فرارو – یک نماینده فعلی و یک نماینده سابق مجلس در مناظره‌ای که تلویزیون اینترنتی شهرداری – همشهری – برگزار کرد، به بحث و مجادله درباره موضوع فیلترینگ پرداختند.

به گزارش فرارو، حمید رسائی در این مناظره در جانب مدافع و جلال رشیدی کوچی در جایگاه مخالف و منتقد سیاست فیلترینگ دو طرف این میز مناظره نشسته بودند. نکته آن که بخشی از اظهارات رسائی به عنوان مدافع فیلترینگ با استناد به تجربیات کشورهای دیگر صحیح بود اما نکاتی درباره این اظهارات وجود دارد.

ضابطه‌مندی بر اساس ارزش‌های جامعه

رسائی در بخشی از صحبت‌هایش گفت: «در تمام کشورهای دنیا فیلترینگ بر اساس ضوابط و ارزش‌های بومی، ملی و دینی آن کشورها وجود دارد.» این صحبت نماینده تهران در مجلس، با واقعیت‌های موضوع مدیریت فضای اینترنت در کشورهای دیگر مطابقت دارد. چنین اقداماتی با شدت و ضعف در کشورهای مختلف از چین تا آمریکا انجام می‌شود که حوزه‌های آن‌ها متفاوت است.

او همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال که آیا صیانت از مردم در فضای مجازی وظیفه حاکمیت است نیز گفت: «وقتی برای یک بوفه در یک مدرسه قائل به صیانت هستیم، چگونه می‌توان به سادگی از کنار صیانت در فضای‌مجازی عبور کرد. حاکمیت وظیفه دارد صیانت کند غذای فاسد در برابر مردم قرار نگیرد. این یک قاعده عقلانی است. برای غذای روح و اعتقادات نیز باید چنین قاعده‌ای را درنظر گرفت. معلوم است که حاکمیت وظیفه دارد. حکمرانی در جمهوری‌اسلامی تنها رویه و شیوه نیست.»

آزادی اینترنت در کشورهای مختلف بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی Freedom House

تمام کشورها در حوزه جرایم اینترنتی قوانینی دارند که به صورت جدی اعمال می‌شود. گاهی نیز این کنترل‌ها به خصوص در کشورهای غیردموکراتیک فراتر از موضوع جرایم می‌رود. موضوع کنترل اینترنت بر اساس ارزش‌های هر جامعه نیز می‌تواند در کشورهای گوناگون مورد اندازه‌گیری قرار بگیرد. در این موضوع سوالی که وجود دارد، این است که ارزش‌های بومی، ملی و دینی در ایران به چه صورت است. پیمایش‌ها و نظرسنجی‌های حرفه‌ای انجام شده از مردم، این ارزش‌ها را به چه صورت طبقه‌بندی می‌کند؟

رسیدن به پاسخ این سوال اهمیت زیادی دارد چرا که تا حد زیادی مشخص می‌کند که چرا جامعه ایران سیاست فیلترینگ اعمال شده از بالا به پایین را پس می‌زند و استفاده از ابزار مختلف برای دور زدن آن‌ها، تبدیل به بخشی از زندگی جاری آن شده است.

شاید ذکر این مثال‌ها از حوزه‌هایی غیر از شبکه‌های اجتماعی راهگشا باشد زیرا ملموس‌تر است. سال‌هاست که در ایران با دو عنوان موسیقی مجاز و غیرمجاز مواجه هستیم. آیا غیرمجاز دانستن برخی خواننده‌های داخل و خارج کشور، مانع فعالیت آن‌ها و شنیده شدن آثارشان در ایران طی چند دهه قبل، از عصر نوار کاست تا امروز شده است؟

در حوزه سینما به خصوص فیلم‌های خارجی، ضوابطی برای سانسور وجود دارد اما صرفاً در تلویزیون و پلتفرم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و فیلم‌های کامل نیز در دسترس مردم است. با توجه به این که در کشورهای دیگر مانند آمریکا، ضوابط سفت و سختی برای رده‌بندی سنی فیلم، سریال و بازی‌های کامپیوتری وجود دارد.

در فرانسه محدودیت‌های سنی در شبکه‌های اجتماعی اعمال شده است. در انگلستان نیز این قوانین وجود دارد. اما در ایران یک ضابطه کلی حاکم است. باید از خود پرسید ارزش‌های جامعه با ارزش‌های سیاستگذار تا چه حد انطباق دارد که طرح‌هایی مانند فیلترینگ همواره با چالش مواجه هستند و پیامرسان‌های داخلی جای نمونه‌های خارجی را نگرفتند.

افزایش میزان نفوذ فیلترشکن در میان مردم

شاید مرور این اظهارنظر از نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ در مجلس یازدهم و دوازدهم در گفتگو با برنا، به عنوان ارائه‌دهنده اولیه طرح صیانت در سال ۱۴۰۰ درباره تفاوت نگاه‌ها، مثمر ثمر باشد: «باید ببینیم که چرا مردم از vpn استفاده می‌کنند زیرا نیازهایی دارند که باید آنها را تامین کنیم وقتی نتوانیم نیازهای مردم را رفع کنیم آیا می توانیم به آنها بگویم که حق ندارند از وی پی ان ها استفاده کنند؟ باید خدمات را به مردم بدهیم و اگر کسی از طریق وی پی ان سوءاستفاده کرد مانند کشورهای دیگر می شود برایش اعلام جرم کرد. بایستی خدمات مورد نیاز را به مردم ارائه دهیم. محدودیت ایجاد کردن برای مردم کار نادرستی است.»

بر اساس آخرین آمارهای ارائه شده از سوی مقامات رسمی، در سال ۱۴۰۴، ۸۰ درصد کاربران اینترنت در ایران VPN استفاده می‌کنند. ۷۰ درصد ترافیک کشور در بستر VPN ردوبدل می‌شود. بیش از ۶۰ درصد کاربران VPN از ابزار رایگان استفاده می‌کنند که هشدارهای زیادی درباره خطرات امنیتی آن داده شده است. باید به پاسخ این سوال رسید که چرا هر چقدر میزان فیلترینگ و ایجاد محدودیت‌ها بیشتر شده، ضریب نفوذ ابزار مختلف فیلترشکن در جامعه هم بالاتر رفته است.