پدافند غیرعامل به‌عنوان یکی از ارکان مهم امنیت ملی، نقشی بنیادین در حفظ زیرساخت‌های حیاتی کشور و صیانت از جان و دارایی مردم ایفا می‌کند. در دنیای پرتحول امروز که تهدیدات از مرزهای نظامی فراتر رفته و ابعاد اقتصادی، سایبری، زیست‌محیطی و روانی پیدا کرده‌اند، اهمیت آگاهی و آمادگی عمومی بیش‌ازپیش احساس می‌شود.

پدافند غیرعامل در حقیقت مجموعه‌ای از اقدامات هوشمندانه، پیشگیرانه و مستمر است که با هدف کاهش آسیب‌پذیری در برابر تهدیدات دشمن طراحی می‌شود.

این اقدامات نه‌تنها به تجهیزات و فناوری محدود نمی‌شوند، بلکه بر محور سه اصل «آگاهی»، «همکاری» و «پاسخ‌گویی» استوارند.

زمانی که هر شهروند، خانواده، مدرسه، نهاد و سازمان، بخشی از این زنجیره آگاهی و مسئولیت باشند، توان ملی برای مقابله با بحران‌ها به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. از مدیریت بحران‌های طبیعی مانند زلزله و سیل گرفته تا مقابله با تهدیدات سایبری و زیستی، همه و همه به همکاری و مشارکت مردم گره خورده است.

در شرایطی که تهدیدها پیچیده‌تر و نامرئی‌تر شده‌اند، دیگر نمی‌توان تنها بر ابزارهای دفاعی تکیه کرد؛ بلکه باید ذهن‌ها، رفتارها و فرهنگ عمومی را برای مواجهه‌ی آگاهانه با خطرات آماده ساخت. ازاین‌رو ترویج گفتمان «مسئولیت فردی و اجتماعی در امنیت» و آموزش مستمر جامعه، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

پدافند غیرعامل زمانی به معنای واقعی خود می‌رسد که از حالت شعار و مراسم نمادین خارج شده و به بخشی از برنامه‌ریزی‌های روزمره و تصمیم‌سازی‌های کلان تبدیل شود.

برای تحقق این هدف، لازم است زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی تقویت، برنامه‌های آموزشی به‌روزرسانی و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و مردم افزایش یابد.

همچنین، بازبینی و ارزیابی مداوم طرح‌های پدافندی، شناسایی نقاط ضعف، و همسو کردن سیاست‌ها با نیازهای واقعی جامعه، از گام‌های اساسی در مسیر توسعه‌ی پدافند غیرعامل است. در این میان، مدارس و مراکز آموزشی می‌توانند نقش مؤثری در نهادینه‌سازی فرهنگ پیشگیری، همکاری و مسئولیت‌پذیری ایفا کنند.

پدافند غیرعامل، تنها یک راهبرد امنیتی نیست؛ بلکه تجلی همبستگی، آگاهی و آمادگی جمعی است. حضور مؤثر مردم در فرآیندهای پیشگیری، تضمین‌کننده‌ی امنیت پایدار و کاهش‌دهنده‌ی آسیب‌های احتمالی در زمان بحران خواهد بود.

در نهایت، این روز یادآور آن است که امنیت، نه با تجهیزات پیشرفته بلکه با ذهن‌های آماده و دل‌های مسئول ساخته می‌شود. پدافند غیرعامل، زبان مشترک همه کسانی است که به آینده‌ای امن، آرام و مقاوم برای کشور می‌اندیشند.

خبرنگار : دانش‌آموز ریحانه حقیقی