نرجس توکلی‌کیا مدیر گروه جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، به مناسب هفته ملی سلامت بانوان ایران، گفت: هفته ملی سلامت بانوان فرصتی مغتنم برای یادآوری نقش محوری بانوان در خانواده و جامعه و اهمیت توجه به سلامت آنان است. بانوان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و در عین حال محور سلامت خانواده و نسل آینده محسوب می‌شوند. از این رو توجه به سلامت آنان، نه تنها یک ضرورت فردی، بلکه یک سرمایهگذاری اجتماعی، در جهت ارتقای سلامت عمومی جامعه است.

وی ادامه داد: شعار امسال هفته ملی سلامت بانوان ایران با عنوان سلامت زنان، پشتوانه تاب آوری فردی، خانوادگی و اجتماعی بیانگر این حقیقت است که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی زنان، زمینه ساز پایداری و تاب آوری در برابر چالش‌های زندگی است، جامعه‌ای که زنان سالم، آگاه و توانمند دارد، در برا بر بحران‌ها مقاوم‌تر و در مسیر پیشرفت، پایدارتر خواهد بود.

مدیر گروه جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به معنی تاب‌آوری اشاره کرد و توضیح داد: تاب آوری به معنای توان بازگشت به تعادل، پس از مواجهه با سختی هاست و این توان، در گرو سلامت و آرامش درونی انسان است. بانوان به عنوان مدیران عاطفی و روانی خانواده، نقش کلیدی در حفظ آرامش و انسجام خانوادگی دارند. هرچه بانوان از سلامت جسمی و روانی بالاتری برخوردار باشند، خانواده‌ها از استحکام و پویایی بیشتری بهره مند خواهند شد.

وی افزود: امروز بیش از هر زمان دیگری باید به نقش زنان در تاب آوری اجتماعی توجه کنیم. بانوان ما در کنار مسئولیت‌های خانوادگی، در عرصه‌های فرهنگی و اقتصادی نیز حضور فعال دارند و حمایت از سلامت آنان در حقیقت، حمایت از توسعه پایدار کشور است.

مدیر گروه جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه گفت: ما در حوزه سلامت، تلاش می‌کنیم با رویکردی جامع، سلامت زنان را در تمامی مراحل زندگی از کودکی، نوجوانی و جوانی، میانسالی و سالمندی و همچنین در دوران بارداری و فرزندآوری مورد توجه قرار دهیم. ارتقای سواد سلامت، خودمراقبتی و توانمند سازی زنان در حوزه سلامت، علاوه بر بهبود کیفیت زندگی آنان، موجب ارتقای سطح سلامت خانواده و جامعه می‌شود. لازم است همه بانوان کشور مراقبت از سلامت خود را در اولویت قرار دهند. انجام معاینات دوره‌ای، تغذیه سالم و خواب کافی، تحرک بدنی و توجه به سلامت روان، از ارکان اصلی یک زندگی سالم است و بانوی سالم، خانواده‌ای سالم و جامعه‌ای مقاوم می‌سازد.

زنان سالم؛ پایه‌های استوار خانواده و جامعه

مراقبت‌های بارداری و پیشگیری از سقط‌های احتمالی در بحران

توکلی‌کیا تصریح کرد: استرس‌های دوران بحران، می‌تواند موجب بروز مخاطراتی از قبیل سقط، افزایش فشارخون و زایمان زودرس در زنان باردار شود. انجام مراقبت‌های پزشکی منظم حتی به صورت مجازی، تماس با پزشک یا ماما از طریق تلفن یا اپلیکیشن‌ها، پیگیری علائم هشداردهنده مثل خونریزی، درد شدید شکم، تب، یا کاهش حرکات جنین با مراجعه به مراکز بهداشتی و بیمارستان‌های فعال، توجه به علائم بیماری‌های زمینه‌ای مادر وپیگیری، درصورت نیاز، حمایت عاطفی از سوی خانواده و همسر و کاهش استرس مادر باردار از طریق مشاوره کادر بهداشتی و یا روان‌شناس، توصیه‌هایی برای کاهش عوارض بارداری در شرایط بحرانی است.

توانمند سازی و مهارت آموزی بانوان برای مقابله با بحران

وی اظهار داشت: زندگی روزمره اغلب زنان، پر از مسئولیت‌های متفاوت است. در شرایط بحران مانند حوادث طبیعی، جنگ، بحران اقتصادی، اپیدمی‌ها یا استرس‌های خانوادگی در تاب‌آوری و توانمندی زنان، نقش کلیدی در سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهد داشت. زنان غالباً می‌توانند به عنوان هدایتگران پرقدرت، در موقعیت‌های بحرانی عمل نمایند. توانمندسازی و مهارت‌آموزی بانوان، تنها به نفع خود آنان نیست، بلکه سرمایه‌گذاری بر تاب‌آوری کل جامعه محسوب می‌شود. زنانی که آموزش دیده و توانمند هستند، می‌توانند در شرایط بحران به ستون محکم خانواده و جامعه تبدیل شوند و نقشی کلیدی در بازسازی و توسعه پایدار ایفا کنند.

