هم‌اندیشی برای بهینه‌سازی روند نشر کتاب در کانون پرورش فکری

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، بیش از یک ماه پیش یعنی درست در شامگاه پنجم آذر 1403 نشستی با عنوان هم‌دلی اهالی ادبیات کودک و نوجوان با کانون پرورش فکری در تهران برگزار شد که در آن بیش از 100 نویسنده، هنرمند و تصویرگر حوزه کتاب در کنار مدیرعامل و مسئولان کانون قرار گرفتند و رودررو به طرح خواسته‌ها و نقدها و دیدگاه‌های خود پرداختند.

در آن نشست یکی از مهم‌ترین نقدهای نویسندگان به کانون، وجود یک شورای عالی کتاب در جایگاهی بالاتر از شوراهای تخصصی انتشارات کانون بود که - به‌زعم برخی از آنان - ضرورتی برای نقش‌آفرینی این شورا وجود ندارد چراکه گاهی برخی از آثار مصوب شوراهای تخصصی نمی‌تواند از داوری اعضای شورای عالی به سلامت عبور کند و انتخاب نمی‌شود.

حامد علامتی مدیرعامل کانون در همان نشست از وجود شورای عالی کتاب دفاع کرد و گفت: هر مجموعه‌ای مراحل خود را دارد. در شورای عالی کتاب، رای شخصی وجود ندارد بلکه به‌طور جمعی رای‌گیری می‌شود. در عین‌حال تعداد کتاب‌های مردود بسیار کم است و بیشتر آثار، تایید یا تایید مشروط می‌شود. در مورد کارگروه‌های تشکیل شده در کانون نیز تلاش می‌کنیم این روند تسهیل و شفافیت لحاظ شود.

مدیرعامل کانون البته همان موقع و در پاسخ به انتقاد برخی از نویسندگان مبنی بر طولانی‌بودن زمان چاپ کتاب در کانون، از تلاش برای کاهش این زمان به نهایت 6 تا 9 ماه خبر داد.

بر اساس این گزارش علامتی روز 12 دی 1403 نیز در ادامه تلاش برای ایجاد فضاهای گفت‌وگو و بارش افکار بین صاحب‌نظران و مسئولان کانون، این‌بار دبیران کارگروه‌های تخصصی خلق داستان و ناداستان را با اعضای شورای عالی کتاب و مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را دور یک میز گردهم‌آورد تا به صراحت و شفافیت با یک‌دیگر گفت‌وگو ‌کنند و آنان نیز از این فرصت استفاده کردند و به طرح موضوع‌ها و مشکلات خود پرداختند که مساله شورای عالی کتاب باز هم یکی از این دغدغه‌ها بود.

نویسندگان حاضر در این نشست به طرح موضوع‌هایی مانند ضعف رمان‌های نوجوان کانون نسبت به اواخر دهه 80 و دهه 90 شمسی، بیان دلیل رد آثار در شورای عالی به شوراهای تخصصی و خود صاحبان اثر، استفاده از متخصصان در شورای عالی کتاب و پرهیز از شعارزدگی و سیاست‌زدگی و درک نیازها و مشکلات کودکان و نوجوانان امروز، حذف شوراهای موازی، تضعیف ادبیات کودک در بخش دولتی و خصوصی، تلاش برای رسیدن به نقطه‌های مشترک بین نویسندگان و اعضای شوراهای کانون، آسیب‌شناسی و نیاز به طرح راهکارهای نو برای برون رفت از کاهش اعتماد خانواده‌ها به ادبیات تالیفی و روی‌آوردن به آثار ترجمه‌ای، اتخاذ سیاست‌های جدید و روشن در حوزه نشر از سوی کانون به عنوان نهادی که از طریق کتاب‌خانه‌های خود در سراسر کشور با نسل جدید در ارتباط است و توجه و تمرکز بیشتر شورای عالی کتاب کانون بر سیاست‌گذاری و ایجاد ارتباط نویسندگان و دبیران شوراهای تخصصی پرداختند.

ممیزی نه؛ سخت‌گیری برای چاپ کتاب فاخر

بر اساس این گزارش مدیرعامل کانون در این نشست بار دیگر از لزوم کاهش زمان انتشار کتاب در کانون به 6 تا 9 ماه، همچنین ضرورت ایجاد کارگروه‌های تخصصی برای مشورت‌گرفتن از متخصصان، تدوین سیاست‌های مشخص از سوی کانون در حوزه کتاب و اصلاح تعرفه پرداخت دستمزد به نویسندگان، هنرمندان و صاحبان اثر، سخن گفت و از وجود شورای عالی کتاب و ترکیب اعضای آن دفاع کرد.

