دختران وزنه‌برداری از تاریخ‌سازی تا جانبازی در 9 سالگی!

میثم بهرامی - مرتضی رضائی: می گویند همیشه اولین ها در خاطره ها می مانند و دختران وزنه بردار ایران از اولین ها هستند.اولین ها که تابو شکستند،اولین ها که وزنه زدند و اولین ها که روی تخته رفتند.چند روز پیش دو نفر از این تاریخ سازان مهمان ما در کافه خبر بودند.آن ها از راهی که سال ها قبل شروع کردند گفتند و آینده خودشان را برای رسیدن به موفقیت ترسیم کردند.در این مصاحبه ریحانه طریقت نایب رییس فدراسیون، سیده نرگس میرزکی و مهدیه کلالی را همراهی کرد.

* از آنجایی که وزنه برداری رشته جدیدی برای بانوان در ورزش ایران است، با این سوال شروع کنیم که چه شد تا شما به این رشته رو آوردید؟

کلالی: وزنه برداری یک رشته المپیکی است. اما از آنجایی که در ایران مشکلاتی مربوط به پوشش ما وجود داشت، در ابتدا این رشته رواج نداشت. اما شکر خدا این مشکلات هم حل شد و ما توانستیم کارمان را شروع کنیم. این رشته در ایران برای آقایان خیلی پر طرفدار است. متاسفانه این باور غلط وجود دارد که بانوان نمی توانند وزنه بردار باشند. در حالیکه اینطور نیست و فقط کسانی مثل آقای رضازاده یا سلیمی که اندام خیلی بزرگی دارند وزنه بردار نیستند. بلکه وزنه برداری دسته های مختلفی دارد. به نظر من وقتی قهرمان های مرد ایرانی در المپیک هستند، دختران هم می توانند موفق شوند. این تازه سال اول است که ما شروع کردیم و حتی می توانیم به عناوین زیادی برسیم.

* چه شد که وزنه برداری را انتخاب کردید و سراغ ورزش های دیگر نرفتید؟

کلالی: من در هنرستان تربیت بدنی می خوانم. شش سال هم والیبال کار کردم اما به خاطر قدم در انتخابی تیم ملی رد شدم. چون یکی از ملاک های والیبال قد بلند است. من در بیشتر رشته های ورزشی مقام استانی دارم. اما بعد از اینکه برای والیبال خط خوردم ناراحت بودم. تا اینکه فهمیدم ورزشی انفرادی مثل وزنه برداری برای بانوان هم شروع شده است. من حتی نمی دانستم یک ضرب و دو ضرب در وزنه برداری چیست! اما حالا یاد گرفتم و هربار با عشق و غرور پشت وزنه می روم و کار خودم را انجام می دهم.

*خانم میرزکی شما چطور؟

میرزکی: من کلا ورزش های زیادی را امتحان کردم. در ابتدا اصلا نمی دانستم وزنه بردای بانوان وجود دارد. تا اینکه دوستانم من را معرفی کردند و تمریناتم در این رشته را شروع کردم. الان هم به نظر من خانم ها در وزنه برداری می توانند مثل آقایان خیلی زیاد موفق باشند.

* فکر می کردید که روزی پا به این رشته که نوظهور هم هست بگذارید؟

میرزکی: من اصلا فکر نمی کردم که برای بانوان وزنه برداری وجود داشته باشد. اما الان یک روز هم نمی توانم بدون تمرین باشم.

