تاریخچه جشنواره بین المللی فیلم فجر از آغاز تاکنون؛ دهه‌ی پر تپش سینمای ایران

“جشنواره بین المللی فیلم فجر” مهمترین فستیوال فیلم در ایران است که اولین بار در سال ۱۳۶۱ برگزار شد. پس از آن هر ساله از ۱۲ تا ۲۲ بهمن این جشنواره برگزار می شود. در سال جاری نیز قرار بر این است که سی و ششمین دوره جشنواره بین المللی فیلم فجر در تهران برگزار شود. این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می شود.

جشنواره بین المللی فیلم فجر دو بخش اصلی دارد که هر کدام از آن ها به بخش های مختلفی تقسیم می شوند. دو بخش اصلی “سینمای ایران” و “سینمای جهان” نام دارد. این جشنواره تا سال ۱۳۷۴ فقط فیلم های داخلی را در خود شرکت می داد اما از سال ۱۳۷۴ بخش بین الملل نیز به آن اضافه شد. در قسمت رقابتی “جشنواره بین المللی فیلم فجر” جایزه ی “سیمرغ بلورین” به برندگان اهدا می شود. جوایز دیگری مانند “لوح زرین” و “دیپلم افتخار” نیز در این جشنواره وجود دارد. هر رشته ای در سینما دارای یک سیمرغ بلورین است.

در طول ۳۵ سال برگزاری “جشنواره بین المللی فیلم فجر” بیشترین و شاید پرشورترین بخش جشنواره، بخش “سودای سیمرغ” بوده است که در این بخش کارگردانان مطرح ایران فیلم هایشان را ارائه کرده و در مسابقه شرکت می کنند. بخش “سودای سیمرغ” همانطور که گفته شد شاید داغ ترین رقابت و بیشترین مخاطب را هر سال به خود اختصاص می دهد. در این میان همواره نام هایی بوده اند که به محض شنیدن واژه ی “سیمرغ بلورین” ممکن است به ذهن ها متبادر شوند. این نام ها چهره های مطرح سینمای ایران هستند که هر سال مخاطبان آن ها منتظرند تا کار تازه ای از آن ها را ببیند. برخی از کارگردانان و بازیگران توانسته اند بیشترین رکوردها را در “جشنواره ی بین المللی فجر” از آن خود کنند. برای مثال کارگردانان رکوردار جایزه ی سیمرغ بلورین، “اصغر فرهادی” و “ابراهیم حاتمی کیا” هستند که فرهادی ۳ بار و حاتمی کیا ۴ بار توانسته اند سیمرغ بلورین کارگردانی را از آن خود کنند.

اما شاید برای خیل عظیم مخاطبان بخش “سودای سیمرغ” همواره قسمت مسابقه ی بازیگری رنگ و بوی خاصی داشته باشد. در این قسمت نیز رکورد داران جایزه “سیمرغ بلورین” عبارتند از: پرویز پرستویی (۴بار)، فرامرز قریبیان (۳بار)، لیلا حاتمی، پروانه معصومی، هدیه تهرانی، باران کوثری و مریلا زارعی هر کدام دوبار. امسال نیز در بخش “سودای سیمرغ” شاهد حضور فیلم هایی از کارگردانان مطرح امروز ایران هستیم. تا به امروز فهرستی از این فیلم ها منتشر شده است که شامل فیلم های زیر است:

اسامی فیلم های حاضر در بخش سودای سیمرغ ؛ سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر

اتاق تاریک (روح الله حجازی)

امپراتور جهنم(پرویز شیخ طادی)

امیر(نیما اقلیما)

بمب (پیمان معادی)

به وقت شام (ابراهیم حاتمی کیا)

تنگه ابوغریب (بهرام توکلی)

جاده قدیم (منیژه حکمت)

جشن دلتنگی(پوریا آذربایجانی)

چهارراه استانبول (مصطفی کیایی)

خجالت نکش(رضا مقصودی)

دارکوب (بهروز شعیبی)

سرو زیر آب (محمد هلی آهن)

سوتفاهم(احمدرضا معتمدی)

شعله‌ ور(حمید نعمت الله)

عرق سرد (سهیل بیرقی)

فیلشاه (هادی محمدیان)

کار کثیف (خسرو معصومی)

کامیون (کامبوزیا پرتوی)

لاتاری (محمد حسین مهدویان)

ماهورا (علیرضا زرگرنژاد)

مصادره (مهران احمدی)

مغزهای کوچک زنگ‌زده (هومن سیدی)

هایلایت (اصغر نعیمی)

دو فیلم مستند حاضر در سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر

بانو قدس ایران

زنانی با گوشواره‌های باروتی

در میان اسامی معرفی شده در این لیست جای خالی خیلی از کارگردانان نام آشنا خالی است. کارگردانانی چون: اصغر فرهادی، داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، مجید مجیدی، مانی حقیقی، عبدالرضا کاهانی و… . نبود این کارگردانان به نام و مشهور در این جشنواره که نه به عنوان یک جشنواره جدی سینمایی بلکه به عنوان فضایی برای دور هم جمع شدن اهالی سینما و تماشای آثار، از اهمیت بالایی برخوردار است شاید اتفاق خوبی نباشد در عین حال که می توان در آن تامل و ریشه یابی کرد. ممکن است تعدادی از این اسامی به دلایل مختلف فیلم نساخته و یا فیلم های خود را در “جشنواره بین المللی فیلم فجر” شرکت نداده باشند اما شاید بهتر باشد که دغدغه های این هنرمندان مورد بررسی باشد و نگاهی به روند عملکرد “جشنواره بین المللی فیلم فجر” نیز صورت بگیرد.