تحلیل داستان آبجی خانم اثر صادق هدایت

Share

Tweet

Share

Share

Email

Comments

صادق هدایت نویسنده، مترجم و یکی از مهم ترین روشنفکران ایران بوده است که در سال ۱۲۸۱ شمسی در تهران به دنیا آمد. وی را یکی از پدران داستان نویسی در ایران می دانند. برخی از آثار وی عبارتند از: زنده بگور (مجموعه داستان کوتاه)، سه قطره خون، بوف کور، سگ ولگرد و حاجی آقا. صادق هدایت سرانجام در ۱۳۳۰ به زندگی پربار خود پایان داد. در ادامه با تحلیل داستان آبجی خانم اثر صادق هدایت با نت نوشت همراه باشید.

تحلیل داستان آبجی خانم اثر صادق هدایت ؛ “چه می‌شود کرد؟ سرنوشت پر زورتر از من است.”

داستان آبجی خانم نام یکی از آثار رئالیستی صادق هدایت است که در آن زندگی دو خواهر در یک خانواده ی سنتی روایت می شود. داستان آبجی خانم به شکل راوی سوم شخص روایت می شود. آبجی خانم شخصیت اصلی داستان است که خواهری به نام “ماهرخ” دارد. خواهر او دختری زیباست که در شرف ازدواج است اما “آبجی خانم” دختری لاغر اندام و نازیبا است که مدام به دلیل ظاهر و اخلاقش مورد سرزنش قرار می گیرد.

بیشتر بخوانید: مروری بر زندگی صادق هدایت

جایگاه آبجی خانم در خانه، نزد عزیزانش هم بهتر از جایگاه وی در اجتماع نیست. او به دلیل اینکه مورد پسند مردان نیست مدام از طرف همه سرکوب می شود. صادق هدایت در داستان آبجی خانم رئالیستی مانند دیگر آثارش موضوعی را مطرح می کند که خیلی جلوتر از زمان خودش به آن رسیده است. هدایت سرزنشگر نگاهی است که به زن می شود. نگاهی که او را صرفا” یک زن و نه انسان می نگرد. نگاهی که با گذشت ۹۰ سال از تاریخ داستان هنوز هم کماکان ادامه داشته و فقط رنگ و لعابش تغییر پیدا کرده است.

آبجی خانم جوری در خانواده و اجتماع خود مورد سرزنش و عتاب قرار گرفته است که اکنون خود را مستحق غم، شکنجه و حتی مرگ می بیند.

“وقتی ماه محرم و صفر می آمد هنگام جولان و خود نمایی آبجی خانم می رسید، در هیچ روضه خوانی نبود که او در بالای مجلس نباشد. در تعزیه ها از یک ساعت پیش از ظهر برای خودش جا می گرفت، همه روضه خوان ها او را می شناختند و خیلی مایل بودند که آبجی خانم پای منبر آنها بوده باشد تا مجلس را از گریه، ناله و شیون خودش گرم بکند.”

بیشتر بخوانید: نگاهی به حاجی آقا نوشته صادق هدایت ، که لیسک جهان شده‌ای…

با اشاره به این تکه از متن داستان آبجی خانم میبینیم که “آبجی خانم” تنها جایی که جایگاهی دارد در مراسم عزاست. همانطور که در آخر داستان او حتی در عروسی خواهرش هم جایی ندارد. “ماهرخ” که بخت یارش بوده و زیبا شده، همراه و مقبول جامعه و اطرافیان است. اما او نیز تا چه حد حق زندگی و ارزش اجتماعی دارد؟ او نیز تنها می تواند از پس نقشی که از او انتظار دارند بربیاید. اما آبجی خانم که مادرش هم به دلیل زیبا نبودن نخواستنی گماشته می شد جایش فقط در روضه و قبرستان است.

“آبجی خانم” هم نقش خود را به نوعی پذیرفته است. پذیرفته است که حق زندگی و انتخاب ندارد. او خود را دیگر لایق زندگی کردن هم نمی داند. صادق هدایت در داستان آبجی خانم ، کوچکترین چیزها را نیز با ریز بینی توصیف می کند و دیالوگ هایی را برای شخصیت هایش در نظر می گیرد که شخصیت آن ها را به وضوح برای مخاطب روشن می کند. می توان گفت که هدایت با همین دقت و ریزبینی ویژه توانسته موضوعی را در داستان آبجی خانم مطرح کند که حداقل تا چند دهه بعد قابل مطرح کردن و حتی پیگیری است.

بیشتر بخوانید: بررسی تطبیقی فیلم ساحره به کارگردانی داوود میرباقری و داستان عروسک پشت پرده از صادق هدایت

نکته ی جالب دیگر ازدواج ماهرخ است. ماهرخ دختری زیباست اما چون در خانواده ای فقیر است، قرار نیست ازدواج موفقی هم داشته باشد و باید به خواستگاری که برایش آمده به هر ترتیب رضایت بدهد تا به سرنوشت خواهرش دچار نشود. “ پدر خانواده بناست عباس نامزد ماهرخ، از طبقه پایین اجتماع است و جهیزیه ماهرخ که کلفتی یک خانواده را می کند یک سماور قدیمی است با یک چارقد و یک تنبان. ” انگار در این خانواده بیشتر از فقر و مشکلات اساسی دیگر، ازدواج دخترشان است که مهم است و “آبجی خانم” که خواستگار ندارد، مصیبت آن خانه به حساب می آید. او نیز در شب عروسی خواهرش خود را به بدترین شکل مجازات می کند. شاید بتوان گفت صادق هدایت در داستان آبجی خانم ، سرنوشت بسیاری از زنان قبل از خود، در زمان خود و حتی اکنون را بازگو کرده و به نقد کشیده است. داستان آبجی خانم در مجموعه داستان “زنده به گور” به چاپ رسیده است.

بیشتر بخوانید: تحلیل داستان کوتاه چنگال نوشته صادق هدایت ، طبیعت علیه تربیت