چرا برخی افراد در استفاده از کامپیوتر ضعیف‌ترند؟

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا بعضی افراد در استفاده از کامپیوتر راحت‌تر از دیگران عمل می‌کنند؟ آیا مهارت‌های دیجیتال به تجربه یا آموزش بستگی دارند، یا شاید هم این‌که هوش و توانایی‌های شناختی افراد در این زمینه نقش مهم‌تری دارند؟ یک تحقیق جدید از دانشگاه آلتو و دانشگاه هلسینکی نشان می‌دهد که این بار ممکن است هوش، نه تجربه، عامل اصلی تفاوت‌ها در استفاده از کامپیوتر باشد.

چرا برخی افراد در استفاده از کامپیوتر ماهرتر از دیگران عمل می‌کنند؟ آیا تجربه و آموزش کافی است یا شاید این‌که تفاوت اصلی در عملکرد دیجیتال افراد به توانایی‌های شناختی آنها مربوط باشد؟ تحقیقی جدید از دانشگاه آلتو و دانشگاه هلسینکی به این سوال پاسخ می‌دهد و نشان می‌دهد که توانایی‌های شناختی مانند حافظه، توجه و درک می‌توانند نقش اساسی‌تری از آنچه تصور می‌شد، در استفاده از کامپیوتر ایفا کنند.

هوش و توانایی‌های شناختی: عامل اصلی در استفاده از کامپیوتر

بنابر گزارش ScitechDaily، مطالعه جدیدی که توسط محققان دانشگاه‌های آلتو و هلسینکی در فنلاند انجام شده، نشان می‌دهد که توانایی‌های شناختی افراد، از جمله حافظه، توجه و درک، به اندازه تجربه و آموزش در استفاده موفق از کامپیوتر اهمیت دارند. این تحقیق تأکید می‌کند که ساده‌سازی رابط‌های کاربری می‌تواند برای مقابله با نابرابری دیجیتال ضروری باشد، به‌ویژه زمانی که سن همچنان عامل اصلی در عملکرد دیجیتال افراد است.

پروفسور آنتی اولاس‌ویرتا از دانشگاه آلتو، که در زمینه تعامل انسان و کامپیوتر تحقیقات گسترده‌ای انجام داده، معتقد است که این یافته‌ها اولین شواهد معتبر از تأثیر مستقلی است که توانایی‌های شناختی بر عملکرد افراد در استفاده از کامپیوتر دارند. او می‌گوید:

برخلاف تصور قبلی، توانایی‌های شناختی به‌اندازه تجربه قبلی در استفاده از کامپیوتر اهمیت دارند.

آزمایش توانایی هوش در استفاده از کامپیوتر

در این تحقیق، به شرکت‌کنندگان ۱۸ وظیفه مختلف داده شد که شامل نصب نرم‌افزار، مسیریابی در نقشه‌ها، استفاده از فایل‌های اسکل و داده‌های منظم و پر کردن فرم‌ها بود. این تحقیق بر اساس یک روش استاندارد اندازه‌گیری توانایی‌های شناختی انجام شده تا به محققان این امکان را دهد که عملکرد واقعی کاربران را در انجام وظایف روزمره ارزیابی کنند.

ویلیامی سالملا، مدرس دانشگاه هلسینکی، توضیح می‌دهد:

این مطالعه نشان داد که حافظه کاری، توجه و عملکردهای اجرایی به‌عنوان توانایی‌های کلیدی در استفاده از کامپیوتر برجسته می‌شوند. هنگام استفاده از کامپیوتر، شما باید ترتیب انجام کارها را تعیین کرده و به‌یاد داشته باشید که چه کارهایی انجام شده است.

هوش در برابر تجربه: آیا تمرین کافی است؟

این تحقیق نشان می‌دهد که یکی از مهمترین پارامترهای موثر در استفاده بدون دردسر از کامپیوتر، هوش افراد است. توانایی‌های عمومی شناختی مانند درک، استدلال و حافظه، نقش مهمی در تعیین توانایی افراد برای انجام وظایف روزمره بر روی کامپیوتر دارند.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که تفاوت‌های فردی نمی‌توانند تنها با آموزش و تمرین برطرف شوند. به عبارت دیگر، توانایی‌های شناختی همچنان یک عامل کلیدی در موفقیت در محیط‌های دیجیتال هستند و دیگر تمرین و تجربه به تنهایی کافی نیست.

پروفسور اولاس‌ویرتا در این‌باره می‌گوید:

واضح است که تفاوت‌ها میان افراد نمی‌تواند تنها از طریق آموزش رفع شود؛ در آینده، رابط‌های کاربری باید برای استفاده ساده‌تر ساده‌سازی شوند. این هدف قدیمی در برخی از نقاط فراموش شده است و رابط‌های کاربری ناهماهنگ به یکی از عوامل گسترش شکاف دیجیتال تبدیل شده‌اند.

تفاوت‌های بزرگ در نرم‌افزارها و رابط‌های کاربری

پروفسور اولاس‌ویرتا اشاره می‌کند که این مطالعه تفاوت‌های زیادی میان نرم‌افزارها و رابط‌های کاربری مختلف دارد:

برای مثال، در استفاده از برنامه‌هایی مانند Excel مایکروسافت، تمرین عامل اصلی در نحوه و سرعت کار است، در حالی که در اموری مانند جستجوی اطلاعات، توانایی‌های زبانی و در بانکداری آنلاین، عملکردهای اجرایی اهمیت بیشتری دارند.

سن و سال افراد مهمترین عامل تفاوت است

در کنار نتایج جالب فوق یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که سن همچنان مهم‌ترین عامل در توانایی استفاده از نرم‌افزارها است. سالملا توضیح می‌دهد:

افراد مسن‌تر به‌طور مشخصی زمان بیشتری برای انجام وظایف خود صرف کردند و همچنین احساس کردند که این وظایف برای آنها بار بیشتری به همراه دارد.

نتیجه‌گیری: اصلاح طراحی برای یک جامعه دیجیتال برابرتر

اگر با درصد اطمینان بالایی به نتایج این تحقیق نگاه کنیم باید بگوییم که که توانایی‌های شناختی افراد نقش بسیار مهمی در عملکرد دیجیتال آن‌ها دارند. از این رو، توجه به طراحی رابط‌های کاربری ساده‌تر و درک تأثیرات عوامل فردی بر استفاده از تکنولوژی می‌تواند به کاهش شکاف دیجیتال کمک کند.

در آینده، باید بر روی ساده‌سازی تکنولوژی‌ها و کاهش پیچیدگی‌های آن‌ها تأکید کنیم تا همه افراد، صرف‌نظر از سن و توانایی‌های شناختی، به راحتی از آن‌ها بهره‌مند شوند.

نتایج این پژوهش در Science Direct منتشر شده و برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.