*در این بین فکر کنم کار شما از همه سخت تر بود. چون اصلا چنین رشته ای وجود نداشته و از این بگویید که چطور شرایط برای وزنه برداری بانوان فراهم شد؟

طریقت: خوب شد که بچه ها درباره انگیزه های خودشان گفتند و این نشان می دهد که کار من از این نظر راحت هم بوده که دختران وزنه بردار ما اینطور باانگیزه هستند. ما 192 کشور داریم که عضو کمیته جهانی وزنه برداری هستند. کشور ایران 191مین کشور است که وزنه برداری بانوان را شروع کرده است. از سال 2011 این موضوع تصویب شد که بانوان مسلمان با حجاب مخصوص خودشان می توانند در این رشته شرکت داشته باشند. حالا هر کشور مسلمانی یک پوشش جداگانه را انتخاب کرد و تاییدش را از فدراسیون جهانی گرفت. وزنه برداری یکی از رشته های محبوب است. من خیلی دوست ندارم بگویند که ما تابو شکستیم. چون تابو معمولا چیز خوبی نیست. در حالیکه ما فقط توجهی که نبود را برای خود جلب کردیم. در فدراسیون های گذشته به این موضوع توجه شد اما اراده کافی نبود. در فدراسیون آقای مرادی اما اراده و شجاعت کافی وجود داشت و ما بعد از استعدادیابی کار خودمان را شروع کنیم. من خودم به عنوان اولین داور وزنه برداری خانم دوره دیدم و یک سری لباس هم طراحی کردیم. در ابتدا ایرادهایی گرفته شد، اما در نهایت ایرادها را از بین بردیم و لباس مناسب را به مسابقات آسیایی بردیم. ما با دبیرکل آسیا هم جلسه برگزار کردیم لباس در نهایت تصویب شد. داستان وزنه برداری خانم ها خیلی بالا و پایین داشته است. اما فکر می کنم یک سری از مشکلات مرتفع شده اند.

*درباره آقایان این را داریم که مثلا می گویند در فلان نقطه از کشور اندام آقایان مناسب وزنه برداری است. آیا مسئله ژنتیک در بانوان هم اینطور است؟

طریقت: ژنتیک کشور ما در وزنه برداری موفق است. ایرانی ها یعنی پارامترهای لازم برای وزنه برداری را دارند. البته که اصل این است که ورزشکار انگیزه کار را داشته باشد. اما سابقه نشان می دهد در ایران چنین استعدادی زیاد وجود دارد.

*شما ساکن کجا هستید؟

کلالی: تهران

میرزکی: البرز

*پس خیلی مشکل رفت و آمد ندارید. بقیه بچه ها هم وضعیت شان همین است؟

طریقت: خیر ما در همه استان ها ورزشکار داریم. چرا که به تازگی برای هر استان جداگانه نایب رئیس معرفی شده است.در خیلی از استان ها ما سالن یا سانس مخصوص بانوان داریم.

*بچه های تیم ملی که همه یک جا تمرین می کنند؟

بله. بستگی به این دارد که شرایط تیمی باید سطح دریا باشد یا نه جای خود را تغییر می دهیم. اما اعضای تیم ملی کنار هم هستند.

*با توجه به اینکه سن بچه ها به سن مدرسه می خورد، مشکلی از این نظر وجود ندارد؟

طریقت: این بچه ها همه از شاگرد زرنگ های مدرسه خودشان هستند.

*رشته شما چیست؟

کلالی. من هنوز انتخاب رشته نکردم و کلاس اول دبیرستان یا همان نهم هستم!

*این تمرینات خللی در درس خواندن تان ایجاد نمی کند؟

میرزکی: من که درسم ورزشم است! اتفاقا همین دیروز مدیر مدرسه به من می گفت که تو افتخار مدرسه من هستی. خودمان هم خیلی به یکدیگر کمک می کنیم. همچنین خانم دکتر که به نوعی مادر وزنه برداری ما است.

*خانواده در ابتدای شروع این رشته سخت نگرفتند به شما؟ چون به هر حال با وزنه های سنگین سر و کار دارید و ممکن است آسیب دیدگی وجود داشته باشد.

کلالی: خیر. برای من که اینطور نبود و اتفاقا خانواده خیلی هم با من همراه بودند. من از اول وزنه برداری با خانم دکتر بودم و ایشان هم همیشه به من کمک کردند.

