چگونه کارت گرافیک را اورکلاک کنیم؟

کارت گرافیک قلب تپنده هر سیستم گیمینگ برای اجرای جدیدترین و بهترین بازی‌های روز دنیا بوده و می‌تواند قدرت و کیفیت عناصر گرافیکی نمایش‌داده‌شده را تعیین کند. اگر می‌خواهید بدون هزینه زیاد قدرت و عملکرد این قطعه را برای داشتن تصاویری باکیفیت‌تر و روان‌تر ارتقا دهید، اورکلاک کارت گرافیک می‌تواند شما را به هدفتان برساند. برای آشنایی با نحوه انجام این کار با آموزش اورکلاک GPU همراه شهر سخت افزار شوید.

فهرست مطالب این مقاله:

- مقدمه
- چگونه کارت گرافیک را اورکلاک کنیم؟
- آموزش قدم به قدم اورکلاک کارت گرافیک
- ریسک‌های اورکلاک کردن GPU
- مزایا و معایب اورکلاک کارت گرافیک
- جمع‌بندی
- پرسش‌های پرتکرار

مقدمه

اورکلاک GPU چیست؟ اورکلاک گرافیک یکی از روش‌های حرفه‌ای برای ارتقای عملکرد کارت گرافیک و بهبود فریم‌ ریت در بازی‌های کامپیوتری و نرم‌افزارهای رندر و چندرسانه‌ای است. اورکلاک کارت گرافیک می‌تواند با افزایش فرکانس پردازنده‌ گرافیکی (GPU) عملکرد آن را از ۵ تا بیش از ۱۵ درصد ارتقا داده و FPS بیشتری به شما بدهد. فراگیری نحوه اورکلاک گرافیک تجربه گیمینگ بهتری برای شما به ارمغان آورده و هنگام کار با نرم‌افزارهای سنگین گرافیکی نجات‌بخش خواهد بود. به‌همین‌دلیل، در این مقاله با آموزش اورکلاک GPU و مزایا و معایب آن همراه شما خواهیم بود.

چگونه کارت گرافیک را اورکلاک کنیم؟

شاید شنیدن نام اورکلاک کمی برای شما دلهره‌آور باشد، اما حقیقت آن است که اورکلاک کارت گرافیک از CPU آسان‌تر است. درصورتی که مراحل اورکلاک گرافیک به‌درستی و با دقت طی شود، شما می‌توانید به‌راحتی شاهد افزایش کارایی کارت گرافیک با اورکلاک باشید. در ادامه، بهترین روش اورکلاک کارت گرافیک را همراه با ابزارها و نکات لازم به شما ارائه می‌کنیم. از این آموزش می‌توانید برای اورکلاک کارت گرافیک انویدیا یا اورکلاک کارت گرافیک AMD و سایر برندها استفاده کنید.

ابزارهای لازم برای اورکلاک کارت گرافیک

برای اورکلاک کارت گرافیک لپ‌تاپ یا کامپیوتر به دو نرم‌افزار مختلف نیاز داریم؛ یکی برای اورکلاک گرافیک و دومی برای نظارت بر عملکرد GPU. بنابراین، ابتدا نرم‌افزارها را دانلود و نصب کرده و سپس، مراحل را ادامه دهید.

اورکلاک کارت گرافیک با نرم‌افزار MSI Afterburner

اگرچه ابزارها و نرم‌افزارهای متعددی برای اورکلاک وجود دارد، ما در آموزش اورکلاک GPU از نرم‌‎افزار MSI Afterburner استفاده می‌کنیم. شاید بتوان MSI Afterburner را به‌دلیل داشتن قابلیت‌های گوناگون و رابط کاربری ساده بهترین نرم‌افزار برای اورکلاک GPU دانست. با‌این‌حال، شما می‌‎توانید از نرم‌افزارهای اختصاصی سازنده کارت گرافیک خود مثل NVIDIA Inspector، AMD Radeon یا Open GPU ایسوس نیز بهره بگیرید.

نظارت بر عملکرد کارت گرافیک با نرم‌افزار FurMark

افزایش فرکانس کارت گرافیک می‌تواند باعث افزایش دمای پردازنده گرافیکی و واردشدن فشار به آن شود. بنابراین، باید پس از اورکلاک کارت GPU، همواره روی دمای کارت گرافیک آن و پایداری‌ سیستم هنگام اجرای بازی‌ها و برنامه‌های سنگین نظارت کنید. به‌این‌منظور، ما از نرم‌افزار FurMark استفاده می‌کنیم که عملکرد مناسب و استفاده راحتی دارد.

