رویای شیرین فین‌تک‌ها، تعبیر می‌شود؟

هروقت که صحبت از داده‌های مشتریان می‌شود، بانک‌ها از مزایای بسیاری برخوردار هستند. از حساب‌های جاری گرفته تا کارت‌های اعتباری، این وام‌دهندگان سازمان‌یافته چنان حجم وسیعی از اطلاعات دارند که رقبای فین‌تک آنها تنها می‌توانند در خوابشان چنین داده‌هایی را بعینه ببینند.
اما چنین رویای شیرینی در اروپا دارد به واقعیت تبدیل می‌شود و دیگر طعم شیرین دسترسی به این اطلاعات ناب برای کسب‌وکارهای فعال در زمینه فین‌تک فقط در خواب و رویا چشیدنی نیست.
تاریخ ماندگار ۱۳ ژانویه، جزو همان روزهایی می‌شود که بعدا به‌عنوان روزی که نقش مهمی در صنعت بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌ها و به کل کسب‌وکارهای فین‌تک داشته، در تاریخ ثبت می‌شود؛ روزی که به بانک‌های فعال در اتحادیه اروپا دستور داده شد تا داده‌های مشتریانشان را به روی شرکت‌های واسط نیز باز کنند و آنها را هم در شیرینی لذت در اختیار داشتن چنین دارایی، سهیم کنند.
قانونگذاران اتحادیه اروپا امیدوار بودند که معرفی دستورالعمل پرداخت اصلاح‌شده (PSD2)، این فرصت را دراختیار شرکت‌های غیربانکی قرار دهد تا بتوانند در حوزه کسب‌وکارهای پرداختی با بانک‌ها وارد رقابت شوند و از طرف دیگر شعاع بیشتری به دایره انتخاب مصرف‌کنندگان در رابطه با محصولات و سرویس‌های مالی بدهند.
سازمان بازار و رقابت بریتانیا هم برنامه مشابهی تنظیم کرده است که به مشتریان این امکان را می‌دهد تا داده‌هایشان را با بانک‌ها و شرکت‌های واسط به اشتراک بگذارند. به این ترتیب و با رضایت شخص مشتری، بانک‌های انگلستان می‌توانند داده‌های حساب مشتری را در اختیار شرکت‌های مجاز قرار دهند. این مقررات جدید در قالب بانکداری باز
(Open Banking) اجرا شده ‌و تحت این چارچوب، شرکت‌های غیر‌بانکی، از شرکت‌های بزرگی مانند آمازون و آی‌بی‌ام گرفته تا استارت‌آپ‌های کوچک و تازه‌کار از این مزیت برخوردار هستند که بتوانند به کمک داده‌های بانک‌ها محصولات مالی جدیدی در اختیار مشتریان قرار دهند.
بدین منظور هم بانک‌ها بایستی یک رابط برنامه کاربردی (API) تهیه و تنظیم کنند که شامل مجموعه‌ای از کدهاست که به شرکت‌های واسط امکان دسترسی امن به داده‌های Back end بانک‌ها را می‌دهد. این API‌ها برای توسعه‌دهندگان حکم کانالی را دارند که از طریقش می‌توانند به داده‌ها برسند و محصولات و سرویس‌های مختص خودشان را براساس آنها تولید کنند.
آن بودن (Anne Boden) که هم‌بنیانگذار و مدیرعامل بانک فقط موبایلی انگلستان به نام «استارلینگ» است، دنیایی که در آن بانکداری باز جریان داشته باشد را دنیای مناسبی برای مشتریان می‌بیند که می‌توانند با فراغ بال تامین‌کننده موردنظرشان را در این زنجیره ارزش انتخاب کنند و حق بانک‌ها هم به‌عنوان دریافت‌کننده این است که در این زنجیره ارزش حضور داشته باشند.
به این ترتیب ۹ بانک بزرگ انگلستان یعنی اچ‌اس‌بی‌سی، بارکلیز، آر‌بی‌اس، سانتاندر، بانک ایرلند، اَلاید آیریش بانک، دانسکی، لویدز و نِیشن‌واید می‌توانند داده‌هایشان را در یک مسیر امن و استاندارد‌شده‌ای بین سازمان‌های مجاز به اشتراک بگذارند. اتفاق جالبی که افتاد این بود که از این ۹بانک، ۵ بانک یعنی بارکلیز، بانک ایرلند، آربی‌اس، اچ‌اس‌بی‌سی و کاتر الِن که متعلق به سانتاندر است نتوانستند خودشان را به مهلت داده‌شده به بانک‌ها، یعنی ۱۳ ژانویه، برای اعمال قانون جدید PSD2 برسانند و ۶هفته دیگر به آنها مهلت برای آماده‌سازی داده شد. البته باید گفت از آنجایی که کاتر الن نیاز به بازسازی سیستم آی‌تی‌اش دارد، یک مهلت یک‌ساله برای این بانک در نظر گرفته شده است.
در نتیجه قانون PSD2 می‌توان گفت که دو نوع از ارائه‌دهندگان واسط وجود خواهد داشت. دسته اول ارائه‌دهندگان سرویس‌های واسطه‌ای پرداخت (PISPs) هستند و این قابلیت را دارند تا فروشندگان را به حساب‌های بانکی خریداران متصل کنند و به این ترتیب فروشنده بتواند خریدش را انجام دهد. دسته دوم هم ارائه‌دهندگان سرویس‌ اطلاعات حساب (AISPs) هستند. باید گفت که این افراد هیچ دخلی در انتقال و جابه‌جایی پول ندارند و به جایش تاریخچه مالی افراد را در تمام حساب‌هایشان تجزیه و تحلیل می‌کنند تا درنهایت بتوانند توصیه‌های مناسبی ارائه دهند. با اینکه همه سال ۲۰۱۸ را سال پر ثمر و دروازه‌ای به روی اتفاقات خوب و جذاب در صنعت بانکداری و فین‌تک می‌دانند و واژه PSD2 را کلید باز کردن قفل این دروازه عنوان کرده‌اند، اما با اینکه از زمان اعمال این قانون چند ماهی می‌گذرد هنوز هیچ خبر خاصی دیده و شنیده نمی‌شود. با اینکه گفته بودند زمان اعمال این قانون ماه ژانویه است و باید برای دیدن نتایج و ثمرات آن تا ماه مارس صبر کرد ولی از ماه مارس هم گذشت و هنوز هیچ خبری مبنی بر اینکه استارت‌آپی بخواهد از این قانون خوشایند استفاده کرده و با استفاده از داده‌های به‌دست‌آورده‌اش محصولی تولید کرده باشد، نشده است و به نوعی در بی‌خبری کامل به سر می‌بریم. البته امیدواریم که این بی‌خبری حکم همان خوش‌خبری را داشته باشد و به‌زودی خبرهایی از نتایج موفقیت‌آمیز پیاده‌سازی قانون PSD2، بانکداری باز و ادغام کسب‌وکارهای فین‌تک با داده‌های مشتری بانک‌ها بشنویم. البته با توجه به اینکه همین آماده‌سازی بانک‌ها برای پیاده‌سازی قانون PSD2 در سیستم‌هایشان، خودش زمانی اضافه‌تر از آنچه مدنظر گرفته شده بود طول کشید و همانطور که بالاتر هم گفتیم، یکی از بانک‌ها برای این آماده‌سازی، یک سال زمان احتیاج دارد، نمی‌شود به این بی‌خبری چندان هم به چشم بدبینی نگاه کرد.