هرکسی که قدم به سالن‌های زیبایی، باشگاه‌ها و مراکز زیبایی بگذارد، شاید در نگاه اول تصور کند جوانی با صورت سوخته بر اثر حادثه‌ای مثل آتش‌سوزی یا تماس با مواد شیمیایی به اینجا آمده است، اما حقیقت، داستان دیگری است؛ دختری که تنها برای داشتن پوستی برنزه و فریبنده، ساعتی را زیر نور مصنوعی سولاریوم در یکی از سالن‌های زیبایی شمال شهر گذرانده و حالا با پوستی ملتهب و دردناک روی تخت بیمارستان نشسته است و این را در سالن‌های به گفته خودشان «لاکچری و ادایی» می‌بینیم که برای برنزه کردن دختران به این روز افتاده‌اند.

به گزارش مهر؛ این ماجرا منحصر به این نیست؛ پشت صحنه درخشش موقت و رنگ برنزه‌ای که این روزها مد شده، صف طولانی زنانی و مردانی است که با عوارضی همچون سوختگی‌های شدید، مشکلات کبدی و کلیوی، یا اختلالات پوستی جدی راهی مراکز درمانی می‌شوند. دستگاهی که قرار است زیبایی موقت ببخشد، گاه هزینه‌ای به بزرگی سلامت و آرامش یک عمر به دنبال دارد.

این دستگاه بیشتر شبیه یک کپسول یا تخت مخصوص است که اطراف آن با لامپ‌های UV پوشانده شده و فرد پس از قرار گرفتن روی تخت و استفاده از عینک محافظ، درون دستگاه محصور می‌شود و لامپ‌ها از بالا و پایین پرتو فرابنفش را به بدن می‌تابانند و مدت زمان تابش به نوع پوست و میزان تیرگی مورد انتظار بستگی دارد، هرچقدر مدت بیشتری در معرض اشعه باشید، رنگ پوست تیره‌تر می‌شود.

حال سولاریوم به یک رقابت تبدیل شده و در بین بلاگر ها هم رواج پیدا کرده است و گویی تبلیغات آنها هم به این مسیر وابسته شده است.

سولاریوم در سال‌های اخیر به یکی از پرطرفدارترین روش‌ها برای برنزه کردن سریع پوست تبدیل شده است. بسیاری از جوانان و علاقه‌مندان به زیبایی به دلیل تمایل به داشتن پوستی برنزه و یکنواخت، استفاده از این دستگاه را جایگزین قرار گرفتن طولانی‌مدت در برابر آفتاب کرده‌اند. اما واقعیت این است که پشت جذابیت ظاهری سولاریوم، خطراتی جدی برای سلامت پوست و حتی سلامت عمومی بدن نهفته است. سولاریوم دستگاهی است که با استفاده از لامپ‌های فرابنفش، اشعه‌ای مشابه نور خورشید تولید می‌کند و در مدت کوتاهی رنگ پوست را تغییر می‌دهد، تفاوت اصلی این نور مصنوعی با نور طبیعی خورشید، شدت بسیار بالای اشعه فرابنفش آن است؛ موضوعی است که می‌تواند عوارضی جبران‌ناپذیر برای مصرف‌کنندگان به همراه داشته باشد.

سولاریوم چیست و چگونه عمل می‌کند؟

سولاریوم دستگاهی است که با استفاده از لامپ‌های فرابنفش (UV) مشابه نور خورشید، پوست را در مدت کوتاهی تیره می‌کند. تفاوت اصلی این نور مصنوعی با نور طبیعی خورشید در شدت بسیار بالای اشعه آن است؛ موضوعی که می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

اشعه‌ای چند برابر قوی‌تر از خورشید

اشعه فرابنفش سولاریوم چندین برابر قوی‌تر از اشعه خورشید عمل می‌کند و مهم‌ترین خطر آن، افزایش احتمال ابتلاء به سرطان پوست، به‌ویژه ملانوم بدخیم است که از کشنده‌ترین انواع سرطان محسوب می‌شود. همچنین استفاده مداوم از این دستگاه روند پیری زودرس پوست را تسریع می‌کند و باعث ایجاد چین‌وچروک‌های عمیق، لکه‌های تیره و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود.

از چین‌وچروک زودرس تا آب مروارید چشمی

در صورت استفاده نکردن از تجهیزات محافظتی مانند عینک مخصوص، خطر بروز التهاب قرنیه و افزایش ریسک آب مروارید نیز وجود دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و زمینه ابتلاء به عفونت‌های پوستی را فراهم کند.

عملکرد سولاریوم و شدت اشعه‌ها

در کنار این خطر بزرگ، استفاده مداوم از سولاریوم می‌تواند روند پیری زودرس پوست را سرعت بخشد، منجر به ایجاد چین‌وچروک‌های عمیق، لکه‌های تیره و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست شود. همچنین، در صورت استفاده نکردن از تجهیزات محافظتی مناسب مانند عینک مخصوص، احتمال آسیب‌های چشمی نظیر التهاب قرنیه و حتی افزایش ریسک آب مروارید نیز وجود دارد. افزون بر این، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و زمینه ابتلاء به عفونت‌های پوستی را فراهم آورد.

وضعیت جهانی و ایران چگونه است؟

جالب آن‌که با وجود ممنوعیت قانونی سولاریوم در کشورهایی نظیر استرالیا و برزیل به دلیل آسیب‌های جدی سلامت عمومی، در ایران هنوز مراکز متعددی به‌ویژه سالن‌های زیبایی به شکل غیررسمی این خدمات را ارائه می‌دهند. نبود نظارت کافی و آگاهی پایین بخشی از جامعه باعث شده است استفاده از سولاریوم به‌ویژه در میان بانوان جوان به یک روند رایج بدل شود.