تهدیدها و فرصت‌های فضای مجازی و رسانه‌ها بر سلامت زنان در بحران

مدیر گروه جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران اذعان کرد: فضای مجازی، نه تنها ابزاری برای سرگرمی و ارتباط، بلکه جزئی لاینفک از زندگی روزمره است. این پدیده، به ویژه در دوران بحران، تأثیرگذاری خود را دو چندان نشان می‌دهد. در چنین شرایطی، زنان، با توجه به نقش‌های متعددی که در خانواده و جامعه دارند، با مشکلات و خطرات بیشتری مواجه می‌شوند. فضای مجازی و رسانه‌ها در دوران بحران، از یک سو می‌توانند موجب تشدید آسیب پذیری، افزایش اضطراب و استرس شوند و از سوی دیگر، می‌توانند بستری برای ایجاد شبکه‌های حمایتی قوی، دسترسی به اطلاعات، آموزش‌های حیاتی و تقویت حضورزنان در مقابله با بحران باشند. آن چه که حائز اهمیت است، آموزش استفاده صحیح و ایمن از فضای مجازی است.

اصلاح سبک زندگی بانوان، گامی در جهت کاهش ابتلاء به سرطان سینه

توکلی‌کیا اضافه کرد: اصلاح سبک زندگی بانوان، گامی هوشمندانه برای کاهش خطر ابتلاء به سرطان پستان است. رژیم غذایی متعادل با مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، همراه با فعالیت بدنی منظم، سلامت بانوان را تأمین می‌کند. ترک سیگار، حفظ وزن مناسب، کاهش استرس و خواب کافی نیز نقش بسزایی در پیشگیری دارند. انتخاب‌های سالم روزمره، نه‌تنها کیفیت زندگی را افزایش می‌دهند، بلکه از بروز بسیاری از بیماری‌ها، از جمله سرطان پستان، جلوگیری می‌کنند.

زنان سالم؛ پایه‌های استوار خانواده و جامعه

خودمراقبتی در شرایط بحران

مدیر گروه جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه افزود: خودمراقبتی جسمی باید توأم با تغذیه سالم و منظم، انجام حرکات کششی یا نرمش در فضای امن، مصرف داروهای ضروری و حفظ بهداشت فردی و محیطی باشد.

وی ادامه داد: خودمراقبتی روانی یعنی فرد اینکه محدودسازی و مدیریت اخبار، آرام سازی ذهن و مدیریت افکار منفی و حفظ نظم و ساختار روزانه را در برنامه روزانه خود داشته باشد، همچنین در خودمراقبتی اجتماعی حفظ ارتباط با خانواده و دوستان، همدلی و حمایت از دیگران و دوری از گفتگوهای پراسترس بسیار اهمیت دارد و در آخر نیز بانوان باردار باید بدانند که در خودمراقبتی فیزیکی در برابر عوامل محیطی تعیین مکان امن، تهیه و آماده سازی کیف اضطراری و آموزش مهارت‌های ضروری، از واجبات سلامت جسمی و روانی آنان به حساب می‌آید.

اورژانس‌های بیماری‌های زنان در بحران

توکلی‌کیا تصریح کرد: در زمان بحران، اورژانس‌های مربوط به بیماری‌های زنان مانند خونریزی‌های شدید، دردهای شکمی حاد، یا عوارض بارداری به‌شدت تشدید می‌شوند. کمبود دسترسی به خدمات بهداشتی، نیروی متخصص و تجهیزات لازم، جان بسیاری از زنان را به خطر می‌اندازد. در چنین شرایطی، سیستم‌های اورژانسی باید با اولویت‌دهی به سلامت زنان، پاسخ سریع و مؤثری ارائه دهند تا از عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری شود. حمایت فوری و هدفمند، نه‌تنها جان‌ها را نجات می‌دهد، بلکه ثبات اجتماعی را نیز تقویت می‌کند..

سلامت روان زنان در بحران

وی تاکید داشت: در مواجهه با بحران، به صورت طبیعی، بسیاری از افراد ممکن است احساساتی مانند ترس، اضطراب، غم، خشم یا سردرگمی را تجربه کنند، آنچه اهمیت دارد آگاهی نسبت به مدیریت سلامت روان در مواقع بروز بحران و افزایش تاب آوری است. توجه به سلامت روان زنان به‌دلیل نقش‌های چندگانه و موقعیت‌های اجتماعی خاص آنها، نه‌تنها یک ضرورت فردی بلکه یک مسئولیت اجتماعی است. زنان نقش‌های متعددی را در زندگی اعم از مادر، همسر، دختر، مراقب، نیروی کار و محور اصلی خانواده ایفا می‌کنند. این نقش‌های چندگانه، در زمان‌های بحران، فشار مضاعفی بر سلامت روان آنان وارد می‌کند. توجه به سلامت روان زنان به عنوان اولین پاسخ‌دهندگان و مراقبان در بحران، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

راهکارهای عملی برای محافظت از سلامت روان در روزهای سخت

مدیر گروه جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران متذکر شد: افراد مراقبت از خودشان را فراموش نکرده و حتی برای ۱۰ دقیقه در روز هم شده فقط به خودشان اختصاص دهند، تنفس عمیق، گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش یا یک دوش آب گرم می‌تواند به سلامت آنان کمک کند.

توکلی‌کیا خاطر نشان کرد: همچنین از پذیرش مسئولیت‌های بیش از حد خودداری کرده و "نه" گفتن را یاد بگیرند، دریافت اخبار نگران‌کننده را محدود کنید تا از اضطراب اضافی جلوگیری شود و سعی کنند از متخصصان به خصوص مشاور و روانشناس کمک بگیرند زیرا که درخواست کمک از متخصصان نشانه قدرت و هوشیاری است.