باشگاه خبرنگاران جوان - «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه امروز یکشنبه ۲۵ آبان در پنل تخصصی کنفرانس بین المللی «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم، تجاوز و دفاع» به میزبانی «کاظم سجادپور» در پاسخ به این پرسش که «با توجه به حمله آمریکا به دیپلماسی، دیپلماسی به کجا می‌رود و چشم‌انداز حل‌وفصل مسائل از طریق دیپلماسی چیست؟ آیا دیپلماسی کاملاً از بین رفته یا همچنان یکی از کهن‌ترین نهاد‌های زندگی بشر برای حل‌وفصل اختلافات به کار می‌آید؟» گفت: من معتقدم حمله نظامی اخیر به ایران که در حقیقت به‌نوعی حمله به دیپلماسی نیز بود، اولین موشکی که از سوی آمریکا و اسرائیل شلیک شد به میز مذاکرات ایران و آمریکا برخورد کرد. از یک سو چنین وضعیتی داشت، اما از سوی دیگر همین جنگ نشان داد که هیچ راهی جز دیپلماسی وجود ندارد.

اولین قدم در دیپلماسی و مذاکره این است که بپذیریم مذاکره با دیکته‌کردن متفاوت است

وزیر خارجه با اشاره به اینکه آنچه مقصود رژیم اسرائیل و آمریکا از این جنگ بود، محقق نشد؛ گفت: آنها به هیچ یک از اهداف‌شان نرسیدند، بلکه با شکست مواجه شدند. اگر هدف آنها از میان بردن برنامه هسته‌ای ایران بود، این امر محقق نشد. من بار‌ها گفته‌ام؛ تاسیسات ممکن است تخریب شده و از بین برود، اما تکنولوژی با بمباران هوایی از میان نمی‌رود و از آن مهم‌تر، اراده ملت‌ها با بمباران هوایی از بین نمی‌رود. تاسیسات ما تخریب شد، اما تکنولوژی ما پابرجاست و اراده ما حتی محکم‌تر شده است. اکنون نیز درخواست برای مذاکره مجدداً آغاز شده و این طبیعی است؛ زیرا به آنچه در مورد برنامه هسته‌ای ایران از طریق حمله نظامی می‌خواستند برسند، نرسیدند و این همان حرفی بود که ما بار‌ها گفته بودیم؛ موضوع هسته‌ای ایران راه‌حل نظامی ندارد. آن را امتحان کردند و متوجه شدند که این راه‌حل، راه‌حل درستی نیست.

عراقچی با تاکید بر اینکه برای مذاکره و دیپلماسی یک قاعده و یک مبنا وجود دارد، گفت: این‌گونه نیست که چیزی را که در جنگ به آن نرسیده‌ای، بتوانی در مذاکره به دست بیاوری و خواسته‌های خودت را تحمیل کنی. اولین قدم در دیپلماسی و مذاکره این است که بپذیریم مذاکره با دیکته‌کردن و زورگفتن تفاوت دارد. در مذاکره، دادوستد و منافع متقابل مطرح است. این‌گونه نیست که یک طرف بتواند به هر آنچه می‌خواهد برسد. مذاکره و دیپلماسی باید مبنای معقول و منطقی داشته باشد و با جدیت صورت گیرد.

وزیر خارجه خاطرنشان کرد: اگر چنین شرایطی برای مذاکره فراهم شود، جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده که همواره برای مذاکره آماده است. ما هیچ‌وقت میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم؛ همیشه طرف‌های مقابل ما بودند که به میز مذاکره خیانت کردند. هم در توافق برجام سال ۲۰۱۵، جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت مذاکره کرد، با حسن نیت توافق کرد و با حسن نیت اجرا کرد. اما آمریکا بدون هیچ دلیلی، در حالی که ایران به‌طور کامل به تعهدات خود پایبند بود، بدون هیچ دلیلی از توافق خارج شد و به دیپلماسی خیانت کرد؛ به توافقی که محصول دیپلماسی بود و همه دنیا آن را در سال ۲۰۱۵ جشن گرفته بود. این بار نیز این خیانت به شکل بدتری و با حمله به ایران بروز کرد. این ایران نبود که از دیپلماسی فرار کرده باشد؛ این آمریکا و کشور‌های غربی بودند که همواره به دنبال تحمیل تمایلات خود در طول مذاکره بودند. به نظر من، دیپلماسی همچنان می‌تواند زنده باشد و همچنان راهکار نهایی برای حل‌وفصل اختلافات است، اما باید به معیار‌ها و ضوابط و اصول آن پایبند بود.