طریقت: من این را هم بگویم که وزنه برداری ورزش خشنی نیست. فقط ورزش سنگینی است و به نظر من قابل مقایسه با رشته های رزمی نیست. اما در نهایت این خود ورزشکاران هستند که انگیزه شان به آنها کمک می کند تا به کار خودشان ادامه دهند.

*در این بین یاد آن بچه ای افتادم که در یکی از جشن ها در یکی از شهرستان ها می خواست برود و وزنه بزند.

طریقت: بله. ما مسابقات جام فجر را داشتیم. آیسان ادیب از اردبیل که شاگرد آقای علی حسینی است که بی نهایت انگیزه دارد و یگانه از شوشتر که حتی هالتر خود را در مهمانی و مدرسه هم با خود می برد! این همان انگیزه ای است که این بچه های هفت ساله و شش ساله دارند و کار من را راحت می کنند. من از این بچه ها شناخت دارم و برای آینده هم با چنین انگیزه ای می شود روی آنها حساب باز کرد.

*فکر کنم وزنه زدن شما در مسابقات قهرمانی آسیا در اخبار هم پخش شد. جالب بود که در بخش نظرات یکی نوشته بود این وزنه ها چقدر کوچک است.

طریقت: به نظر من کم کم این طرز فکر هم تغییر می کند و کار رسانه در این زمینه خیلی مهم است.

*به نظر شما رکورد بچه ها در تجربه اول رضایت بخش بود؟

طریقت: ما در این رقابت ها بین پانزده کشور نهم شدیم و من فکر می کنم رضایت بخش بود. ما در کل هدف های دیگری از جمله رسمی کردن پوشش مان و ایجاد انگیزه داخلی داشتیم.

*شما از عملکرد خودتان راضی بودید؟

کلالی: من بله. چون از فضا آشنایی نداشتم و از خودم راضی بودم. امیدوارم خانم دکتر هم راضی بوده باشند.

*تماشاگر هم که در سالن زیاد بود؟

بله. سالن معمولا پر بود.

*شما رکوردتان در مسابقات قهرمانی آسیا چقدر بود؟

-میرزکی:من رکورد یک ضربم 47 کیلو و رکورد دو ضربم 55 کیلو بود.من در تمرینات 60 کیلو را هم زده بودم و انتظارم از خودم بیشتر بود اما شب قبل از مسابقات مریض شدم و مریضی ام هنوز هم ادامه دارد.من بدون استرس به مسابقات رفتم و از بازی ها لذت بردم.من حتما سال آینده جبران خواهم کرد به شرط اینکه لیاقت حضور در تیم ملی را داشته باشم.

*نفر اول وزن تان چقدر زد؟

-میرزکی:نفر اول 80 کیلو را یک ضرب زد و 115 را هم دو ضرب زد.

*شما چندم شدید؟

-میرزکی: من هشتم شدم.

*استرس نداشتید؟

-میرزکی: نه به هیچ عنوان استرس نداشتم.من اصلا آدم استرسی ای نیستم.

*با توجه به این رکوردهایی که بچه ها از خود به جا گذاشته اند و اینکه این رشته، رشته نوپایی است، رکورد بچه ها چقدر رشد دارد؟ می دانیم که مدال آوردن در آسیا هم خیلی سخت است و ما با این امر فاصله زیادی داریم.

