گزارش خبرگزاری سینا از دومین رویداد تخصصی صنایع خلاق و فرهنگی؛ توسعه صنایع خلاق در دستور کار پارک‌های علم و فناوری کشور قرار گرفت

دومین رویداد تخصصی صنایع خلاق و فرهنگی پارک‌های علم و فناوری کشور، توسط معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف و به میزبانی پارک فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی، دوشنبه 3 شهریورماه امروز صبح با حضور جمعی از مسوولان و مدیران کشور در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار شد.

فرزانه صدقی: این رویداد با حضور مدیران و مقامات ارشد حوزه فناوری و نوآوری کشور از جمله دکتر علی منتظری (رئیس جهاددانشگاهی)، دکتر محمدنبی شهیکی (معاون فناوری و نوآوری وزارت عتف)، سیدمهدی شریفی (دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق)، دکتر محمدحسین ایمانی‌خوشخو (رئیس دانشگاه علم و فرهنگ و پارک صنایع فرهنگی)، فرید رائد فریدزاده (رئیس سازمان سینمایی)، دکتر سیدمجید سجادی‌نیری (رئیس صندوق سرمایه‌گذاری پرخطر) و رؤسای پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور برگزار شد. در این رویداد، سخنرانی‌ها و پنل‌های تخصصی در موضوعات مختلف از سوی فعالان زیست‌بوم فناوری ارائه خواهد شد.

با همکاری نهادها جایگاه ایران را ارتقاء دهیم

به گزارش خبرگزاری سینا، در ابتدای مراسم محمد حسین آشتیانی، دبیر کارگروه توسعه صنایع خلاق معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف در این رویداد گفت: طی دو دهه اخیر صنایع خلاق در GDP یا GVA در کشورهای پیشرفته رشد چشمگیری یافته است. طبق گزارش‌ها‌ سهم صنایع فرهنگی و خلاق در اقتصاد کسب و کار (DVA) حدود ۲.۲ درصد است. در برخی کشورها اشتغال در صنایع فرهنگی وخلاق معادل یک شغل از هر ۲۰ شغل ( ۲ درصد از کل اشتغال) بوده است. در برخی از مناطق شهری و پایتخت ها این مهم به ۱ شغل از هر ۱۰ شغل ( ۱۰ درصد) می‌رسد.

وی افزود: امروزه صنایع خلاق نقش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محوری در اتحادیه اروپا ایفا می کنند. صنایع فرهنگی و خلاق تقریباً ۳.۹۵ درصد از ارزش افزوده کل اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد و حدود ۸ میلیون شغل ایجاد می‌کنند. صنایع خلاق در روسیه نیز راهی برای برون رفت از بحران اقتصادی پس از چالش‌ها و تحریم های بین المللی بوده است.

وی بیان کرد: طبق اعلام نخست وزیر روسیه در سال ۲۰۲۴ سهام اقتصاد خلاق از GDP روسیه بیش از ۴درصد با ارزشی معادل تقریبا ۷٫۵ تریلیون روبل بوده است. این در حالی است که طبق گزارش های دانشگاه HSE (موسسه مطالعات آماری و اقتصاد دانش سهم) صنایع خلاق در GDP در سال ۲۰۱۹ تنها ۴.۲ درصد بوده است. همچنین صنایع فرهنگی و خلاق در حال تجربه تجدید حیات در آفریقا هستند و با جذب سرمایه گذاری و گسترش زیرساخت‌های دیجیتال پتانسیل بالایی برای رشد اقتصادی و اشتغال زایی دارند. در سال ۲۰۲۲ بیش از دو میلیون شغل توسط صنایع فرهنگی و خلاق در آفریقا ایجاد شده است.

وی به وضعیت صنایع خلاق در ایران اشاره کرد و گفت: در گذشته، تنها صادرات فرش ایران سالانه حدود ۲ میلیارد دلار ارزآوری داشت؛ اما امروز این رقم به کمتر از ۲۰ میلیون دلار کاهش یافته است؛ برخی حتی آن را کمتر از ۱۵ میلیون دلار برآورد می‌کنند. این آمار نشان‌دهنده ضعف جدی در بهره‌برداری از ظرفیت صنایع خلاق داریم. امیدواریم با همکاری نهادهایی مانند ستاد صنایع خلاقیت ریاست‌جمهوری و پارک‌های علم و فناوری، بتوانیم توسعه صنایع خلاق در کشور را تسریع کرده و بار دیگر جایگاه ایران را در صادرات جهانی ارتقاء دهیم.

توسعه صنایع خلاق به شرط پیوند با سایر بازیگران

محمد نبی شهیکی‌تاش، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این رویداد تخصصی گفت: روسای پارک‌های علم و فناوری باید در کنار حمایت از فناوری‌های نوظهور، به صنایع خلاق نیز توجه کنند و مدل‌های کارآمد کسب‌وکار در این حوزه را به وجود آورند.

وی افزود: هم‌اکنون حدود ۱۰ واحد فناور در حوزه صنایع خلاق در پارک‌های علم و فناوری فعال هستند. از میان ۱۴۰۰ واحد فناور و استارتاپی مستقر در پارک‌ها، ۵۵ واحد در مسیر رشد قرار دارند که نیازمند تجاری‌سازی و توسعه شبکه‌های منتورینگ فنی و بازاری هستند. همچنین ۴۵ واحد فناور موفق شده‌اند به مرحله اسکیل‌آپ برسند.

وی به توزیع جغرافیایی فعالیت‌های صنایع خلاق پرداخت و اظهارکرد: بیشترین تراکم واحدهای فعال در این حوزه در پایتخت و کریدور شرق کشور قرار دارد. سایر پارک‌های علم و فناوری در نوار جنوبی، شمالی و همچنین کریدور غرب کشور نیز باید ماموریت‌های ویژه‌ای برای توسعه صنایع خلاق خود تعریف کنند.