آموزش قدم به قدم اورکلاک کارت گرافیک

ابتدا نرم‌افزار اورکلاک کارت گرافیک MSI Afterburner را اجرا کنید. در صفحه اصلی برنامه می‌توانید فرکانس کاری پردازنده (GPU Clock) و فرکانس حافظه (Mem Clock) کارت گرافیک را مشاهده کنید. در سمت راست صفحه می‌توانید دمای تراشه کارت گرافیک را مشاهده کنید. دمای تراشه در سیستم‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما دمای بیش‌از ۹۰ درجه سلسیوس برای CPU و GPU خطرناک است.

توجه داشته باشید که محل قرارگیری عناصر مذکور ممکن است در نسخه‌های مختلف نرم‌افزار متفاوت باشد. اما به‌طورکلی در صفحه اصلی به همه این موارد دسترسی خواهید داشت.

در بخش میانی نرم‌افزار MSI Afterburner می‌توانید به تنظیمات حرفه‌ای برای اورکلاک کارت گرافیک دسترسی پیدا کنید. این تنظیمات شامل موارد زیر است:

Core voltage: میزان ولتاژ ورودی به کارت گرافیک است. این گزینه ممکن است در کارت گرافیک‌های جدیدتر در دسترس نباشد.

Power Limit: این گزینه به شما امکان می‌دهد تا برق بیشتری را از سمت منبع تغذیه به کارت گرافیک هدایت کرده و توان مصرفی را افزایش دهید. اگر کارت گرافیک شما ۲۰۰ وات است، می‌توانید با تنظیم مقدار Power Limit روی ۱۲۰ آن را به ۲۴۰ وات برسانید. اگر قصد دارید شدت اورکلاک کارت گرافیک را زیاد کنید، می‌توانید این کار را انجام دهید، ولی فراموش نکنید که افزایش توان مصرفی باعث افزایش حرارت می‌شود. بنابراین، باید با استفاده از خنک‌کننده قوی‌تر حرارت اضافی را جبران کنید.

در همین رابطه بخوانید:

- اورکلاک CPU چیست؟ تأثیر اورکلاکینگ + بررسی مزایا و معایب آن

Core clock: این گزینه به شما اجازه می‌دهد سرعت کلاک یا فرکانس پردازنده گرافیکی را افزایش دهید. برای رسیدن به یک سرعت مناسب و پایدار باید اعداد مختلفی را امتحان کنید تا به نتیجه برسید.

Memory clock: عملکرد Memory clock نیز مانند سرعت کلاک است، ولی روی حافظه کارت گرافیک تأثیر می‌گذارد.

Temp limit: با افزایش این گزینه تحمل حرارتی کارت گرافیک بالاتر رفته و پردازنده فشار دمایی بیشتری را تحمل می‌کند.

گام اول: بررسی وضعیت فعلی کارت گرافیک

قبل از اورکلاک کارت گرافیک، باید وضعیت فعلی آن را بررسی و مواردی مثل دما، سرعت کلاک پیش‌فرض، عملکرد و FPS آن را ثبت کنید. برای انجام این کار، نرم‌افزار FurMark را اجرا و اطلاعات نمایش‌داده‌شده را جایی یادداشت یا ذخیره‌ کنید. انجام این کار برای مقایسه عملکرد پس از اورکلاک گرافیک ضروری است.

گام دوم: اورکلاک پردازنده کارت گرافیک

مراحل را با آموزش اورکلاک GPU ادامه می‌دهیم. در این مرحله باید با صبر و حوصله عمل کرده و آرام‌آرام مقدار فرکانس کاری هسته یا Core clock را افزایش دهید. بهتر است هر بار Core clock را ۵ درصد افزایش داده و نتیجه را بررسی کنید. اگر هیچ کرش، لگ یا کندی در عملکرد مشاهده نشد، می‌توانید باز هم فرکانس را ۵ درصد بالاتر ببرید. اگرچه افزایش ۵ درصدی فرکانس چندان تغییری در عملکرد ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند مشکلات احتمالی را به‌خوبی نشان دهد.

گام سوم: اورکلاک حافظه کارت گرافیک

حافظه رم کارت کرافیک یا VRAM نیز مثل فرکانس پردازنده تأثیر بسیار زیادی روی عملکرد کارت گرافیک برای بازی بهتر دارد. بهتر است ابتدا مقدار Memory clock را ۱۰ درصد یا حدود ۵۰ تا ۱۰۰ مگاهرتز افزایش دهید. هر مقداری کمتر از این عدد نباید مشکلی در پایداری سیستم ایجاد کند.