-طریقت: من یک توضیحی در ابتدا بدهم. این بچه ها که وارد وزنه برداری می شوند، شاید سه،چهار ماه طول بکشد تا متوجه بشوند که در وزنه برداری حرکت یک ضرب یا دو ضرب وجود دارد.ما با رقبایی رقابت کردیم که از 6 سالگی در این زمینه فعالیت کرده اند و در مدارس وزنه برداری عضو بوده اند. در کشورهایی مثل ازبکستان و کره شمالی چنین شرایطی حاکم است. این ها از بچگی و از مهدکودک تکنیک ها را یاد می گیرند و بدنشان برای وزنه برداری ساخته می شود. رقبای ما چنین افرادی هستند. ما می دانیم که مسیر خیلی سختی داریم. منطقی است که به بچه هایمان زمان بدهیم زیرا هنوز بدن آن ها، بدن وزنه زدن نیست.وزنه برداران ما اکثرا یا از رشته های دیگر آمده اند یا اصلا ورزش نمی کردند. در نتیجه هنوز خیلی کار داریم. باید بدنسازی کنیم و برنامه های بیشتری داشته باشیم که داریم. زمان می برد تا آن نتایج دلخواه را به دست آوریم. طبق آنچه من درباره وزنه برداری آقایان شنیده ام، وقتی آن ها حدود 70 سال پیش اولین اعزام را تجربه می کنند، به عنوان مهمان در مسابقات قهرمانی اروپا شرکت می کنند و فقط به عنوان تجربه می روند اما سال بعد که شرکت می کنند موفق به کسب مدال می شوند. ما با چنین پشتوانه ای در وزنه برداری مواجه هستیم.وزنه برداری خانم ها نسبت به سایر رشته های ورزشی بانوان خیلی سریع پیشرفت کرد. اولین برنامه ورزشی ای که اجرا کردیم، 2 مرداد 96 بود و بعد از 9 ماه توانستیم اولین اعزام مان را داشته باشیم. بعضی رشته ها 43 سال طول کشیده تا اولین اعزام خارجی را تجربه کنند. من می دانم که خیلی سریع پیش رفته ایم اما این پیشرفت موازی با پیشرفت زیرساخت های ورزش ماست. هر آن اندازه که تلاش می کنم مثبت اندیش باشم، تلاش می کنم واقع گرا هم باشم.

*در مورد لباس ها هم برایمان توضیح دهید که چه روندی را طی کرد.

-طریقت: شاید مهم ترین چالشی که برایمان مطرح بود، چالش لباس بود. ما این مشکل را در مسابقات جهانی اصلا نداشتیم.یعنی برای پوشش سر مشکلی نداشتیم. در ورزش هایی مثل فوتبال یا بسکتبال، چون این ورزش ها تماسی هستند، امکان آسیب هایی مثل خفگی برای خود ورزشکار وجود دارد. فدراسیون جهانی وزنه برداری مشکلی بابت این قضیه نداشت و ما فقط باید آن لباس ها را بومی سازی می کردیم. ما یکی دو لباس طراحی کردیم. آن ابتدا یک فراخوانی دادیم و کارگروه لباس تیم ملی بانوان وزنه برداری را در فدراسیون تشکیل دادیم. خانم هایی بودند که کار لباس انجام می دادند و برای طراحی لباس آمدند. در نهایت سه طرح را انتخاب کردیم و به صورت آزمایشی آن ها را دوختیم و بالاخره دو لباس را در آن کارگروه برگزیدیم و به وزارت ورزش فرستادیم. آن جا کارگروه تایید لباس بانوان وجود دارد که از همه نهاد های مربوطه، کارشناس در آن حضور دارد تا نظرات و ایرادات مطرح شود.در آن کارگروه ایراداتی مطرح شد، ما آن ها را اصلاح کردیم و در نهایت به کنفدراسیون وزنه برداری آسیا فرستادیم. آن جا در حضور خانم بوساوا، دبیرکل کنفدراسیون وزنه برداری آسیا بچه ها این لباس ها را پوشیدند و وزنه زدند و ما موفق شدیم این لباس بومی ایرانی را به تصویب برسانیم تا بچه ها با آن وزنه بزنند.

