به‌ گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین رونمایی از کتاب ـ انیمیشن «خاله سوسکه کوچولو» با حضور سیدعلی کاشفی خوانساری، ناصر آویژه؛ بازیگر و کارگردان تلویزیون، هدا صدر و مهرداد امینی کارگردان‌های این مجموعه عصر امروز (شنبه 15 اردیبهشت) در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

سیدعلی کاشفی خوانساری، درباره ادبیات فولکلور کودک و نوجوان، گفت: من این مجموعه را سال‌هاست که می‌شناسم. این مجموعه در دو زمینه تخصصی کتاب کودک و نوجوان قابل توجه است. نخست تعامل مستقیم این مجموعه با بچه‌هاست مانند وجود فضاهای آموزشی در آن و از معدود جاهایی است که با مخاطبش ارتباط مستقیم برقرار کرده است. دومین مساله تعامل با رسانه‌های دیگر مانند رسانه‌های صوتی، انیمیشن و... است.

این نویسنده در ادامه بیان کرد: قصه این کتاب به ادبیات عامیانه و فولکلور برمی‌گردد. این‌گونه آثار معمولاً‌ نویسنده‌ای ندارند و سینه به سینه نقل می‌شوند و به همین دلیل روایت‌های گوناگونی از آنها وجود دارد. مثلا اگر در ادبیات عامیانه روایت‌های عامیانه خاله سوسکه را دنبال کنیم آنچه صبحی مهتدی مطرح کرده است با روایت‌های دیگر فرق دارد.

وی در ادامه به تاریخچه ادبیات فولکلور اشاره کرد و گفت: ادبیات کودک و نوجوان در شکل نوین خودش در شکل کتاب‌های چاپی، عمدتا با این گونه قصه‌ها که برگرفته از ادبیات عامیانه و فولکلور است شروع می‌شود همچنین نخستین نمونه‌های ادبیات کودک در کشورهای اروپایی نیز برگرفته از افسانه‌های عامیانه است مانند برادران گریم در فرانسه. در بسیاری از کشورهای عربی و مصر نیز نخستین کتاب‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان چاپ شده است برگرفته است از فولکلور و ادبیات عامیانه بوده است.

به گفته این منتقد ادبی، نخستین کتاب‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان در ایران به صورت چاپی منتشر شده است به کتاب‌های بچه‌خوانی معروف بودند و جزوه‌های کم‌حجمی بودند که عمدتا در مکتب‌خانه‌ها به همراه سایر متن‌های دینی و مذهبی به بچه‌ها آموزش داده می‌شدند و جزو خواندنی‌های اولیه بچه‌های بودند.

انتشار 82 عنوان کتاب با موضوع «خاله سوسکه»
کاشفی خوانساری بیان کرد:‌ اولین نسخه چاپی که سراغ داریم «خاله‌ سوسکه» اثر ملاعبدالله است که 132 سال پیش در تهران منتشر شده است. این کتاب نشان می‌دهد که در آن زمان ترانه‌های منظوم خاله‌ سوسکه وجود داشته است و ملاعبدالله آنها را به صورت مخمس درآورده است. مخمس خاله‌سوسکه همراه با تصویرگری در سال 1307 به صورت چاپی عرضه شد.

این نویسنده و منتقد ادبی افزود: طی تحقیقات صورت گرفته بعد از انقلاب تا به حال 82 عنوان کتاب منتشر شده است که در آنها «خاله سوسکه» وجود دارد و برخی از آنها از نویسندگان معروفی مانند م. آزاد، شکوه قاسم‌نیا، محمدرضا یوسفی، سوسن طاقدیس، علی اصغر سیدآبادی و حدیث لزرغلامی است که به نظم یا به نثر نوشته شده است. همچنین متن‌های جدیدی هم براساس این قصه بازنویسی شده است.

