باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - اسناد تازه‌افشاشده انگلیس نشان می‌دهد که حسنی مبارک، رئیس‌جمهور فقید مصر، از تلاش‌های آمریکا و انگلیس برای شکست و تحقیر صدام حسین در جنگ خلیج فارس حمایت کرد و پیش‌بینی نمود که شکست نظامی به سرنگونی دیکتاتور عراق خواهد انجامید.

این اسناد که توسط آرشیو ملی انگلیس منتشر شده‌اند، نشان می‌دهند که مبارک به جان میجر، نخست‌وزیر انگلیس، توصیه کرد به افکار عمومی اعراب توجهی نکند و عملیات نظامی را با قوت ادامه دهد. او استدلال کرد که با شکست نظامی عراق، صدام توسط ژنرال‌های خودش برکنار خواهد شد.

در ۲ اوت ۱۹۹۰، عراق به کویت حمله و آن را اشغال کرد که موجب محکومیت بین‌المللی شد. در ۱۷ ژانویه ۱۹۹۱، ائتلافی به رهبری آمریکا عملیات «طوفان صحرا» را برای آزادسازی کویت آغاز کرد.

توصیه‌های مبارک حدود سه هفته پس از آغاز این عملیات نظامی مطرح شد.

در یک تماس تلفنی، میجر درباره امکان خروج ناگهانی عراق از کویت صحبت کرد و نگرانی خود را از این موضوع ابراز داشت که صدام ممکن است با ادعای «مقاومت در برابر آمریکا»، آن را به عنوان یک پیروزی نمادین جا بزند. میجر تأکید کرد که هر دو کشور آمریکا و انگلیس به شدت می‌خواهند از چنین نتیجه‌ای جلوگیری کنند و صدام نه‌تنها باید شکست بخورد، بلکه باید تحقیر نیز شود. او افزود که نابودی توان نظامی عراق «اهمیت زیادی» دارد.

مبارک با این دیدگاه موافق بود و پیش‌بینی کرد که با شکست صدام، ژنرال‌هایش به‌زودی او را کنار خواهند زد. او بر اهمیت اعمال حداکثر فشار بر گارد جمهوری عراق تأکید کرد و حتی گفت که در صورت عقب‌نشینی صدام، نابودی توان نظامی‌اش تضمین می‌کند که «جان سالم به در نبرد». او تکرار کرد که شکست نظامی، رژیم صدام را سرنگون خواهد کرد.

پس از آغاز حملات هوایی ائتلاف، عراق به اسرائیل موشک پرتاب کرد که همراه با عملیات نظامی آمریکا، موجب تظاهرات طرفداران عراق در چندین کشور عربی شد. این اعتراضات باعث نگرانی در واشنگتن و لندن گردید.

وقتی از مبارک درباره افکار عمومی اعراب پرسیده شد، به میجر توصیه کرد «زیاد به آن توجه نکند». در مورد مصر، مبارک ادعا کرد که حمایت کامل مردم مصر، مجلس ملی و نهاد‌های مختلف کشور را دارد.

در این تماس، میجر از موضع قاطع مبارک تمجید کرد و گفت که مقامات انگلیسی از «رهبری روشن و صریح او در مسائل خلیج فارس» بسیار تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند و این موضع با «تحسین فراوان» او در انگلیس همراه بوده است. مبارک نیز در پاسخ، این درگیری با عراق را مسئله‌ای اصولی برای مصر خواند و تأکید کرد که تعهد مصر تضعیف نخواهد شد.

صدام و مبارک

بر اساس اسناد دیگری که توسط MEMO افشا شده، مبارک به انگلیس اطلاع داد که صدام تلاش کرده بود با رشوه او را برای حمایت از موضع عراق علیه کویت تحت فشار بگذارد.

پیش از تماس مبارک، دن کویل، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، در لندن با میجر دیدار کرد و نگرانی خود را از این موضوع ابراز داشت که افکار عمومی مسلمانان به‌طور فزاینده‌ای از صدام حمایت می‌کنند—نه‌تنها در خاورمیانه، بلکه در خاور دور نیز. او این را «یک روند نگران‌کننده» خواند.

وقتی از میجر پرسیده شد که آیا مردم انگلیس از هدف جنگ برای برکناری صدام حمایت می‌کنند، او پاسخ داد که چنین هدفی «نمی‌تواند علنی باشد». با این حال، کویل اشاره کرد که در آمریکا احساسات فزاینده‌ای برای لزوم برکناری صدام وجود دارد، اما پذیرفت که آمریکا و انگلیس باید این احتمال را در نظر بگیرند که صدام بتواند از جنگ جان سالم به در ببرد و با حفظ بخشی از قدرت نظامی‌اش، همچنان در صحنه سیاسی باقی بماند.

مقامات آمریکایی شروع به بحث درباره سرنگونی صدام به عنوان یک هدف جنگی احتمالی کرده بودند. اما برنت اسکاوکرافت، مشاور امنیت ملی آمریکا در آن زمان، به چارلز پاول، رئیس ستاد میجر، گفت که این یک استراتژی عملی نیست. آمریکا امیدوار بود که یک «ضربه شانسی» صدام را بکشد یا یک کودتای داخلی—با حمایت عراقی‌ها—او را برکنار کند.

دولت انگلیس از این سناریو هراس داشت که صدام با حفظ بخشی از نیروهایش از کویت خارج شود، ادعای پیروزی کند و خود را برای درگیری جدیدی—احتمالاً با اسرائیل—آماده سازد.

