بزاق دهان چه خواصی برای دهان و دندان ها دارد؟

آیا بزاق دهان برای سلامتی دهان و دندان مفید است؟

شاید جالب باشد بدانید بزاق دهان باعث بازجذب مواد معدنی به دندان ها می شود. به همین دلیل وقتی تغذیه خوبی نداشته باشید بزاق دهان هم به جای آن که مفید باشد، برای دهان و دندان مضر می شود. مثلا افرادی که به رفلاکس شدید معده مبتلا هستند بعد از مدتی متوجه می شوند که نسبت به قبل از تشدید بیماری، جرم گیری و خراب شدن دندان ها سریع تر شده است. اگر قبل از بیماری هر سال یک یا دوبار به جرم گیری نیاز داشتند حالا باید هر سه ماه یک بار جرم گیری کنند. یا در افراد مبتلا به قند خون به دلیل خشکی دهان و کمبود بزاق تخریب دندان و بیماری لثه در مدت زمان کمتری صورت می گیرد.

چند فرضیه برای بزاق سالم و سلامت دهان و دندان ارائه شده است

خرابی دندان در نتیجه اسید باکتری های دهان اتفاق می افتد که می خواهند شکر را هضم کنند. طرفداران این فرضیه از دسته افرادی هستند که به خراب شدن دندان با مواد غذایی حاوی شکر اعتقاد دارند. خرابی دندان در نتیجه عدم توازن مواد معدنی و برگشت یون های آن ها به سطح مینا رخ می دهد.

اهمیت بزاق در هر دو فرضیه محرز است. چرا که بخصوص بعد از استفاده از غذاهایی مثل شکر، بزاق رقیق می شود و مثل قبل نمی تواند از دندان ها محافظت کند. دندان ها در نتیجه رقیق شدن بزاق لایه حفاظتی خود را از دست می دهند. در مورد نظریه دوم نیز یون های اضافی مواد معدنی در بزاق زیاد شده با مواد معدنی دندان ها ترکیب شده و باعث کاهش آن ها می شوند که در نهایت به خرابی دندان منجر می شود.

بزاق کاهش دهنده باکتری های مضر دندان است

تحقیقات نشان داده بین کاهش بزاق و افزایش خرابی دندان ارتباط مستقیم وجود دارد. بزاق به عنوان لایه حفاظتی مانع از افزایش باکتری های عامل خرابی دندان و بیماری های دهان می شود. در واقع بزاق برای دهان و دندان مثل دستگاه ایمنی بدن عمل می کند.

به عنوان مثال لاکتوفرین Lactoferrin یکی از ترکیبات یافت شده در بزاق دهان است که به صورت طبیعی در سیستم ایمنی بدن هم وجود دارد و یکی از عوامل مقاومت بدن در برابر بیماری ها است.

لاکتوفرین آهن را در دهان محصور کرده مانع از صدمه زدن آهن به دندان ها می شود.

بزاق همچنین آنزیم های مفیدی مثل لیسوزیم Lysozyme دارد که دیواره باکتری های مضر دهان را از بین می برد و در نتیجه مانع از بروز جرم در دهان و بیماری ها لثه می شود.

بزاق PH دهان را تنظیم می کند

دهان اکولوژی یا زیست بوم پیچیده خاص خود را دارد. یعنی برای یک محیط سالم برای دندان ها و لثه ها باکتری های خاص، مواد معدنی کافی و PH مناسب باید وجود داشته باشد که بدن به طور طبیعی این محیط را فراهم می کند. در واقع PH مناسب، محبطی مجهز به سیستم ایمنی برای دهان در برابر بیماری های دهان و دندان به وجود می آورد. به همین دلیل است که یک رژیم خوب و خواب کامل که کل بدن را دستخوش سلامتی می کند، بر سلامتی دهان هم تاثیر می گذارد.

چگونه بزاق دهان را بیشتر کنیم؟

بعضی از بیمار ی ها مثل قند یا بالا رفتن سن باعث می شود تا بزاق دهان کمتر تولید شود و به اصطلاح دهان خشک شود. ولی جالب است که مثل ورزش برای بدن با تمرین هایی می توانیم کاری کنیم تا بزاق بیشتری ترشح شود.

وقتی غذا می خوریم دهان بزاق بیشتری تولید می کند تا فرآیند هضم غذا با بلع راحت شروع شود. با راهکارهای زیر می توان ترشح بزاق را در دهان بیشتر کرد. هرچند خمیردندان طبیعی که طرز ساخت آن را برای شما توضیح دادیم به افزایش بزاق دهان و سلامت بهتر دهان و دندان کمک می کند،ولی تمرین زیر را حتما انجام دهید بخصوص اگر به بیماری مبتلا هستید.

بزاق دهان را روی زبان مثل یک حوض جمع کنید. بعد با استفاده از عضلات گلو، بزاق را از عقب دهان تا پشت دندان های جلو حرکت دهید. چند بار این حرکت را تکرار کنید. اگر بتوانید ۳۰ تا ۵۰ بار این حرکت را تکرار کنید باعث می شوید تا بزاق دهان افزایش می یابد. بجه ها این تمرین را به عنوان یک بازی زیاد انجام می دهند.

منبع :

J Dent. 2005 Mar;33(3):223-33. Epub 2004 Dec 19.
Health benefits of saliva: a review. Dodds MW, Johnson DA, Yeh CK.