افلاطون زیبایی را از عالم مثال می‌داند/ کلیسا؛ تجلی گاه جمال الهی

به گزارش خبرگزاری مهر، جلسه دیدار حجت‌الاسلام خسروپناه و پرفسور کلاوس مولر(KLAUS ERICH MÜLLER) از دانشگاه مونستر آلمان در روز یکشنبه ۱۹ فروردین ماه در فضای صمیمی و با حضور شهین اعوانی معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی مؤسسه برگزار شد.

مشروح گفتگوی مطرح شده در این دیدار را در ادامه می خوانید؛

خسروپناه: خیرمقدم عرض می‌نمایم و خیلی تشکر می‌کنم از حضورتان در مؤسسه و خوشحال هستم که مؤسسه میزبانی جنابعالی را به عهده دارد و امیدوارم در روزهای اقامت در ایران به شما سخت نگذرد.

کلاوس مولر: البته این دیدار اولین دیدار من از مؤسسه نیست و دومین باری است که من در مؤسسه حضور یافته‌ام و آنقدر آن دیدار اول برای من جذابیت داشت که تصمیم گرفتم که فرصت دیگری را برای گذارندن دوره فرصت مطالعاتی ام در مؤسسه برای خودم بوجود آورم.

خسروپناه: ابتدا توضیح می‌دهم مؤسسه در چه زمینه‌هایی فعالیت دارد و چند زمینه جدیدی را که مؤسسه به تازگی شروع کرده است برای شما توضیح می دهم. مؤسسه غیر از فلسفه اسلامی،‌ فلسفه غرب، منطق، علم و کلام و عرفان که دارای سابقه دیرینه‌ای در این زمینه هاست در آغاز راهی است که در آن تصمیم به تحقیق و پژوهش از زمینه ها و دوره های جدید گرفته است.

تمایل دارم که درباره این زمینه‌های جدید از نظرات شما استفاده نمایم. این گروههای علمی سه گروه است. اول گروه حکمت هنر دینی؛ هرچند بحث فلسفه هنر همواره در دنیا مطرح بوده است ولی بحث حکمت هنر دینی به نوعی برای اولین بار است که به عنوان یک رشته جدید در دنیا مطرح می شود. به نظر من مثلا معماری و ساختمان زیبای مؤسسه حکمت و فلسفه مبتنی بر حکمت هنر دینی است. این معماری معماری مدرن نیست، حتی معماری پسامدرن هم نیست، معماری سنتی مسیحی نیست، بلکه معماری مبتنی بر حکمت اسلامی است.

کلاوس مولر: من فکر می کنم حکمت هنر دینی که شما مطرح می‌کنید زیبایی الهی را در ذهن دارید. من در زمان دانشجویی از اساتید خودم این جلمه را آموخته‌ام که خدا زیباست و زیبایی‌ها را دوست دارد و همین طور در هنر نیز این مسأله مطرح است.

خسروپناه: تعبیر شما به زبان عربی یعنی انِّ الله جمیل و یحب الجمال.

کلاوس مولر: به نظرم این مطلب از زمان افلاطون آغاز می‌شود و افلاطون زیبایی را از عالم مثال می‌داند و بعدها این مسأله در مسیحیت ادامه یافت و تمامی کلیساها نیز تجلی گاه جمال الهی‌اند و در دوره مدرن پرفسور هانس اُرس فون بالتازار از سوئیس هم یک کتاب دوازده جلدی در این خصوص یعنی درباره زیبایی‌شناسی الهی (جمال الهی) دارند.

خسروپناه: یکی دیگر از زمینه های تحقیقی جدید در مؤسسه پرداختن به مسأله فلسفه علوم انسانی است Human science یا social science. در ایران مسأله علوم انسانی سالهاست که مطرح است ولی توجه به فلسفه حاکم بر علوم انسانی در دانشگاه های ایران خیلی در معرض نقد و تحلیل صاحبنظران قرار نگرفته است. هدف ما از تشکیل این گروه بررسی و تحقیق درباره رابطه فلسفه و علوم انسانی و بویژه رابطه فلسفه علوم انسانی و علوم اسلامی است.