ایران توانست یک جنگ بسیار سخت و شدید را با موفقیت پشت سر بگذارد

وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که «با توجه به شرایط پساجنگ، چشم‌انداز کلی ایران، ایران و منطقه، و ایران و جهان را چگونه می‌بینید؟» گفت: قبل از آن، من در ادامه سؤال قبلی نکته‌ای را مجدداً توضیح دهم. همان‌طور که گفتم، جمهوری اسلامی ایران پایبند به راه‌حل مسالمت‌آمیز و استفاده از دیپلماسی و گفت‌و‌گو برای حل مسائل است، به‌ویژه در منطقه. در صحبت خودم از دو راه‌حل ذکر کردم؛ راه‌حل مبتنی بر زور و تجاوز و خشونت، و راه‌حل مبتنی بر گفت‌و‌گو و دیپلماسی. انتخاب جمهوری اسلامی ایران راه‌حل دوم است. فکر می‌کنم آنجا به اشتباه راه‌حل اول را ذکر کردم که اینجا تصحیح و عذرخواهی می‌کنم.

وی ادامه داد:، اما در مورد چشم‌انداز، من چشم‌انداز و آینده جمهوری اسلامی ایران را در حرکتی که ما در منطقه و در سطح بین‌الملل آغاز کرده‌ایم، بسیار امیدبخش و مثبت می‌بینم. این یک واقعیت است که ما یک جنگ بسیار سخت و شدید را توانستیم با موفقیت پشت سر بگذاریم.

عراقچی افزود: جنگ ما دفاع از حملات و تجاوز آمریکا و رژیم صهیونیستی با همکاری تعداد زیادی از کشور‌های دیگر بود که من نمی‌خواهم نام ببرم، ولی بعضاً خود اعتراف کردند که هم در دفاع و بعضاً در تهاجم به نیرو‌های رژیم اسرائیل کمک کردند. اهداف آنها در این جنگ به هیچ‌وجه محقق نشد.

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه در روز‌های اول جنگ، آنها خواهان تسلیم بدون قید و شرط ایران بودند، گفت:، اما روز دوازدهم جنگ پیام دادند که درخواست آتش‌بس بدون قید و شرط دارند. این به این دلیل بود که در رسیدن به تمامی اهداف‌شان ناکام ماندند و ایران موفق شد در همان روز اول جنگ، ظرف چند ساعت خود را آماده دفاع کرده و دفاع بسیار محکمی از خود صورت بدهد و این دفاع هر روز ابعاد قوی‌تری به خود گرفت. اگر جنگ تکرار شود، بهتر و قوی‌تر از گذشته قادر به مقابله خواهیم بود، و همین موضوع خود عامل بازدارندگی از جنگ است

از نظر توان دفاعی، به‌مراتب قوی‌تر از پیش از ۲۳ خرداد یا ۱۳ ژوئن امسال هستیم

سیدعباس عراقچی ادامه داد: بعضاً ذکر می‌شود که آسمان ایران در اختیار هواپیما‌های اسرائیلی بود، اما آن سوی ماجرا گفته نمی‌شود که آسمان اسرائیل و رژیم صهیونیستی نیز در اختیار موشک‌های ایرانی بود. در روز‌های آخر، این موشک‌ها چنان قوی، مقتدر و دقیق عمل کردند که رژیم هیچ راهی جز درخواست فوری برای آتش‌بسِ بدون قید و شرط نداشت.

وی افزود: ما این جنگ را با موفقیت پشت سر گذاشتیم. تکنولوژی هسته‌ای ما، که قصد داشتند نابود کنند، سر جای خود باقی است. تأسیسات و تجهیزات، همان‌طور که عرض کردم، اگر تخریب شود دوباره ساخته می‌شود؛ آنچه مهم است اراده ملت ایران است و سپس انسجام ملی که هدف قرار داده بودند، اما موفق نشدند آن را بشکنند. مردم ایران در برابر این تهاجم، قوی‌تر، منسجم‌تر و پشتیبان حکومت و دولت شدند.

