شماری از اختلالات که باعث زوال پیشرونده در بخشی از سامانه عصبی می شوند (اختلالات عصبی زوال گرا)، مجموعه ای از علایم و نشانه ها (سندرم) را به دنبال دارند، که اصطلاحاً زوال عقل پیری یا زوال عقلی نامیده می شود.
مشخص زوال عقلی پیشرونده توانایی های عقلی و اجتماعی به میزانی است که مانع از عملکرد روزمره فرد می شود.علائم و نشانه ها از فردی به فرد دیگر، بسته به ساختار ژنتیکی، سبک زندگی، زمینه فرهنگی و تجارب شخصی بیمار در زندگی متفاوت هستند . برخی از ویژگی های کلی تر زوال عقل عبارتند از : کاهش یا از دست دادن قدرت حافظه، استدلال، قضاوت و زبان. تغییرات شخصیت و رفتار غیر طبیعی هم ممکن است با پیشرفت بیماری مشاهده شوند. افراد مبتلا به جنون (زوال عقلی)، دیر یا زود توانایی انجام اساسی ترین کارهای زندگی مثل صحبت کردن و غذا خوردن را هم از دست می دهند.
چنین علائم و نشانه هایی می توانند شواهدی از بیماری آلزایمر، جنون عروقی یا دیگر اختلالات جنون زا باشند. در گذشته، زوال عقلی را جنون سالمندی می نامیدند و آن را بخش اجتناب ناپذیری از فرایند پیری به شمار می آوردند اما امروزه ما می دانیم که زوال عقلی بخش طبیعی فرایند پیری نیست، بلکه ناشی از یک بیماری زمینه ای است که مغز را تحت تأثیر قرار می دهد.
اختلالات مغزی جنون زا
بیماری های مغزی که باعث زوال عقل می شوند عبارتند از :
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر شایع ترین علت جنون (زوال عقلی) است. تغییرات حاصل در مغز افراد مبتلا به بیماری آلزایمر عبارتند از : از بین رفتن سلول های عصبی در نواحی حیاتی مخصوص حافظه و سایر عملکردهای ذهنی. در افراد مبتلا به این بیماری سطح مواد شیمیایی که پیام های عصبی را بین سلول های مغزی رد و بدل می کنند . نیز کاهش یافته است. اولین علامت بیماری آلزایمر، ممکن است فراموش کاری هایی باشد که روز به رو هم بدتر می شوند. با پیشرفت بیماری، قدرت تکلم، استدلال، ادارک، خواندن و نوشتن دچار اختلال می شوند و در نهایت ممکن است مضطرب یا پرخاشجو شوند.