خسروپناه: و زمینه جدیدی که البته هنوز در مؤسسه راه‌اندازی نشده است ایجاد و راه‌اندازی رشته یا گروه فلسفه و تاریخ علم در تمدن اسلامی است. در واقع، در دوره تمدن اسلامی یعنی از قرن سوم تا هشتم و از قرن نهم تا دوازدهم علم و فلسفه ما با تمدن پیوند و رابطه وثیقی داشته است. اگر جنابعالی علاقه داشته باشید تمایل دارم نظرات شما را درباره رابطه فلسفه و علوم انسانی بدانم.

کلاوس مولر: من روی این موضوع کار کرده‌ام مخصوصاً روی هرمنوتیک مدرن.

خسروپناه: شاید طرح بحث هرمنوتیک شلایرماخر، دیلتای، ‌هیدگر، گادامر مفید باشد ولی آنچه بنده بر آن تاکید دارم رابطه هرمنوتیک با علوم اجتماعی است.

کلاوس مولر: و البته آنچه که در این تحقیقات برایم اهمیت دارد هم علوم اجتماعی است و هم نگاهی است که دین به علوم اجتماعی دارد. این سنت از ماکس وبر آغاز شده است و بعد نیز ادامه می‌یابد و در غرب نیز افرادی زمینه تخصصی‌شان درباره رابطه علوم اجتماعی و دین است.

خسروپناه: اگر جنابعالی می‌توانید در این زمینه آثاری را به ما معرفی نمایید تا ما این آثار را تهیه نماییم و زمینه تحقیق و بررسی در این آثار را در مؤسسه دنبال نماییم. حتی می توان در زمینه رابطه دین و علوم اجتماعی در آلمان، تحقیقی در مؤسسه صورت گیرد.

کلاوس مولر: من بسیار از این مسأله خوشوقتم که شما در اینجا هم درباره فلسفه اسلامی وهم درباره فلسفه غرب تحقیق می‌کنید و درواقع تأثیر و تأثری را که ایندو از هم پذیرفته‌اند بخوبی مطالعه می‌کنید. چیزی را که می‌خواهم بگویم اینست که شما از این جهت بر ما برتری دارید که شما از فلسفه‌های غربی بخوبی آگاهید در حالی که ما درباره فلسفه اسلامی تا دوره اسکولاستیک بیشتر جلوتر نیامده‌ایم و آشنایی ما درباره فلسفه اسلامی بیشتر از طریق همان ترجمه‌هایی است که از دوره قرون وسطی به ما به ارث رسیده است و در واقع ما از موضوعات مطرح در فلسفه اسلامی معاصر و مدرن بی‌خبریم . هدف من از حضور در ایران و مؤسسه بیشتر تحقیق درباره فلسفه معاصر اسلامی است.

و یکی دیگر از مشکلات ما تحریر و کتابت شما به زبان عربی و فارسی است و گویی در بین ما تعداد کسانی که بتوانند به طور محتوایی و فلسفی کتابهای شما را تفسیر و تحلیل نمایند اندک‌اند. در حالی که منابع آثار ما در کتابخانه‌های شما به وفور یافت می شود و در حقیقت شما وارد دوره مدرن ما شده‌اید ولی ما نه.

خسروپناه: انشاءالله امیدوارم امکان این تعامل علمی فیمابین هرچه زودتر برقرار شود. و امیدوارم این دیدار شما فتح باب مبارکی در این زمینه‌ها باشد.

در پایان این ملاقات خسروپناه ضمن اهداء یک جلد از مجله اشراق به کلاوس مولر و آرزوی موفقیت برای وی در مدتی که در مؤسسه و ایران حضور دارند، از او برای گفت و گوی علمی و دیدار با آیت الله جوادی آملی و دیدار از شعبه مؤسسه حکمت و فلسفه در شهر قم و علمای شهر قم دعوت به عمل آورد.