در موضوع آب عکس‌العمل سیاسی داشته باشیم

به گزارش تجارت نیوز،

محمدابراهیم رئیسی کارشناس حوزه آب درباره احداث سد پاشدان در افغانستان و تاثیر آن بر وضعیت آب مناطق شهر مشهد و شمال شرق کشور اظهار داشت: واقعیت اینکه ایران در حوزه دیپلماسی آب نه فقط در حوزه سدهای افغانستان بلکه در تمامی آب‌های مرزی قوی عمل نکرده است، با اینکه تلاش‌هایی کرده اما باتوجه به آثاری که مشاهده می‌شود؛ دیپلماسی فعال منجر به نتیجه نداشته‌ایم و یا اگر هم منجر به نتیجه شده تاثیرگذار نبوده است.

وی افزود: ما نه تنها در حوزه سدسازی‌های افغانستان بلکه در زمینه سدسازی‌های ترکیه هم واکنش منجر به نتیجه ملموس و مثبتی نداشته‌ایم و چه بسا ممکن است در آینده در عراق هم این چالش را داشته باشیم.

این کارشناس حوزه آب گفت: هم منابع آبی خودمان را در منطقه سیستان و بلوچستان کنترل نکردیم و هم اینکه آب‌های مرزی را از دست داده‌ایم، اکنون وضعیت سیستان و بلوچستان بد است و مشهد هم چنین اوضاعی خواهد داشت.

وی بیان داشت: طبق آنچه در دیپلماسی آب مطرح است باید روی منافع مشترک بخصوص وقتی به لحاظ توپوگرافیک یک هژمونی وجود دارد درست بحث شود، درسال‌های اخیر نتوانسته‌ایم در مورد افغانستان حتی با حکومت‌های متزلزلی که داشته‌اند؛ برنامه‌های خودمان را بدرستی پیش ببریم و این ضعف در دیپلماسی است.

رئیسی خاطرنشان کرد: به هر صورت هر سدی که در افغانستان احداث می‌شود روی خراسان و سیستان و بلوچستان تاثیر گذاشته و طبیعتا وقتی یک حق برای یک کشور ایجاد می‌شود مذاکره در مورد آن سخت خواهد شد.

وی ادامه داد: اکنون افغانستان کشور در حال توسعه‌ای است و حتما برنامه دارد که از آب موجود در کشور خود استفاده کند و حتی اگر نخواهد از آب استفاده کند برای تحت فشار قرار دادن ایران این کار را می‌کند.

این کارشناس حوزه آب تصریح کرد: ما برای تامین آب مشهد خط بسیار گران‌قیمتی را از دریای عمان اجرا می‌کنیم ولی مهم این است که منابع آب سطحی در هریررود را حفظ کنیم.

وی با اشاره به ضعف در دیپلماسی آبی ایران گفت: آیا دیپلماسی انرژی ایران اطلاع داد که کشور افغانستان در نظر دارد چند سد دیگر احداث کند؟ اگر این کار را بکند ما چگونه باید وارد مذاکره شویم که منافع ایران حفظ شود؟ آیا قرار است همچنان منفعل عمل کنیم تا سد ساخته شود و بعد واکنش نشان دهیم؟ به هر صورت به نظر می‌رسد اطلاعات دیپلماسی انرژی ایران خیلی ناچیز و اگر هم مطالعه‌ای صورت گرفته عمیق نیست.

رئیسی با تاکید بر اینک ما باید نسبت به موضوع آب عکس‌العمل سیاسی داشته باشیم، گفت: اکنون موضوع بر سر اقتصاد سیاسی است ما در مذاکرات با کشورهای اطراف حتی اگر قدرت سیاسی و نظامی بالاتری نسبت به ما نداشتند هم قوی نبوده‌ایم و نتیجه آن سدسازی در افغانستان است که به نظر می‌رسد همچنان ادامه داشته و گسترش یابد.

وی یادآور شد: با سرمایه‌گذاری‌های ترکیه در افغانستان باید منتظر باشیم هر سال سد جدیدی در این کشور ساخته و ورودی آب به ایران هر روز کم و کمتر شود.

این تحلیلگر حوزه آب با بیان اینکه چالش آبی در خراسان که در پی سدسازی افغانستان رخ می‌دهد، به افزایش مهاجرت دامن خواهد زد، اظهار داشت: اکنون برخی شهرهای استان خیلی رشد کرده‌اند و این رشد ناموزون برخی از شهرها به این معناست که مهاجرت به شهری مثل مشهد افزایش پیدا کند و شهرهای اطراف و روستاها خالی شود، مسئله این آب شرب مسئله مهمی است، ضمن اینکه حقابه کشاورزی هم کم می‌شود و اشتغال از بین خواهد رفت، به هر صورت مسئله آب و تغییرات اقلیم و روش‌هایی که برای مقابله با آن در هر کشوری دنبال می‌شود حتما بر دیگر کشورها اثر دارد و به طور خاص در خراستان استان کم‌تراکم‌تری را شاهد خواهیم بود.

به گفته وی؛ اکنون ما ناترازی انرژی درحوزه برق و گاز را دایم و بزودی آب هم به ناترازی می‌رسد نمونه آن را در برخی مناطق دیدیم، در تهران هم به همین شکل خواهد بود و دلیل آن سیاست‌های عرضه و عدم توجه به سیاست‌های تقاضا است.

رئیسی با اشاره به لزوم مذاکره با کشورهای منطقه از جمله ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان که با احداث بند قوش‌تپه تحت تاثیر سدسازی‌های افغانستان قرار گرفته‌اند، بیان کرد: ما تاکنون در حوزه آب با کشورهای منطقه مذاکره جدی نداشته‌ایم و دلیل آن اینکه شاید آب مسئله بالایی نیست که در اولویت قرار داده نمی‌شود، حداقل لازم است منافع بین کشورها تقسیم شود، باید بررسی شود چرا کشوری مثل ترکیه برای سدسازی در افغانستان سرمایه‌گذاری می‌کند، این موضوع را باید در سیاست‌های منطقه‌ای جست‌وجو کرد.

وی ادامه داد: یکی از مسیرهایی که ترکیه در نظر دارد قوی و بزرگ شود و رقبای خود را کم‌قدرت کند ضعیف کردن ایران است، نبود آب در مناطقی از کشور و تشدید کمبود آب دغدغه‌هایی برای ایران ایجاد می‌کند، ترکیه یکی از کشورهایی است که در حوزه ارس، دجله و فرات برای ما مشکل ایجاد می‌کند. این موضوع باید در مناسبات رعایت شود، حتی شرکت‌های خدمات و مهندسی و پیمانکاری از این سفره سدسازی‌های منطقه استفاده نکردند و این یک بازی دو سر باختی است یعنی هم منابع آبی کشور مسدود شده و هم اینکه از پتانسیل خدمات فنی و مهندسی در دیگر کشورها استفاده نکرده‌ایم.