درصورتی که پس از اورکلاک کارت گرافیک و تغییر فرکانس حافظه سیستم کرش کرد یا بازی‌ها دچار مشکل شد، ممکن است کارت گرافیک شما برای اورکلاک طراحی نشده باشد. در این صورت، باید با ابزارهای مخصوص حافظه GPU را تست کنید یا مطمئن شوید کارت گرافیک شما توان مدیریت فشار اضافه را داشته باشد. همچنین، افزایش مقدار Temp limit می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.

گام چهارم: تنظیم دقیق و متعادل‌سازی

پس از افزایش جزیی فرکانس پردازنده و حافظه کارت گرافیک نوبت به تنظیم دقیق اورکلاک گرافیک با آزمون و خطا می‌رسد. در این مرحله باید به‌تدریج اورکلاک کارت گرافیک را هر بار تا ۱۰ مگاهرتز افزایش داده و پایداری و عملکرد صحیح GPU را بررسی کنید. پس از هر بار افزایش با اجرای بازی‌ها یا نرم‌افزارهای بنچمارک کارت گرافیک مطمئن شوید که عملکرد بهبود یافته و مشکلی در سیستم وجود نداشته باشد.

در همین رابطه بخوانید:

- بهترین نرم ‌افزار‌های اورکلاک (Overclock) قطعات کامپیوتر

اگر ویندوز دچار هنگی یا ریستارت شد، نشان می‌دهد امکان اورکلاک بیشتر کارت گرافیک وجود ندارد. در این صورت، باید سرعت کلاک را حدود ۱۰ تا ۲۰ مگاهرتز کاهش دهید. اگر اورکلاک کارت گرافیک را تا مرز نهایی قدرت آن انجام دهید، ممکن است پس از یکی دو ساعت بازی‌کردن یا اجرای نرم‌افزارهای سنگین سیستم به‌دلیل افزایش دما دچار مشکل شود. بنابراین توصیه می‌شود سرعت کلاک را تا حد ایمنی افزایش دهید تا حین کار با سیستم به مشکل نخورید.

پس از یافتن سرعت کلاک مناسب و پایدار برای پردازنده، به سراغ کلاک حافظه بروید. به‌هیچ‌وجه سرعت کلاک پردازنده و حافظه را همزمان افزایش ندهید زیرا اگر مشکلی رخ بدهد، نمی‌دانید کدام یک دچار محدودیت است.

گام پنجم: افزایش توان مصرفی

پس از رسیدن به سرعت کلاک مناسب و پایدار، می‌توانید با همان مقادیر به اورکلاک کارت گرافیک خاتمه دهید یا با افزایش حداکثر توان مصرفی (Power Limit) و تحمل دمایی (Temperature Limit) شانس خود را برای داشتن عملکرد بهتر امتحان کنید.

افزایش توان مصرف GPU با نرم افزار MSI Afterburner

با افزایش این مقادیر کارت گرافیک با مصرف برق بیشتر توان افزون‌تری پیدا می‌کند. بااین‌حال، دمای پردازنده گرافیکی نیز افزایش خواهد داشت. کارت‌های گرافیک دارای قابلیت خودکاری هستند که پس از تجاوز دما از یک مقدار مشخص، سرعت پردازنده را برای جلوگیری از افزایش بیشتر حرارت و آسیب‌دیدن کاهش می‌دهند. این کار باعث افت عملکرد سیستم در اجرای بازی‌ها و نرم‌افزارهای گرافیکی می‌شود. با افزایش Temperature Limit کارت گرافیک انجام این کار را تا دمای بیشتری به تعویق انداخته و درنتیجه، عملکرد بهبود می‌یابد.

بااین‌حال، توصیه می‌شود این مرحله از اورکلاک را تنها در صورتی انجام دهید که کارت گرافیک شما از خنک‌کننده‌ها و فن‌های قوی استفاده کرده یا از سیستم‌های خنک‌کننده جانبی مثل خنک‌کننده مایع استفاده کنید.

گام ششم: تنظیم مجدد و آزمایش

پس از افزایش توان مصرف و تحمل گرمایی کارت گرافیک در MSI Afterburner، اورکلاک گرافیک را با افزایش Core clock دوباره تا ۱۰ مگاهرتز بیشتر کرده و سیستم را آزمایش کنید. به احتمال زیاد حالا سیستم دیرتر دچار کرش و هنگی می‌شود و عملکرد بهتری ارائه می‌کند. شما باید هر بار با صبر این کار را تکرار کرده و نتیجه را آزمایش کنید.

پس از یافتن فرکانس پایدار، با استفاده از نرم‌افزار FurMark دوباره یک بنچمارک گرافیک از سیستم خود بگیرید. همچنین، بازی موردعلاقه یا نرم‌افزار گرافیکی مورد نظر خود را اجرا کرده و تغییر در اعداد و ارقام و عملکرد کلی را مشاهده کنید. اکنون می‌توانید از افزایش عملکرد کارت گرافیک در بازی‌های خود لذت ببرید.

