به گزارش ایرنا، یک کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با ایرنا گفت: در بررسی های متعدد باستان شناسی در جزیره قشم بیش از 200 محوطه تاریخی از قبیل تپه ها، دخمه ها، بقایای کنار ساحل مانند غارها، بندرها و سازه های آبی مانند سدها شناسایی شد که همگی از غلبه فرهنگ ایران پیش و پس از اسلام در این در این جزیره حکایت می کند.
عبدالرضا دشتی زاده با اشاره به ثبت 30 اثر از این آثار شاخص به عنوان آثار ملی افزود: این آثار تاریخی در کناره های ساحل و روستاها از جمله کُنارسیاه، رَمچاه، سَلَخ و دولاب پیدا شدند که برخی به دوره اشکانی و هزاره اول پیش از میلاد تعلق دارند.
وی ادامه داد: این مدارک باستانشناسی این مسئله را نشان می دهد که جزیره قشم در دوران پیش از اسلام نه تنها خالی از سکنه نبوده، بلکه یکی از مکان های مهم حضور ایرانیان در خلیج فارس بوده و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص که در آبراهه هرمز قرار دارد برای ایرانیان به عنوان یک دیدبان استفاده می شد.

**غار خوربس: سندی بر حضور ایرانیان در خلیج فارس
دشتی زاده در ادامه تصریح کرد: در این میان غار خوربَس اثر ویژه ای است که با بازدید از این غار و مطالعه پیرامون آن می توان به بخشی از جنبه های مذهبی ایران باستان در دوران قبل از اسلام پی برد.
وی درباره چگونگی به وجود آمدن غار گفت: اطلاعات دقیقی درباره به وجود آمدن جزیره قشم وجود ندارد اما به طور قاطع می توان گفت سرزمین قشم بخشی از رشته کوه زاگرس جنوبی محسوب می شود که با بالا آمدن سطح آب اقیانوس ها در اواخر دوره 'پلیستوسن' (Pleistocene) یا 'هلوسن' (holocene) و با پیشروی آب در خلیج فارس این سرزمین به یک جزیره تبدیل شد.
غار خوربس در میان لایه های رسوبی قرار دارد و در قسمت نرم این لایه ها تشکیل شده است.
پلیستوسن یکی از دورهای زمین‌شناسی است که از 2،5 میلیون تا 10 هزار سال پیش را پوشش می‌دهد و هولوسن یا هولوسین نام آخرین دوره زمین‌شناسی است که در پایان پلیستوسن شروع و همچنان تا به امروز ادامه دارد.
انقراض گروه بزرگی از پستانداران و شمار زیادی از گونه‌های پرندگان از اواخر دور پلیستوسن (حدود 10 هزار سال پیش) آغاز شد و تا دوره هولوسین ادامه یافت که شاید دلیل آن پایان عصر یخبندان بوده‌ است.
ماموت، پستانک‌دندان، ببر خنجردندان، تنبل زمینی، شیاردندان، گوزن ایرلندی و خرس غارنشین از جمله حیوانات منقرض شده در اواخر پلیستوسن بودند.
دشتی زاده در ادامه گفت و گوی خود با ایرنا افزود: خوربس یک غار طبیعی است که در اثر فرسایش های زمین شناسی و به خصوص فرسایش های بادی به وجود آمد و بعدها در دوره های تاریخی ایرانیان تغییراتی در این غارها به وجود آوردند و با معماری صخره ای دستکند که از دوره مادها، هخامنشیان، اشکانیان تا ساسانیان رواج داشت اتاق هایی ساختند و به عنوان نیایشگاه مورد استفاده قرار دادند.
این کارشناس میراث فرهنگی افزود: معماری صخره ای این غار نشان می دهد که اتاقک ها در وضعیت طبیعی غار ایجاد شده و در بخشی از غار هنوز آثار تیشه بر بدنه غار قابل مشاهده است که برای گسترش آن انجام گرفته است.
وی ادامه داد: کاوش های مختلفی در در دامنه غار اصلی انجام شد که در نتیجه آن آثار باستانی از قبیل تعداد بسیار زیادی سفال از دوره های دوره اشکانی و ساسانی به دست آمد که نشان دهنده این است که غار خوربس مربوط به دوره پیش از اسلام و به خصوص دوره اشکانی است.

