کتابی درباره تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز رونمایی شد

به گزارش خبرنگار مهر، این کتاب که نوشته سعیده امینی عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی است، تطورات و تحولات گفتمان مجمع روحانیون مبارز را به عنوان یکی از نیروهای سیاسی تاثیرگذار در ربع قرن اخیر ایران، بررسی کرده است.

فصل های مختلف این کتاب طوری تنظیم شده تا با طرح رویکردها و مباحث نظری در فصل اول و روش مطالعه در فصل سوم درنهایت به دغدغه‌هایی پرداخته شود که اثر حاضر پیرامون آن تکوین یافته است.

این دل‌مشغولی‌ها در قالب سه پرسش عمده تنظیم شده‌اند؛ مجمع روحانیون مبارز به عنوان یکی از نیروهای سیاسی مهم پس از انقلاب اسلامی ایران و به مثابه یک گفتمان از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟ آیا این گفتمان در جریان افت‌وخیزهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی ایران دچار تحول شده است؟

در فصل چهارم تلاش شده تا با اتکا به چارچوب مفهومی لاکلاو و موفه و تحلیل گفتمان فرکلاف این سوالات پاسخ داده شوند. در فصل پنجم سعی بر آن شده تا علل وقوع تحول گفتمان مذکور بررسی گردد و این سوال به پاسخ برسد که عوامل اثرگذار بر تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز کدامند؟ به منظور نیل به این هدف در گام اول متون نوشتاری و مکتوب اعم از بیانیه‌ها و سخنرانی‌ها و بعضا روزنامه‌های مربوط به مجمع روحانیون مبارز در فاصله سال‌های۱۳۶۷ تا ۱۳۸۸ و در قالب چهار دولت جنگ، سازندگی، اصلاحات و دولت احمدی‌نژاد مورد بررسی قرار گرفتند.

به گفته مولف اثر در مقدمه کتاب، دلیل این امر نخست نظم بخشیدن به این برهه از زمان (۶۷ ـ‌۸۸) و دوم ویژگی موضوع حاضر است. بررسی تحول یک گفتمان سیاسی را در دوره‌های مختلف بررسی کرد. یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی که یک گفتمان را در دوره‌های مختلف بررسی کرد. یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی که گفتمان‌های سیاسی در آن هژمونیک می‌شوند نهادهای اجرایی از جمله قوه مجریه و قوه مقننه است. در بین نهادهای اجرایی دولت برجسته‌ترین نقش را دارد لذا تقسیم‌بندی حاضر با عنایت به دولت‌ها صورت گرفته و مجلس نیز در ذیل دولت مطمح نظر قرار گرفته است. در گام بعدی برای تحلیل گفتمان بیانیه‌ها، نخست بیانیه‌های سال‌های ۶۷ تا ۶۹ و ۶۹ تا ۸۵ و ۸۵ تا ۸۸ که تعداد ۱۱۸ بیانیه بودند به طور اجمال مورد مطالعه قرار گرفتند.

امینی بیان می‌کند که شیوه نمونه‌گیری قضاوتی از میان بیانیه‌ها، مواردی که مربوط به تحولات سیاسی مهم در داخل کشور و تلویحا مبین تحول این گفتمان‌ یا افت و خیزهای آن بودند مورد بررسی قرار گرفتند. نظیر بیانیه‌های مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی، سالگردهای پیروزی انقلاب، انتخاب ریاست جمهوری و... به عنوان نمونه، بیانیه‌های ۱. انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی (۲۸/۱/۶۷) ۲. دومین دهه انقلاب اسلامی (۱۱/۱۱/۶۷) در دولت جنگ؛ ۳. یازدهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی (۲۲/۱۱/۶۸)؛ ۴. طلوع فجر انقلاب اسلامی (۸/۱۱/۷۰)؛ ۵. انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی (۱۱/۱/۷۱)؛ ۶. معرفی سیدمحمد خاتمی به عنوان کاندید ریاست جمهوری (۱۶/۲/۷۶)؛ در دولت سازندگی؛ ۷. سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی (۲۴/۱۱/۸۶) بیانیه (۱۷/۳/۸۸)؛ بیانیه (۲۸/۴/۸۸) در دولت محمود احمدی‌نژاد مورد تحلیل قرار گرفتند.

مولف کتاب یادآور می‌شود، دلیل گزینش بیانیه‌های مذکور به ویژه بیانیه‌های سالگرد پیروزی انقلاب این است که این بیانیه‌ها بیش از بقیه افت‌وخیز و تحول گفتمان مجمع را نشان داده‌اند. نکته لازم به ذکر آن است که با توجه به نوسان فعالیت سیاسی اعضای مجمع در زمان‌های گوناگون، امکان تقسیم بیانیه‌ها به طور مساوی در دوره‌هی مختلف وجود نداشته است.

به عنوان نمونه زمان انشعاب آنها از جامعه روحانیت در سال ۶۷ بوده که اواخر دولت موسوی است در نتیجه تنها دو بیانیه مناسب در این دوره مورد توجه بوده‌اند و یا در بیانیه‌های مربوط به دوره اصلاحات و دولت احمدی‌نژاد غالبا بیانیه‌ها به طور واضح و آشکار سخن گفته‌اند و خالی از عبارات تلویحی و بیانات استعاری‌اند. بر این اساس کشفی نمی‌توان در آنها انجام داد اما از بیانیه‌های اصلی استفاده شده است.

همچنین به جهت آنکه بیانیه‌ها تنها مقداری اطلاعات درخصوص مواضع اقتصادی و سیاسی و فرهنگی تامین می‌کردند لذا برای آنکه مطالب از کفایت لازم برای پاسخ به دغدغه‌های مذکور برخوردار باشند.

سعیده امینی در بخش دیگری از مقدمه کتاب، بیان می‌کند که چگونه با برخی از اعضای اصلی مجمع روحانیون مبارز حجج‌ اسلام آقایان سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، مجید انصاری، سیدعبدالواحد موسوی لاری و برخی اعضا دیگر که از بنیانگذاران اصلی مجمع بوده‌اند و در عالی‌ترین سطوح قوه مجریه و مقننه دارای سمت‌های اجرایی بوده‌اند، مصاحبه‌هایی صورت گرفته است.

این مصاحبه‌ها درباره میزان اهمیت بیانیه‌های مجمع، اتفاق نظر درباره جدی‌تر و پرمحتواتر بودن بیانیه‌های سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشته که این امر موید انتخاب بیانیه‌های فوق‌الذکر است. در نهایت فصل ششم کتاب حاضر به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری توصیف و تبیین تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز اختصاص دارد.

کتاب «تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز در جامعه پسا انقلابی» نوشته سعیده امینی با شمارگان ۶۰۰ نسخه و به بهای ۳۴ هزار تومان از سوی انتشارات کویر منتشر شده و در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شده است.