*چند لباس طراحی شد تا به این طرح نهایی رسیدید؟

-طریقت: من الان یک کمد لباس دارم با طرح ها و رنگ های مختلف که تعدادش از دستم خارج است.این هدف را داریم که این لباس ها را در صورت ایجاد موزه وزنه برداری، در آنجا قرار دهیم به همین دلیل آن ها را سالم و مرتب نگه داشته ام.

*خانم کلالی ما می دانیم که شما جانباز هستید. اگر ممکن است برای ما از این ماجرا بگویید.

-کلالی: سال 1389 من 9 سال داشتم. پدرم در چابهار کار ماموریتی داشتند و ما با خانواده به پیش پدرم رفته بودیم. ایام تاسوعا و عاشورا بود و ما بخاطر امام حسین(ع) رفتیم که در مراسم عزاداری شرکت کنیم. ما داخل دسته عزاداری بودیم که انفجار رخ داد و چهار بمب گذار آن جا را منفجر کردند.من در ناحیه بازو و پهلو ترکش خوردم. کمیسیون پزشکی برایم 17 درصد جانبازی تعیین کرد.ترکشی که به دستم خورد، باقی نماند و از طرف دیگر خارج شد اما ترکش در کلیه ام را پزشکان گفتند که برایت یک معجزه رخ داده. آن ها گفتند که ترکش هیچ گاه در بدن نمی چرخد و صاف حرکت می کند اما ترکش من چرخیده بود و از داخل پهلو به روی سطح پوستم آمده بود. عمل جراحی کردم و در ناحیه پهلو مشکلی نداشتم اما ساعد دستم تا دو سال بی حس بود و هیچ کاری نمی توانستم بکنم.مدام فزیوتراپی می کردم تا بالاخره خوب شدم و ورزش والیبال را از سر گرفتم. من فردای انفجار عکس یک آقایی را در جمع شهدا دیدم که وقتی انفجار رخ داد، ایشان من را هل داد تا ترکشی که داشت به پشت قلب من می خورد، به من نخورد. آن ترکش به ایشان اصابت کرد و باعث شهادتش شد. از او بسیار سپاس گزارم و امیدورام که جایش همیشه در بهشت باشد.ایشان با آن کارشان باعث شدند که من الان اینجا باشم.چابهار شهر کوچکی است و این امکانات را نداشت که تمام مردمی که آسیب دیده اند عمل بشوند. من بخاطر دوست و آشناهای پدرم توانستم همان روز عمل شوم. وگرنه خیلی از مجروحان بد تر از من یا به شهرهای دیگر منتقل شدند یا چند روز بعد از انفجار عمل شدند. چابهار یک بیمارستان بیشتر نداشت که در آن ایام هم بیمارستان بود، هم سردخانه و هم مجلس ختم.

*برای بقیه اعضای خانواده تان چه پیش آمد؟

-کلالی: آن ها خدا را شکر هیچ اتفاقی برایشان نیفتاد. من چون عقب تر از همه بودم و رفته بودم که شربت بیاورم آسیب دیدم. هنوز گاهی فیلم های منتشر شده از آن اتفاق را تماشا می کنم و تحت تاثیر قرار می گیرم چون آن اتفاق بسیار برای من تلخ بود با این حال هیچ وقت نتوانست جلوی هدفم را بگیرد.

*آن دستی که ترکش خورد و آسیب دید الان در وزنه برداری اذیت نمی کند؟ چون در وزنه برداری تمام نیرو به دست وارد می شود.

-کلالی: نه خدا را شکر دست من الان خوب شده و هیچ مشکلی ندارم. گاهی اوقات بخاطر بد خوابیدن روی دست و بد تمرین کردن اذیتم می کند اما با وزنه برداری مشکلی برایم پدید نمی آید. بعد از آن دو سالی که گفتم، والیبال را شروع کردم. در والیبال خیلی به دستم فشار می آمد.دو سال از دستم کار نکشیده بودم و حالا ورزش را شروع کرده بودم. مثلا من با یک دست پاس می دادم. مربی هایم خیلی به من کمک کردند تا شرایط عادی را پیدا کردم. خانواده ام هم خیلی به من انگیزه دادند که به دنبال هدفم بروم.پدرم خودشان والیبالیست بودند در تیم های دانشگاهی و تیم خراسان رضوی.بخاطر همین خیلی از من حمایت می کرد.