در گفت‌و‌گو‌های بین جورج اچ. دبلیو بوش، رئیس‌جمهور آمریکا، و میجر، هر دو رهبر توافق کردند که صدام باید «شکست‌خورده و تحقیرشده» دیده شود. آنها تأکید کردند که اگر صدام با هرگونه اعتباری از جنگ بیرون بیاید، «فاجعه‌بار» خواهد بود. بوش اصرار داشت که نباید به صدام اجازه داد تا به «ناصری دیگر» تبدیل شود—اشاره به جمال عبدالناصر، رهبر ملی‌گرای فقید مصر. او در عوض امیدوار بود که مردم عراق خودشان صدام را برکنار کنند.

وزارت خارجه آمریکا نیز نگران افزایش احساسات ضدائتلاف در جهان عرب بود، اگرچه این موضوع کمتر شدت داشت.

در تماس دیگری، جیمز بیکر، وزیر خارجه آمریکا، داگلاس هرد، همتای انگلیسی خود را از خطرات گسترش اهداف جنگ به‌منظور شامل‌کردن برکناری صدام آگاه کرد. بیکر نگران بود که فشار افکار عمومی—به‌ویژه اگر عراق اسیران جنگی ائتلاف را به نمایش بگذارد یا از سلاح‌های شیمیایی استفاده کند—ممکن است رهبران غربی را به سمت «مسیر اشتباه» سوق دهد. او خاطرنشان کرد که بسیاری از آمریکایی‌ها خواهان اعدام صدام یا محاکمه او به‌عنوان جنایتکار جنگی هستند، اما هشدار داد که این کار ممکن است «پیروزی را به شکست تبدیل کند».

بیکر و هرد توافق کردند که گسترش مأموریت ائتلاف می‌تواند مسئولیت‌های جدیدی—مانند محافظت از عراق در برابر تلاش‌های احتمالی سوریه یا ترکیه برای تجاوز به قلمرو عراق—به همراه داشته باشد.

فرانسوا میتران، رئیس‌جمهور فرانسه، نیز نگرانی‌های مشابهی داشت. او در تماس با میجر هشدار داد که اگر صدام به‌صورت قاطع شکست نخورد، ممکن است در جهان عرب به یک قهرمان تبدیل شود. او تأکید کرد که ائتلاف باید اطمینان حاصل کند که صدام به‌وضوح شکست می‌خورد و هرگونه توافق پس از جنگ «بسیار سختگیرانه» باشد—به‌ویژه در محدود‌کردن دسترسی آینده عراق به سلاح‌ها.

چند ساعت قبل از پایان ضرب‌الاجل ائتلاف به صدام—که خواستار پذیرش شرایط آن تا ظهر ۲۳ فوریه ۲۰۰۱ شده بود—عراق پیشنهاد آتش‌بس داد.

رئیس‌جمهور مبارک به میجر تلفن زد و به او هشدار داد که به رهبر عراق اعتماد نکند و حتی یک کلمه از حرف‌های صدام را باور نداشته باشد. او گفت: «همه عراقی‌ها دروغگو هستند. یک چیز می‌گویند و کار دیگری انجام می‌دهند.»

بر اساس متن مکالمات، وقتی نخست‌وزیر نگرانی خود را از احتمال تلاش اتحاد جماهیر شوروی برای طرح این موضوع در شورای امنیت ابراز کرد، مبارک «به‌شدت متعجب شد» و گفت که «زمان کمی باقی است».

رئیس‌جمهور مصر همچنین به میجر گفت که با رئیس‌جمهور بوش در این مورد صحبت کرده است.

در ۲۶ فوریه ۱۹۹۱، کویت پس از عقب‌نشینی نیرو‌های عراقی در پی یک عملیات زمینی ۴ روزه آزاد شد. عراق پس از آن تحت تحریم‌های گسترده سازمان ملل—از جمله ممنوعیت صادرات نفت—قرار گرفت. این تحریم‌ها بیش از ۱۰ سال ادامه یافت و اقتصاد عراق را نابود کرد و به بحران انسانی دامن زد.

پس از انتشار این اسناد «علاء مبارک» پسر حسنی مبارک به حمایت از پدرش برخاست و ویدئویی مربوط به سال ۱۹۸۸ در شبکه اجتماعی اکس خود منتشر کرد که در آن «صدام به مبارک گفت که قصد حمله به کویت را ندارد.»

در این ویدیو، مبارک پدر گفت که از صدام حسین تضمین گرفته است که عراق قصد اشغال هیچ سرزمینی خارج از مرز‌های خود، از جمله کویت، را ندارد. او گفت: «عراق نمی‌خواهد هیچ سرزمینی غیر از سرزمین خود را تصرف کند و به اشغال هیچ وجب از سرزمین دیگری، چه ایران و چه کشور‌های دیگر، فکر نمی‌کند.»

مبارک در این کلیپ اضافه کرد: «من این را بار‌ها از رئیس جمهور صدام شنیده‌ام.»

به رغم این اظهارات صدام دو سال بعد در ۲ اوت ۱۹۹۰ به کویت حمله کرد اظهارات مبارک که گفته بود عراقی‌ها دروغگو هستند تایید شد.

این ویدئو واکنش‌های منفی زیادی به دنبال داشت.

در سال ۲۰۰۳، آمریکا حمله جدیدی به عراق را به بهانه داشتن سلاح‌های کشتار جمعی و حمایت از تروریسم توسط صدام آغاز کرد—ادعا‌هایی که هرگز اثبات نشد. رژیم صدام در جریان این جنگ سرنگون شد.

منبع: میدل ایست مانیتور