این در حالی است که متخصصان بارها بر لزوم اطلاع‌رسانی گسترده و فرهنگ‌سازی در این زمینه تأکید کرده‌اند و معتقدند که آگاهی‌رسانی می‌تواند مهم‌ترین گام در پیشگیری از بروز بیماری‌های جدی مرتبط با این دستگاه‌ها باشد.

راهکارهایی ایمن‌تر را به‌عنوان جایگزین پیشنهاد می‌کنند و استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های برنزه‌کننده یا اسپری‌های رنگی می‌تواند بدون مواجهه با اشعه مضر، رنگ موقت و قابل شست‌وشویی به پوست بدهد. هرچند این روش‌ها ماندگاری کمتری دارند، اما آسیب‌های خطرناک ناشی از سولاریوم را به دنبال نخواهند داشت.

هیچ معیار زیبایی نباید به بهای به خطر انداختن سلامت فردی تمام شود. نظارت جدی‌تر بر فعالیت مراکز غیرمجاز، همراه با آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی درباره پیامدهای استفاده از سولاریوم، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش آسیب‌های ناشی از این پدیده ایفا کند. زیبایی واقعی در گرو سلامت پایدار است و سلامت، سرمایه‌ای است که جبران آن در بسیاری از موارد ممکن نخواهد بود.

از این رو برای بررسی بهتر موضوع با علی گورانی، رئیس اداره پرتوهای وزارت بهداشت به گفتگو پرداختیم.

علی گورانی، رئیس اداره پرتوهای وزارت بهداشت، در گفتگو با مهر گفت: اینکه چرا دستگاه‌های سولاریوم با وجود مضرات شناخته‌شده مجوز می‌گیرند، جای سوال دارد؛ چرا که وزارت بهداشت به طور رسمی به سراسر کشور اعلام کرده استفاده از سولاریوم ممنوع است و در صورت مشاهده باید با آن‌ها برخورد حقوقی شود و مردم می‌توانند موارد تخلف را به معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی گزارش دهند یا با شماره ۱۹۰ (سامانه شکایات وزارت بهداشت) تماس بگیرند تا موضوع پیگیری و با متخلفان برخورد شود.

هشدار وزارت بهداشت؛ استفاده از سولاریوم در ایران ممنوع است

وی با تأکید بر اینکه اشعه فرابنفش (UV) تجمع‌پذیر است و به مرور زمان باعث آسیب می‌شود، افزود: سازمان بهداشت جهانی بارها هشدار داده که فرقی ندارد منبع اشعه UV دستگاه سولاریوم باشد یا نور خورشید؛ آنچه اهمیت دارد میزان دریافت این پرتوهاست. برای مثال، اگر فردی در طول زندگی خود پنج بار دچار سوختگی پوستی بر اثر آفتاب شود، در گروه پرخطر قرار می‌گیرد و احتمال بروز سرطان پوست در او بالا می‌رود.

اشعه پنهان در دستگاه‌های سولاریوم

گورانی گفت: درصد بالایی از اشعه UV به بدن ما می‌رسد و باید نکات ساده‌ای را برای حفاظت رعایت کنیم. در ورزش‌های زمستانی، برف حدود ۸۰ درصد اشعه خورشید را بازتاب می‌دهد، بنابراین فردی که در کوه یا محیط برفی حضور دارد، علاوه بر دریافت مستقیم پرتوها، این میزان بازتاب‌شده را هم دریافت می‌کند و عملاً با ۱۸۰ درصد تشعشع مواجه است و به همین دلیل است که بسیاری از افراد پس از قرار گرفتن طولانی در برف دچار التهاب و سوختگی پوست می‌شوند، همچنین در سواحل، حتی افرادی که زیر سایه چتر هستند، حدود ۵۰ درصد پرتوهای بازتاب‌شده از شن و سنگریزه‌ها را دریافت می‌کنند.

رئیس اداره پرتوهای وزارت بهداشت تصریح کرد: اشعه UV علت اصلی بسیاری از سرطان‌های پوستی است و بی‌توجهی به این نکات می‌تواند هزینه‌های درمانی سنگینی به همراه داشته باشد. علاوه بر سولاریوم، دستگاه‌هایی که برای خشک‌کردن و کاشت ناخن استفاده می‌شوند نیز اشعه UV دارند و هر مقدار از این پرتوها می‌تواند آسیب‌زا باشد؛ بنابراین باید مکانیزمی طراحی شود که تنها ناخن‌ها در معرض اشعه قرار بگیرند و از تابش آن به سایر بخش‌های بدن جلوگیری شود.

سلامت؛ سرمایه‌ای که نباید فدای زیبایی موقت شود

سولاریوم اگرچه برای برخی جذابیت ظاهری و راهی سریع برای برنزه شدن به نظر می‌رسد، اما واقعیت آن است که خطرات ناشی از اشعه فرابنفش بسیار جدی‌تر و ماندگارتر از زیبایی کوتاه‌مدت آن است. تجربه جهانی نشان می‌دهد ممنوعیت و محدودیت این دستگاه در بسیاری از کشورها تنها به دلیل تهدید مستقیم سلامت عمومی بوده است.

در ایران نیز با وجود ممنوعیت قانونی، همچنان مراکز غیرمجاز به فعالیت ادامه می‌دهند که نیازمند نظارت دقیق‌تر، برخورد جدی‌تر و آگاهی‌رسانی گسترده‌تر است.

سلامت پوست و بدن سرمایه‌ای است که جایگزینی ندارد؛ هیچ معیار زیبایی نباید باعث به خطر افتادن آن شود و انتخاب روش‌های ایمن‌تر و رعایت توصیه‌های بهداشتی، بهترین راه برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌های پرهزینه و خطرناک ناشی از اشعه‌های مضر است.