ویژگی‌های تامین ارز واردات در سامانه نیما

روابط عمومی بانک مرکزی، مهدی کسرایی پور با بیان اینکه در حال حاضر بابت واردات رسمی کشور به دو شکل تامین ارز انجام می‌شود، گفت: تامین ارز بخشی از واردات به واسطه بانک‌ها و بدین‌ صورت است که واردکننده ثبت سفارش را انجام می‌دهد و بانک مرکزی از طریق پرتال ارزی ارز را تامین می‌نماید و با توجه به روابط کارگزاری میان بانک‌های ایران و سایر کشورها پرداخت‌ها به فروشندگان خارجی صورت می‌گیرد. در روش غیربانکی یا روش به غلط مصطلح شده «بدون انتقال ارز » هیچ یک از بانک‌های تجاری و یا تخصصی کشور به عنوان بانک عامل در پرداخت بهای کالای وارداتی دخیل نیستند و این امر از طریق صرافی‌ها انجام می‌پذیرد و این موضوع عمدتا از تحریم‌های تحمیلی به شبکه بانکی نشات گرفته است.

وی گفت: از نظر حجم عملکرد، هر یک از این شیوه‌ها تقریبا نیمی از عملکرد پرداخت را به خود اختصاص می‌دهند. در بخش غیربانکی هنگامی که تاجر واردات خود را کلید می‌زند، ابتدا مذاکراتی را با فروشنده انجام داده و پروفرمای مربوطه را دریافت می‌کند و اگر نتواند از روش بانکی پرداخت را انجام دهد به روش غیربانکی از طریق صرافی‌ها روی می‌آورد.

مدیر کل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی افزود: در روش غیر بانکی شروع کار در سامانه جامع تجارت در قالب انجام ثبت سفارش و پایان کار در قالب ترخیص در (سامانه) پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک انجام می شود. در این بین نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) به عنوان یک حلقه مفقوده ارتباط بین دو سامانه اول را برقرار می کند. کسرایی‌پور گفت: سامانه به صورت آزمایشی فعالیت خود را از بعدازظهر روز شنبه ۲۸ بهمن ماه آغاز کرده است.

وی افزود: تجار می‌توانند با عنایت به اطلاع‌رسانی انجام شده در سامانه جامع تجارت و همچنین دوره‌های آموزشی و توجیهی که طی هفته‌های گذشته در وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آنان برگزار شد، نسبت به ثبت درخواست تأمین ارز موردنیاز خود اقدام کنند. طی هفته سپری شده جلسات توجیهی و آموزشی متعددی نیز برای صرافی‌های بانکی جهت آشنایی آنها با نحوه کار سامانه برگزار شد و برنامه‌های آموزشی برای صرافی‌های تضامنی نیز برنامه‌ریزی شده است. به تدریج تمام بازیگران عرصه ارز همانند صادرکنندگان غیر نفتی، بانکها، ... به این سامانه افزوده خواهند شد و می‌توانند از خدمات آن بهره‌مند شوند.

این مقام مسئول در بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که با راه‌اندازی این سامانه چه میزان فاصله زمانی ثبت سفارش تا ترخیص کالا از گمرک کاسته خواهد شد گفت: فعالیت سامانه سیستمی است و بر این مبنا ما انتظار داریم با راه‌اندازی سامانه یکی از اهداف اصلی آن یعنی سرعت در بحث تأمین ارز محقق شود.

کسرایی‌پور ادامه داد: در حال حاضر واردکننده غیربانکی صرفا به چند صرافی دسترسی دارد اما از طریق سامانه نیما این امکان فراهم می‌شود که به کل صرافی‌ها دسترسی داشته و پس از ثبت درخواست خود پیشنهادات آنهایی را که به درخواست وی پاسخ مثبت داده‌اند را مشاهده کند و نهایتا مختار است صرافی مورد نظر خویش را از میان پیشنهاد دهندگان انتخاب کند.

مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی یکی دیگر از اهداف اصلی طراحی این سامانه را ایجاد فضای رقابتی برای صرافان خواند و گفت: با ایجاد فضای رقابتی قطعا واردکنندگان غیر بانکی حق انتخاب بیشتر خواهند داشت و این موضوع بر تعدیل نرخ ارز نیز تاثیر مثبت خواهد داشت.

کسرایی‌پور درباره مکانیزم فعالیت این سامانه گفت: بعد از آنکه تاجر در سامانه جامع تجارت، ثبت سفارش خود را انجام داد در گام بعدی به لینک تامین ارز به شیوه غیربانکی در همین سامانه رجوع می‌کند و بعد از انتخاب این گزینه و تکمیل مراحل پیش‌بینی شده، درخواست خویش را نهایی می‌کند. درخواست به صورت خودکار برای سامانه نیما ارسال می‌شود و در این مرحله صرافان از طریق سامانه سنا قادر خواهند بود درخواست بازرگان را مشاهده و با توجه به روابط خود با کارگزاران خارجی و انجام‌پذیر بودن درخواست، پیشنهاد تامین ارز را با قیمت مورد نظر خود اعلام کنند.

وی افزود: زمانی که بازرگان درخواست خود را ارسال می‌کند صرافان در یک بازه زمانی می‌توانند به پیشنهاد بازرگان پاسخ دهند ضمن آنکه بازرگان مختار است مقرون به صرفه‌ترین پیشنهاد را برای تامین ارز کالای وارداتی خود انتخاب کند. در مرحله بعد مابه ازای ریالی ارز در حسابی که صراف انتخاب شده معرفی کرده توسط بازرگان از طریق سامانه نیما و یا از طریق شعب بانک‌ها واریز می‌شود و صراف زمانی که اطمینان حاصل کرد معادل ریالی به حساب وی واریز شده است، در سامانه درخواست تأمین ارز را تایید می‌کند و مرحله پرداخت ارز به فروشنده خارجی را شروع می کند.

مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه در مراحل مقدماتی راه‌اندازی سامانه به منظور برآوردهای لازم و اولیه از حجم فعالیت‌ها، تعداد محدودی از ارزها قابلیت انتخاب و تامین را داشت گفت: در ابتدای دوره آزمایشی تنها امکان ثبت درخواست برای ارزهای یورو و یوآن فراهم شده بود ولیکن در حال حاضر امکان درخواست برای تمامی ارزها به جز وون کره جنوبی، بات تایلند و ین ژاپن فراهم شده است.