حامد علامتی درباره اهمیت وجود شورای عالی کتاب در کانون گفت ما در کانون چیزی به هیچ عنوان به‌نام ممیزی نداریم و باید این کلمه را از ذهن‌مان پاک کنیم. شورای عالی کتاب کارش این نیست بلکه کانون به‌عنوان یک مجموعه فرهنگی، هنری آموزشی برای کودکان و نوجوانان و سرمایه‌گذار باید و حق دارد با سخت‌گیری، آثاری را متناسب با معیارهای خود منتشر کند،‌ آثاری فاخر و تراز اول که در موضوع‌ و محتوا جلوتر از کتاب‌های دیگر ناشران باشد. ضمن این‌که هیچ یک از اعضای شورا دارای گرایش‌های سیاسی نیستند و معیار ما تنها انتشار آثار مناسب برای کودکان و نوجوانان است.

او به معرفی برخی از اعضای شورای عالی کتاب کانون پرداخت و توضیح داد: آقای مهدی ارگانی به‌عنوان متخصص داستان و درام، آقای مصطفی رحماندوست به دلیل تخصص در شعر کودک و مهارت نویسندگی، آقای محمدرضا سنگری به‌دلیل تخصص در ادبیات آیینی و دینی، آقای فرهاد فلاح، معاون فرهنگی به دلیل ارزیابی کتاب‌ها متناسب با نیازهای مخاطبان مراکز کانون، آقای عارف علوی به‌عنوان منتقد شناخته‌شده حوزه کتاب، آقای مسعود زین‌العابدینی مشاور مدیرعامل کانون به عنوان متخصص فلسفه کودک دارای تحصیلات در حوزه روانشناسی، آقای محمدرضا کریمی‌صارمی به‌عنوان معاون تولید و عباس محمددینی هم به‌عنوان مدیر نظارت بر انتشارات کانون در این شورا حضور دارند.

مدیرعامل کانون همچنین بر ضرورت آماده‌سازی یک طرح‌نامه برای ارایه دلایل رد اثر در شورای عالی کتاب به تاکید کرد.

ضعف رمان‌های نوجوان

در همین نشست چند نفر از اعضای شورای عالی کتاب نیز دیدگاه‌های خود را در پاسخ به نقدهایی که به این شورا وارد می‌شد مطرح کردند موضوع‌هایی مانند اهمیت نقد و بررسی جدی آثار در کمک به ارتقای آن‌ها به ویژه سخت‌گیری در حوزه آثار دینی، نقش شورا در انتخاب و کمک به تربیت نویسندگان خوب، اهمیت توجه به سیاست‌های کلی کانون، ضعف رمان‌های نوجوان در آثار ارایه‌شده به کانون، تاکید بر ضرورت اعلام دلیل رد آثار به نویسندگان و پرهیز از ارایه سفارش به نویسندگان.

به‌آزمایی نظام‌بندی شوراها

برخی از مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در این نشست از تلاش برای به‌آزمایی نظام‌بندی شوراها برای رفع نقص و حرکت در مسیری بهینه، حذف سیاست آماده‌خواری و حرکت به سمت تولید، اهمیت بهره‌گیری و اقتباس از کتاب‌های کانون در تولید فیلم و تئاتر و ... و تلاش برای در دسترس‌پذیر کردن محصولات کانون و رساندن آن‌ها به دست مخاطبان با چاپ آثار بیشتر و عرضه در سکوهای اینترنتی و فیزیکی سخن گفتند.

در این نشست علاوه بر مدیرعامل و معاونان کانون و اعضای شورای عالی کتاب و مجتبی دانشور، مدیر نظارت بر چاپ و توزیع محصولات کانون، نویسندگانی از جمله جمال‌الدین اکرمی، بیتا حسینی، دبیر پروژه‌های قلعه‌ها و کاشی‌ها، هاجرخاتون قدمی‌جویباری، دبیر پروژه قصه‌های اخلاقی، مهارت‌های زندگی و قصه‌های برگرفته از قرآن کریم، مصطفی خرامان، دبیر پروژه داستان‌های پلیسی، سعید ناجی، مدرس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، محسن هجری، افسانه حیدری نویسنده و مترجم، معصومه یزدانی دبیر پروژه‌های خانه، افسانه‌های ایرانی و دختران و پسران، مجید عمیق، زهرا موسوی، حسین فتاحی، تیمور آقامحمدی و حمید نوایی‌لواسانی به طرح دیدگاه‌های‌شان پرداختند.