*آیا ممکن است در ادامه وزنه برداری را با یک رشته دیگر عوض کنید؟

-اصلا چنین امکانی وجود ندارد. الان شرایطی وجود دارد که ما اگر یک روز تمرین نکنیم، دلمان برای تمرین آن روزمان تنگ می شود. تقریبا به همه چیز عادت کردیم. هم به وزنه برداری هم به خانم دکتر و هم به بچه ها.

*خانم طریقت چند ماه دیگر بازی های آسیایی را داریم. آیا تیم بانوان اعزام خواهد شد؟

-طریقت: باید شرایط را بسنجیم و بعد تصمیم بگیریم. باید ببینیم بچه ها در سطح بازی های آسیایی هستند یا نه. تصمیم گیری الان درباره اش سخت است.

*ولی احتمال بیشتر این است که شرکت نکنید. چون در بازی های آسیایی رشته هایی بیشتر اعزام می شوند که مدال آور باشند.

-طریقت: معمولا هدف بازی های آسیایی و المپیک مدال آوری است. میزان موفقیت شما بسته به تعداد مدال هایی است که کاروان شما در آن مسابقات کسب خواهد کرد.

*در پایان اگر مطلب و صحبتی هست بفرمایید.

-کلالی: وزنه برداری را حتما باید عاشقش باشی که بتوانی انجامش دهی.رقیب یک ورزشکار در یک رشته دیگر یک انسان است که ممکن است روز مسابقه حالش بد باشد یا نتواند کارش را به درستی انجام دهد اما رقیب ما همیشه فولاد سرد است که نه حالش بد می شود و نه مریض می شود و نه سبک می شود. به نظرم فقط باید عاشقش باشی.آدم نمی تواند از عشقش دست بکشد.

-میرزکی: ما خوشحالیم که این را ثابت کردیم که بانوان ایرانی لیاقت وزنه زدن را دارند. از خانم دکتر طریقت بسیار ممنونم. کل وزنه برداری بانوان مدیون خانم دکتر هستند.

-طریقت: من برایم خیلی مهم است که این حرف ها مطرح شود. وزنه برداری می تواند همانند نوعی سلوک دیده شود که انسان در آن به خود فائق می آید. در وزنه برداری چیزی وجود دارد به عنوان عدد سینکلر که به زبان ساده می شود میزان وزن وزنه تقسیم بر وزن بدن شما که البته تعدادی ضریب هم دارد.یک جورهایی تمرین انسانیت است و الان در دنیا ثابت شده که وزنه برداری چون رشته یک پارچه ای است و شما یک حرکت را انجام می دهید، بیشترین تعداد عضلات در بدن فعال می شود.ضمن اینکه در وزنه برداری حرکت بدن به صورت متقارن است و تقریبا بعید است که کسی نتواند آن را انجام دهد. الان دنیا دارد به سمتی می رود که بدنسازی را به عنوان یک رشته پایه و مادر پذیرفته و بدنسازان در بدنسازی از تمرینات آن بهره می گیرند. کما اینکه قهرمانانی مثل آقای حدادی که در رشته دو و میدانی کار می کند، مربی بدنسازی اش یکی از سرمربیان قبلی تیم ملی وزنه برداری یعنی آقای توکلی هستند. من فکر می کنم باید به سمت همگانی شدن این ورزش حرکت کنیم. کلا وزنه برداری یک نوع ورزشی است که وقتی واردش می شوید تقریبا درگیرش می شوید و مثل زندگی تان می شود. حداقل برای من که اینطور بوده.

251 41