وزیر خارجه خاطر نشان کرد: اکنون چند ماه پس از جنگ ۱۲روزه، با اطمینان عرض می‌کنم که از نظر توان دفاعی، به‌مراتب قوی‌تر از پیش از ۲۳ خرداد یا ۱۳ ژوئن امسال هستیم. تمام توان ما بازسازی شده است. ما از این جنگ درس‌های زیادی گرفتیم؛ نقاط ضعف خود و نقاط ضعف دشمن را به‌خوبی شناختیم، همان‌طور که نقاط قوت خود و نقاط قوت دیگران را نیز به‌درستی دریافتیم. اکنون اگر چنین جنگی تکرار شود، بهتر و قوی‌تر از گذشته قادر به مقابله خواهیم بود، و همین موضوع خود عامل بازدارندگی از جنگ است.

عراقچی افزود: تصوری که موجب آغاز جنگ ۱۲روزه شد، یک تصور و محاسبه غلط از سوی دشمنان ما بود؛ آنان تصور می‌کردند ایران آمادگی دفاع از خود را ندارد، اما در عمل مشاهده کردند که این تصور اشتباه است. امروز ما قوی‌تر از آن زمان هستیم و بی‌شک همین آمادگی برای جنگ، مهم‌ترین عامل جلوگیری از وقوع جنگ مجدد است. اگر تجربه شکست‌خورده گذشته تکرار شود، نتیجه‌ای جز تکرار همان شکست نخواهد داشت.

رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: در عین حال، ما موفق شدیم بسیاری از توانمندی‌های خود را احیا کنیم. از سوی دیگر، بیش از ۴۰ سال است که جمهوری اسلامی ایران با تحریم‌ها مقابله کرده و مسیر خود را از میان تحریم‌ها باز کرده است. من نمی‌گویم تحریم‌ها هزینه ندارد یا مشکلات ایجاد نمی‌کند؛ چرا، قطعاً هزینه دارد و قطعاً مشکلات زیادی برای ما و مردم ما ایجاد کرده است، اما با این وجود نتوانسته اراده ما را بشکند و توانمندی‌های ما را محدود کند.

هیچ راهی برای حل مسائل با ایران جز راه دیپلماسی و زبان احترام و کرامت وجود ندارد

سید عباس عراقچی در ادامه سخنانش در این نشست گفت: همه کسانی که در شرایط حاضر به ایران سفر می‌کنند؛ در دیدار‌هایی که من دارم، متعجب هستند که چگونه جمهوری اسلامی ایران بعد از ۴۰ سال تحریم‌های آمریکا، توانسته مسیر توسعه و پیشرفت خود را ادامه دهد. مشکلات اقتصادی وجود دارد و من انکار نمی‌کنم. دولت با تمام وجود مشغول برخورد با این مشکلات است. ما توانایی آن را داریم که راه خودمان را از میان این مشکلات پیدا کنیم و فکر می‌کنم تا الان هم حرکت موفقی داشته‌ایم.

وی ادامه داد: باید آمریکا و دیگران بدانند که هیچ راهی برای حل مسائل با جمهوری اسلامی ایران جز راه دیپلماسی و جز استفاده از زبان احترام و کرامت وجود ندارد. اگر با زبان کرامت و احترام با مردم ایران صحبت کنند، با همان زبان پاسخ می‌گیرند. همان‌طور که در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ در مذاکرات برجام ثابت کردیم؛ در آن زمان با احترام با ما صحبت شد، ما هم با احترام پاسخ دادیم، وارد مذاکره شدیم و مذاکره موفق بود، چون اصول مذاکره رعایت شد. اما اگر با زبان دیگری با مردم ایران صحبت شود، مردم ایران با همان زبان پاسخ می‌دهند. این را هم در جنگ ۱۲ روزه تجربه کردند.

رئیس دستگاه دیپلماسی در پایان افزود: سیاستمداران باید تجربیات تاریخی را بشناسند و از آنها درس بگیرند و برای آینده استفاده کنند. ما دو تجربه در مقابل خود در گذشته معاصر داریم؛ تجربه مذاکرات سال ۲۰۱۵ که به توافقی منجر شد که همه دنیا آن را به‌عنوان دستاورد دیپلماسی جشن گرفت و بعد آمریکا به آن خیانت کرد؛ و تجربه جنگ اخیر که مردم ایران با همان زبانی که با آنها برخورد شد و به آنها حمله شد، با همان قدرت پاسخ دادند و نتیجه آن را هم دیدند. این دو تجربه اکنون پیش‌روی ماست. کسانی که می‌خواهند با ایران تعامل کنند باید انتخاب کنند که کدام تجربه را می‌خواهند ملاک قرار دهند. ما برای هر دو تجربه آمادگی داریم.