** معنای 'خوربس'
دشتی زاده در ادامه اظهار کرد: ' خور' در زبان پارسی به معنای آفتاب و خورشید است و همچنین در جنوب کشور نیز پیشرفت آب در خشکی را 'خور' می نامند و 'بس' نام یک روستا پس از دوره اسلامی است که در پایین این محوطه بود اما بقایای آن در ساخت و سازهای جدید غیر اصولی و جاده کشی ویران شد و اکنون فقط قبرستان این شهر در کنار غار خوربس وجود دارد که آن هم به عنوان اثر ملی ثبت شده است.
وی افزود: غار 'خوربس' پیش از اسلام کارکرد مذهبی داشته و در دوره میترائیسم به عنوان نیایشگاه مورد استفاده قرار می گرفت زیرا این غار روبروی خورشید قرار گرفته و از این نقطه طلوع خورشید قابل مشاهده است که برای ایرانیان در دوره اشکانیان و ساسانیان همراه با مراسم آیینی بود.

** روایت های مختلف از غار خوربس
دشتی زاده گفت: کاوش ها و یافته های باستان شناسی نمی تواند روایت هایی که این غار را به دوره مادها و هخامنشیان و یا عیلامی ها مربوط می کند، تایید کند.
وی افزود: عیلامی ها در فارس و خوزستان امپراطوری خود را گسترش دادند و هرگز به جزیره قشم نرسیدند و هیچ اثری مربوط به این دوره ها نیز در کاوش ها پیدا نشد.
این کارشناس اذعان کرد: روایت دیگری نیز درباره این غار مطرح می شود که با کاوش ها و یافته های تاریخی مطابقت ندارد که از آن جمله جنبه دفاعی این غار است که از سوی برخی از افراد ناآگاه مطرح می شود.
وی افزود: این غار به علت حجم بسیار کوچکی که دارد نمی توانسته جنبه دفاعی داشته باشد و کسانی که اطلاعات دقیقی ندارند جهت ایجاد جذابیت دروغین برای گردشگران بیان می کنند که این اثر مربوط به دوره حضور پرتغالی ها در قشم است، در صورتی که این اثر مربوط به حدود 2 هزار سال پیش است.
دشتی زاده گفت: پرتغالی ها در دوره کوتاهی به قسمت کوچکی از قشم حمله کردند که این حادثه حدود 500 سال پیش و در دوره صفویان اتفاق افتاد و با یک تأخر زمانی یکهزار و500 ساله نسبت به غار به این جزیره وارد شدند.
او ادامه داد: همچنین مطرح می شود که از قلعه پرتغالی ها تونلی به این غار وجود دارد و این در حالی است که غار خوربس بیش از 10 کیلومتر با قلعه پرتغالی ها فاصله دارد و امکان تحقق چنین افسانه ای وجود ندارد.

**جاذبه گردشگری غار خوربس
دشتی زاده گفت: چشم انداز زیبای محوطه غار و نیز منظره زیبایی که از درون غار در برابر چشم افراد قرار دارد و همچنین نزدیکی غار به شهر قشم باعث شده است که جاذبه بسیاری برای گردشگران داشته باشد؛ به طوری که فقط در نوروز سال 1396 بیش از 20 هزار نفر از این غار بازدید کردند.
وی همچنین گفت: حدود 10 سال پیش در قسمت شرقی این غار در یک عمل غیر اصولی یک تونل حفر شده است که ارزش تاریخی ندارد و تخریب یک اثر تاریخی محسوب می شود.
دشتی زاده افزود: در این تونل کنده کاری هایی از کشتی نوح مشاهده می شود که به هیچ عنوان ارتباطی با خود غار ندارد و باعث چالش و گمراهی گردشگران می شود.
شهرستان قشم شامل جزیره های قشم، هرمز، هنگام و لارک با حدود 150 هزار نفر جمعیت در جنوب استان هرمزگان واقع است.
7500