«خاله سوسکه» از جنجال‌برانگیزترین مباحث مطرح در ادبیات فولکلور است
کاشفی خوانساری با بیان اینکه «خاله سوسکه» از جنجال‌برانگیزترین مباحث مطرح در ادبیات فولکلور است، گفت: در پایان‌نامه‌های بسیاری به آن پرداخته شده است. این قصه دارای بحث‌هایی است که جنبه‌های مختلف نشانه‌شناسی، حقوق زنان و ... را دربر می‌گیرد. خسرو صالحی نیز از جمله پژوهشگرانی است که کتابی در این زمینه دارد و درباره قصه خاله سوسکه مباحث روانشناسی و اخلاقی را مطرح کرده است. و معتقد است سوالی که در این قصه مطرح می‌شود تحت عنوان اینکه «اگر دعوامون بشه منو با چی می‌زنی؟» در همه روابط انسانی مطرح می‌شود و هر کسی در زمان دوستی با طرف مقابلش سعی می‌کند بهترین رفتاری که به ذهنش می‌رسد را نشان دهد اما سوال اینجاست که طرف مقابلش در زبان پایان یک رابطه چقدر می‌تواند متمدنانه عمل کند.

وی افزود: قصه «خاله سوسکه کوچولو» با قصه مرحوم جبار باغچه‌بان که در سال 307 در شیراز به عنوان نخستین نمایشنامه کودک و نوجوان که به شکل کتاب چاپ شد شباهت دارد. جالب است که در ابتدای این قصه، جبار باغچه‌بان آن را اپرای کوچک نامیده است و تمام صحبت‌ها در این نمایشنامه بین شخصیت‌های داستان براساس آواز و موسیقی است. او این نمایشنامه را با آواز همسرش و بازی فرزندانش در مدرسه خودش اجرا کرد. در آن متن هم داستان تغییر می‌کند و خاله سوسکه به جای شوهر به دنبال یک دوست می‌گردد و این پرسش را مطرح می‌کند که «اگر یک حیوان به من حمله کند تو چکار می‌کنی؟» و برعکس این کتاب آخرین کسی که خاله سوسکه به آن می‌رسد و او را به عنوان یک دوست می‌پذیرد در نمایشنامه باغچه‌بان یک زنبور است. مشابهت‌هایی که بین این کتاب با نمایشنامه جبار باغچه‌بان وجود داشت برای من بسیار جالب بود.

توجه به شاد بودن کودکان در تولید اثر
هدا صدر، کارگردان این مجموعه گفت: از زمانی که شروع به تولید کارهایی برای کودکان کردم جای خالی شادی برای بچه‌های ایران را احساس کردم و به همین دلیل در تولید کارهایمان روی شاد بودن بچه‌ها با گرایش و توجه خاص به ادبیات عامیانه و قصه‌های فولکلور تمرکز کردیم.

وی درباره کتاب- انیمیشن «خاله‌ سوسکه کوچولو» توضیح داد: این مجموعه برداشت آزادی براساس داستان فولکلور خاله سوسکه بود که با موضوع دوست‌یابی ساخته شد. دوست‌یابی در مهارت اجتماعی و زندگی برای بچه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل به این موضوع پرداختیم.

صدر افزود: ابتدا طرح کلی مجموعه ریخته شد سپس داستان و شعر آن از سوی ساغر مختاری نوشته شد و سپس انیمیشن آن به سبک رئال- انیمیشن با کارگردانی من و مهرداد امینی ساخته شد.
به گفته صدر این مجموعه قرار است در سینمای خانگی عرضه شود و کتاب چاپی آن نیز در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شده است.

خاله سوسکه از مهم‌ترین مباحثی است که در کشور مطرح است
مهرداد امینی از دیگر کارگردانان این مجموعه نیز گفت: خاله سوسکه از مهم‌ترین مباحثی است که امروزه در کشور مطرح است. چراکه فرهنگ و تربیتی که ما باید به بچه‌ها منتقل کنیم این است که به آنها یاد دهیم که چگونه یک دوست خوب را برای خودشان انتخاب کنند و این مهارتی است که در جامعه ما بسیار لازم و ضروری است.