تازه‌ترین خرید طیف فرکانسی توسط SpaceX بار دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره نقشهٔ راه ایلان ماسک برای ورود به بازار موبایل را تقویت کرده است. این معامله ترکیبی از کاربردهای ماهواره‌ای و زمینی را پیش چشم می‌گذارد و سوالاتی درباره تأثیرش بر شبکه‌های 5G مطرح کرده است.

از پیامک ماهواره‌ای تا تماس در مناطق بدون پوشش

خدمات Direct-to-Cell یا DTC که اسپیس‌ایکس روی آن کار کرده، ابتدا به کاربران امکان ارسال پیامک و پیام‌های اضطراری از طریق ماهواره را می‌داد. حالا همکاری با اپراتورهایی مثل T-Mobile منجر شده که اپلیکیشن‌هایی مثل گوگل مپس و واتس‌اپ هم بتوانند از اتصال ماهواره‌ای برای نمایش پیام‌ها و نقشه در نواحی فاقد آنتن استفاده کنند. هدف بلندمدت اما واضح است: رساندن تماس صوتی و سرویس کامل موبایل به «مناطق مرده» یا Dead Zoneها.

چه چیزی خریده شد و چرا مهم است؟

در معاملهٔ قبلی، SpaceX طیف AWS-4 و H-block را از اکوستار خرید. حالا نوبت AWS-3 است؛ بلوکی از فرکانس میان‌باند که برای استفادهٔ زمینی تعیین شده و به‌صورت unpaired عرضه می‌شود، یعنی از TDD یا تقسیم زمانی برای ارسال و دریافت داده بهره می‌برد. به‌عبارت ساده‌تر، فرکانس واحد در بازه‌های زمانی بین ارسال و دریافت جابه‌جا می‌شود تا ارتباط دوطرفه برقرار شود—روشی متفاوت از FDD که از دو بلوک فرکانسی مجزا برای uplink و downlink استفاده می‌کند.

مزیت میان‌باند این است که تعادل خوبی بین پوشش و ظرفیت ارائه می‌دهد و برای خدمات D2C/DTC مناسب است. همین بلوک یکپارچه و ملی می‌تواند زمینهٔ ارائهٔ سرویس‌هایی شود که امروز اپراتورهای سنتی روی آن‌ها متمرکز نیستند.

در حالی که FDD برد بیشتری از ایستگاه پایه دارد و در طیف‌های کم‌فرکانس معمول است، بسیاری از باندهای 5G میان‌باند مانند 2.5 گیگاهرتز تی‌موبایل یا باند C اپراتورها از TDD استفاده می‌کنند. انتخاب بین این دو نه فقط تکنیکی است بلکه تأثیر مستقیمی بر معماری شبکه، هزینه‌ها و توانایی پوشش‌دهی در مسافت‌های مختلف دارد.

آیا SpaceX می‌خواهد اپراتور موبایل شود؟

برداشت عمومی این است که اسپیس‌ایکس می‌تواند با این بلوک میان‌باند یک شبکهٔ زمینی-ماهواره‌ای هیبریدی بسازد و به‌عنوان چهارمین اپراتور صاحب زیرساخت (MNO) در آمریکا ظاهر شود. با این حال برخی تحلیل‌گران مثل روی چوا از AvidThink معتقدند احتمال بالاتری وجود دارد که SpaceX به جای ساخت شبکهٔ کامل، با اپراتورهای فعلی شریک شود و طیف را برای خدمات تخصصی در حوزه‌های صنعتی، اینترنت اشیاء و عملیات تجاری به‌کار ببرد.

روجر انتنر هم هشدار می‌دهد که ورود به بازارِ مقیاس‌پذیر موبایل با هزینه‌ها و چالش‌های عملیاتی عظیمی همراه است؛ حتی ثروت ایلان ماسک هم تضمین‌کنندهٔ حل آسان همهٔ این مشکلات نیست.

این معامله هنوز به تأییدِ نهادهای مقرراتی مانند FCC نیاز دارد. پیش‌تر فشارهایی از سوی ریاست FCC موجب شد اکوستار برخی دارایی‌های خود را بفروشد و حتی باعث شد شرکت‌هایی مانند Boost Mobile قراردادهای MVNO یا ترکیبی امضا کنند تا نیازی به نگهداری گستردهٔ سایت‌های سلولی نداشته باشند. بنابراین بازار و ناظران هر دو نقش مهمی در سرنوشت استفاده از این طیف خواهند داشت.

چند سناریوی محتمل وجود دارد: SpaceX می‌تواند تبدیل به یک اپراتور سراسری شود، با اپراتورها شریک شود و سرویس D2C را به‌صورت تجمیعی ارائه کند، یا طیف را برای کاربردهای خاص صنعتی و IoT اختصاص دهد. هر یک از این مسیرها پیامدهای متفاوتی برای رقابت و هزینه‌ها در بازار وایرلسی خواهند داشت.

در نهایت، خرید AWS-3 از اکوستار یک قدم مهم در راستای توسعهٔ قابلیت‌های مستقیم به گوشی است، اما پرسش اصلی این است که ایلان ماسک چگونه و با چه شرکایی این قابلیت‌ها را به بازار می‌رساند — و این تصمیم است که تعیین خواهد کرد آیا این حرکت واقعا «صنعت موبایل» را متحول می‌کند یا صرفا گزینهٔ جدیدی در کنار بازیگران سنتی خواهد بود.