ریسک‌های اورکلاک کردن GPU

در بخش‌های قبلی آموزش اورکلاک GPU را در اختیار شما قرار دادیم. بااین‌حال، بسیاری از کاربران ممکن است بپرسند که آیا اورکلاک کارت گرافیک خطری ندارد. در جواب باید گفت معمولاً اورکلاک گرافیک امن بوده و احتمال آسیب سخت‌افزاری کم است. اگر مشکلی وجود داشته باشد کامپیوتر کرش کرده و تصاویر دچار مشکل می‌شوند. همین اتفاق می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد ناقص کارت گرافیک پس از اورکلاک باشد که می‌توانید آن را اصلاح کنید.

اما اگر مرتباً کارت گرافیک خود را اورکلاک کرده و محدودیت‌های آن در توان مصرفی و تحمل گرمایی را حذف می‌کنید، باید مواظب باشید. به‌خاطر داشته باشید که کاهش دمای کارت گرافیک بعد از اورکلاک با استفاده از خنک‌کننده‌های جانبی ضروری است. در غیر این صورت، احتمال بروز آسیب وجود دارد.

مزایا و معایب اورکلاک کارت گرافیک

اورکلاک کارت گرافیک می‌تواند مزایا و معایبی را همراه داشته باشد. در صورتی که از کارت گرافیک خوبی استفاده می‌کنید، اورکلاک گرافیک می‌توان قدرت و عملکرد آن را در گیمینگ افزایش داده و نرم‌افزارهای گرافیکی را با سرعت بیشتر و روان‌تر اجرا کنید. اما درصورتی که GPU شما توان تحمل فشار و حرارت را نداشته باشد، احتمال کرش‌کردن مستمر سیستم و ریستارت‌های ناگهانی وجود خواهد داشت. همچنین، اورکلاک عجولانه و غیرکارشناسی احتمال آسیب سخت‌افزاری را به همراه دارد.

جمع‌بندی

اورکلاک کارت گرافیک روشی جذاب برای افزایش توان پردازشی و بهبود تجربه گیمینگ یا عملکرد در نرم‌افزارهای سنگین گرافیکی است که بدون هزینه اضافی شما را به نتایج بهتری می‌رساند. این فرآیند شامل افزایش فرکانس پردازنده گرافیکی (Core Clock) و حافظه (Memory Clock) است که با ابزارهایی نظیر MSI Afterburner برای تنظیم و FurMark برای نظارت امکان‌پذیر می‌شود.

در این مقاله آموزش اورکلاک GPU را توضیح دادیم. همان‌طور که گفتیم، با استفاده از نرم‌افزار MSI Afterburner امکان اورکلاک گرافیک اکثر مدل‌ها وجود داشته و تفاوت اورکلاک کارت گرافیک AMD و Nvidia ناچیز است.

باید توجه داشت که اورکلاک گرافیک فرآیندی زمان‌بر بوده و به حوصله نیاز دارد. تنظیم دقیق و گام‌به‌گام سرعت فرکانس و سایر متغیرها در این فرآیند ضروری بوده و هر بار نیاز به آزمایش وجود دارد. استفاده از اعداد ارائه‌شده در اینترنت یا اورکلاک خودکار نمی‌تواند شما را به نتایج بهینه برساند. بنابراین، اگر می‌خواهید کارت گرافیک کامپیوتر یا لپ‌تاپ خود را اورکلاک کنید، بهتر است این کار را با طی‌کردن آموزش گام‌به‌گام ارائه‌شده و با صبر انجام دهید.

پرسش‌های پرتکرار

آیا اورکلاک کردن کارت گرافیک خطرناک است؟

خیر. اگر اورکلاک گرافیک به‌درستی انجام شود، خطری وجود ندارد. تنظیمات نادرست اورکلاک کارت گرافیک معمولاً باعث افت عملکرد پردازنده آن شده و سیستم را دچار کرش می‌کند. اما احتمال آسیب سخت‌افزاری بسیار اندک است.

آیا اورکلاک کارت گرافیک باعث کاهش عمر آن می‌شود؟

افزایش بیش‌ازحد سرعت کلاک پردازنده و حافظه گرافیکی ممکن است در دراز مدت باعث کاهش طول عمر مفید کارت گرافیک شود. اما اگر اورکلاک به‌شکل متعادل انجام شده و حرارت اضافی ازطریق سیستم‌های خنک‌کننده برطرف شود، مشکلی وجود نخواهد داشت.