شهیکی‌تاش به تفاوت الگوی توسعه صنایع خلاق با فناوری‌های هایتک اشاره کرد و گفت: مدل توسعه زیست‌بوم صنایع خلاق با فناوری‌های هایتک تفاوت جدی دارد و ایجاد زنجیره ارزش در این بخش نیازمند الگوهای متفاوتی است. به همین دلیل دو استراتژی محوری برای آینده در نظر گرفته ایم. یک، ایجاد خوشه‌های تخصصی کسب‌وکار و زیرساخت‌های فنی موردنیاز که شامل سه سبد تخصصی و سه سبد عمومی برای الگوسازی توسعه صنایع خلاق در پارک‌هاست. دوم، تقویت ارکان مختلف زیست‌بوم صنایع خلاق، به‌ویژه ارتقای نیروی انسانی توانمند که بتواند در تراز بین‌المللی فعالیت کند.

معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: توسعه صنایع خلاق تنها به پارک‌های فناوری محدود نمی‌شود. در این مسیر، همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، جهاد دانشگاهی و سایر ذی‌نفعان ضروری است. این حوزه، عرصه‌ای مشترک است و موفقیت آن وابسته به پیوند ارکان و بازیگران مختلف خواهد بود.

مغفول ماندن گفتمان فناوری نرم در ایران

سید مهدی شریفی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در این رویداد با اشاره به جایگاه فناوری نرم در کشور گفت: تمرکز جدی ما در ستاد فناوری‌های نرم بر چهار حوزه بازی، اسباب‌بازی، انیمیشن و صنایع خلاق است. این تصمیم بر اساس ظرفیت‌های کشور و شاخص‌های درآمدی، فنی و فرهنگی اتخاذ شده است. ما به هیچ یک از صنایع خلاق بی‌توجه نیستیم و تلاش داریم که تمامی زیرسیستم‌ها را در چارچوب تعاریف جهانی و با رعایت ارزش‌های فرهنگ ایرانی و اسلامی توسعه دهیم؛ در حال حاضر حمایت‌های معاونت علمی شامل کمک‌های مالی و معنوی است و هدف آن تقویت نیروی انسانی و ارتقای فرهنگ فناوری نرم در کشور است.

وی به اهمیت همکاری دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری تاکید کرد و گفت: دانشگاه‌ها و پارک‌ها باید نقش فعال در مسائل مهم جامعه و صنعت را ایفا کنند تا هیچ ظرفیت مهمی از بین نرود و رسانه‌ها نیز نسبت به این موضوع بی‌توجه نباشند. شرط حمایتی ما این است که پارک‌ها یک کارنامه درخشان ارائه دهند و جذب سرمایه‌گذاران (VC) و سرمایه خارجی برای ما اهمیت دارد. هر اقدامی که پارک‌ها در این مسیر انجام دهند، برای معاونت علمی ارزشمند است و جزو شاخص‌های ارزیابی ما قرار می‌گیرد.

وی بیان کرد: اکنون بیش از ۲۰۰ شاخص برای حوزه‌های بازی، اسباب‌بازی و انیمیشن تدوین کرده‌ایم و این شاخص‌ها مکتوب و برای تمامی ذی‌نفعان ارسال شده است. این شاخص‌ها شامل میزان حضور در تحقیق و توسعه پروژه‌ها نیز می‌شود و در هر جلسه، معاون پژوهشی پارک‌ها باید در این زمینه گزارش دهند.

سه مانع اصلی توسعه صنایع خلاق در ایران

سیدمحمدحسین سجادی‌نیری، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز در این رویداد عنوان کرد: سرمایه‌گذاری خطرپذیر در نقطه‌ای وارد چرخه اقتصادی می‌شود که آینده کسب‌وکارها مبهم است و پذیرش ریسک بالا اهمیت دارد. این ویژگی، آن را به بستری جدی برای رشد صنایع خلاق تبدیل می‌کند.

وی افزود: هم اکنون حداقل شش یا هفت مانع جدی در این حوزه وجود دارد، اما سه چالش اصلی که بیش از همه بر سر راه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق ایستاده‌اند، وابستگی شدید به نیروی انسانی خلاق، مشکل مقیاس‌پذیری و موانع مالکیت فکری و سانسور است. این چالش‌ها البته مختص ایران نیست. در جهان نیز سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه صنایع خلاق همواره با ابهام همراه بوده، اما تجربه‌های موفقی وجود دارد.

وی عنوان کرد: به اعتقاد من سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق امکان‌پذیر است، مشروط بر آن‌که تعریف دقیقی از مقیاس‌پذیری در این حوزه ارائه کنیم. مقیاس‌پذیری در صنایع خلاق الزاماً در تولید اتفاق نمی‌افتد، بلکه در مدل کسب‌وکار و زنجیره ارزش معنا پیدا می‌کند.

وی توضیح داد: یکی از این ظرفیت‌ها، “استراتژی پنجره‌ای” است؛ یعنی یک محصول خلاق می‌تواند در بازه‌های زمانی متفاوت و رسانه‌های مختلف عرضه شود. راهکار دوم، “مرچندایزینگ” یا بازارپردازی است. یک محصول خلاق علاوه بر عرضه اصلی، می‌تواند در قالب کمیک، عروسک، اسباب‌بازی یا حتی طراحی لباس بازآفرینی و تجاری‌سازی شود. این موضوع فرصت مقیاس‌پذیری و تنوع‌بخشی به درآمدزایی را برای کسب‌وکارهای خلاق فراهم می‌کند.

ادامه دارد….