ واحد فعالیت داشتند بیشتر هم شده است. بنابراین واحدهای کوچکی که حذف شدند عمدتاً واحدهایی بودند که مجهز نبودند.
این مسئول صنفی توضیح داد: یک سری در رقابت حذف شدند و بخشی هم با حذف یارانه شیر یارانهای از گردونه تولید کنار رفتند چون تنوع محصول نداشتند.
ظرفیت تولید کشور
مفید درباره ظرفیت فعالیت واحدهای صنعتی موجود کشور، گفت: برخی با ظرفیت بالای ۸۰ درصد فعالیت دارند بعضی هم با ۴۰ تا ۵۰ درصد کار میکنند.
نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی با بیان این که کشور ظرفیت سازی خوبی در صنایع لبنی ایجاد کرده است، تصریح کرد: شاید نزدیک به ۲ برابر آمار شیری که در کارخانهها فرآوری میشود ظرفیت سازی شده است. فعالیت آنها بستگی به میزان حضورشان در بازار و قدرت بازاریابی و… این واحدها دارد.
کاهش سرانه مصرف لبنیات در کشور
نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی درباره سرانه مصرف لبنیات در کشور عنوان کرد: بر اساس کارشناسان تغذیه، محصولات لبنی را میتوان در هر وعده غذایی استفاده کرد؛ اما بررسی دقیق در مورد میزان مصرف لبنی کشور هنوز نشده است. علائمی که ما از بازار میبینیم و خروجی کالا از شرکتهای تولیدی، میزان تقاضا از سال قبل کوچکتر شده است؛ از این رو به صادرات روی آوردهاند تا بتوانند واحد تولیدی خود را سر پا نگه دارند.
وی گفت: به عنوان یک متخصص صنایع غذایی، موافق صادرات هستم که صنعت رشد و توسعه پیدا کند. تولیدکننده وقتی وارد بازار صادراتی میشود باید با رقبای قدرتمند جهانی رقابت کند. اما تاکید دارم همزمان به صادرات باید به سرانه مصرف داخل هم توجه داشته باشیم.
این مسئول صنفی با تاکید بر ضرورت حمایتهای دولتی و حاکمیتی، ادامه داد: شرایطی باید ایجاد کرد که بتوانیم محصولی با قیمت مناسب به دست مصرف کننده برسد. قیمت مناسب هم یعنی قیمتی که متناسب با سطح درآمد خانوار و سایر هزینههای یک خانواده ایرانی باشد. لازم است برای تحقق این امر، یارانههایی پرداخت شود تا قیمت تمام شده متناسب با سطح درآمد جامعه باشد.
وی افزود: حتی کشورهایی که اقتصاد بازار آزاد دارند مثل کشورهای اروپایی، یک سری یارانه پنهان برای حمایت از کالاهایی مانند شیر دارند که جز طبقه محصولات ضروری و اساسی بوده و به طور مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است. بنابراین در کنار صادرات باید برنامه برای حداقل حفظ بازار موجود داخل داشته باشیم که سرانه مصرف نسبت به گذشته، کاهش بیشتری پیدا نکند.
مفید یادآور شد: در حال حاضر افت سرانه مصرف کمتر از ۱۰ درصد نیست.
محصولات داخلی و نسبت آنها با استاندارد جهانی
سهم بازار محصولات کشاورزی در جهان به کیفیت این کالاها بر میگردد. محصولات تولیدی داخل به لحاظ استانداردهای جهانی در چه وضعیتی قرار دارد؟ محصولات لبنی برای صادرات به اتحادیه اروپا، چند درصد میتوانند استانداردهای این اتحادیه را پاس کنند؟
نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی در این خصوص، توضیح داد: دو مقوله هستند که میتوانند روی کیفیت فرآوردههای لبنی تأثیر بگذارد. نخست، کیفیت شیر خام است و دیگری هم به سطح تکنولوژی کارخانجات برای کنترل کیفی محصولات بر میگردد.
وی ادامه داد: در حال حاضر دامداریهای مدرن و پیشرفتهای در کشور فعالیت دارند که شیر با کیفیت در حد صنعت شیر جهان تولید میکنند. در این بخش مشکلی وجود ندارد. در فرآوردههای لبنی هم صحبتی که ابتدا به آن پرداخته شد، بزرگ شدن واحدها، منجر شد تا مجهز به تکنولوژیهای روز دنیا شوند. بنابراین به جرأت میتوان گفت در خصوص اکثر فرآوردههای لبنی در واحدهای بزرگ، سطح کیفیت در سطح کشورهای پیشرو در صنعت لبنی اروپا است. همین که محصولات ما در بازار ژاپن رجیستر و تأیید میشود حاکی از کیفیت محصولات داخلی دارد.
وی گفت: ژاپن آنها فقط روی یک نمونه آزمایش نمیکند. حتی روسیه که محصولات لبنی به آنجا صادر میشود سالها واردکننده فرآوردههای لبنی از اروپا بود؛ یعنی مراجع نظارتی آن کیفیتی در سطح اروپا را قبول دارند.
وی به بازدید کارشناسان کشورهای مقصد صادراتی از کارخانجات لبنی داخلی اشاره و اظهار کرد: برای این که محصولات کارخانه ما ثبت شود تیمهایی میفرستند که دامداریها و کارخانجات را بازدید میکنند و هنگامی کد RRC به واحدهای تولیدی میدهند که ممیزی روسی را پاس کرده باشد.
مفید درباره وجود وجود وایتکس در برخی صنایع لبنی، موضوعی که در دورهای مطرح شده بود، گفت: امکان وجود این ماده در شیر وجود ندارد زیرا روی طعم و عطر فرآورده اثر منفی میگذارد. ضمن این که ضرورتی به افزودن آن وجود ندارد. همچنین کارخانههای برند، تمام شیرهای ورودی خود را آزمایش میکنند. حتی در کشور افزودن پالم به فرآوردههای لبنی ممنوع است و اضافه کردن روغن گیاهی هم مجاز نیست.
سرنوشت طرح توزیع شیر رایگان به کجا رسید؟
این مسئول صنفی درباره توزیع شیر رایگان در مدارس هم گفت: سال گذشته توزیع میشد اما امسال قطع شد. امیدواریم سازگاری اندیشیده و بودجههایی تخصیص داده شود که بتوان شیر رایگان در مدارس توزیع کرد.
وی تصریح کرد: کودکان جز گروههای آسیب پذیر بوده و تغذیه در این گروه سنی از اهمیت زیادی در آینده آنها برخوردار است.
وی گفت: سالها ایران بزرگترین توزیع کننده شیر در بین کودکان و مدارس بود؛ امیدواریم شرایط مناسب شده و توزیع شیر رایگان از سر گرفته شود.
نایبرئیس هیأتمدیره انجمن صنایع لبنی در پایان تاکید کرد: بحث سرانه مصرف نیاز به نگاه دولت و حاکمیت دارد تا بیش از این کاهش نیابد، ضمن این که توزیع شیر مدرسه میتواند کمک کننده به بهبود سرانه مصرف باشد. از سوی دیگر توزیع فرآوردههای لبنی یارانهدار در بین خانوارهای کم درآمد ضروری است.