منظور از هوشیاری و خودآگاهی ذهن چیست؟

منظور از هوشیاری و خودآگاهی ذهن چیست؟

هوشیاری یا خودآگاهی را با تیزهوشی و زرنگی و مهارت و زبردستی یکی نگیرید. خودآگاهی همانطور که از اسمش پیداست حالتی از ذهن است که خودش متوجه خودش و وضعیت و شرایط اطرافش است. اصولا خودآگاهی وضعیتی است که در حالت خواب یا کما برقرار نیست و انسان بیدارِ سالم هم در طولِ زمان بیداریِ خود زمان های کمتری را در حالت خودآگاهی به سر می برد. به مثالی که میزنم دقت کنید:

بارها شده که مسیری را رانندگی کردید یا به صورت مسافر طی نمودید و به مقصد رسیده اید ولی اصلا متوجه مدت زمانی که در طی مسیر گذرانده اید نشدید. به مقصد که رسیدین متوجه شدید تمام مسیر را حواستون به جای دیگه یا چیز دیگه پرت بوده و اصلا متوجه مسیر و رانندگی و اطراف نبودین، اصلا متوجه نشدید کی دنده عوض کردین کی ترمز و کلاج و گرفتین. این حالت همان ناخودآگاهی ذهن میباشد.

شما مسیر را به صورت ناخودآگاه رانندگی کرده و به مقصد رسیده اید. پس با وجود اینکه بیدار بودین اما نسبت به عمل رانندگی هوشیار نبودید. اصولا در طی زمانهای بیداری اگر دارو، مشروبات الکلی یا مواد مخدر استفاده نکرده باشید وقتی که ذهن هوشیار به عمل یا کاری که در جریانش هستید علاقمند نباشد و انجام آن عمل توسط ذهن ناخودآگاه هم امکانپذیر باشد به این حالت ناخودآگاه وارد می شوید مخصوصاً در انجام اموری که تبحر پیدا کرده اید و برایتان روتین شده است و استرس یا حساسیت خاصی هم وجود ندارد که شما را به دقت در آن و انجام آگاهانه عمل وادار کند.

کافی است در طی رانندگی در همین مسیر، راننده پشت سر شما ناگهان بوق ممتدی به قصد شما بزند، سریعاً حالت ناخودآگاه به حالت آگاه تغییر پیدا میکرد مانند هواپیمایی که هدایتش توسط کامپیوتر و بصورت اتوپایلوت بود و هدایتش را خود خلبان به دست میگیرد.

حالا بیایید روزهای اولی که رانندگی را یاد گرفته بودین و سوار اتومبیل شدید را به یاد بیاوریم. چقدر حواستان به رانندگی و خودتان و وسیله نقلیه و بقیه اتومبیلهای اطراف بود؟ دقیقاً چرا و تا چه زمانی اینطوری بودین؟

ذهنِ انسان در مواجهه با مسائل جدید که در حال یادگیری آن می باشد در حالت خودآگاه قرار میگیرد و دقیقا بعد از مدتی که به مساله تسلط یافت و مهارت پیداکرد اجرای آن را به بخش ناخودآگاه خود می سپارد. سالهاست که مسواک میزنیم بدون اینکه در جزییات آن حضور داشته باشیم. کار مربوط به شغلمان را به راحتی و با تکرار کم نظیری انجام میدهیم بدون اینکه لازم باشد خودآگاه عمل کنیم.

هنگام رانندگی با بغل دستی غرق گفتگو میشویم بدون اینکه حواسمان به دنده و کلاج و ترمز باشد.