سیاهه انتشار شهر تهران دارای صحت و دقت لازم نیست

وی ادامه داد: ذرات معلق برخلاف دیگر آلاینده­‌های هوا که به­ صورت گاز هستند، به صورت جامد و مایع در هوا پراکنده شده‌اند و به دو گروه ذرات معلق اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. ذرات معلق اولیه ذراتی هستند که به­‌صورت مستقیم از منابع آلاینده به هوای محیط وارد می‌شود و قابل‌اندازه­‌گیری هستند درحالی­‌که ذرات معلق ثانویه در ابتدا در اشکال مختلف گازی وارد جو می‌شوند و بر اثر فعل‌ و انفعالات موجود در هوا مانند واکنش­‌های فوتوشیمیایی، هیدرولیز، چگالش و اکسیداسیون تغییر فاز می‌دهند و به شکل جامد درمی‌آیند.

این کارشناس سیاستگذاری حوزه محیط زیست با بیان اینکه ذرات معلق ثانویه از آلاینده­‌های دیگر به وجود می­‌آیند و دارای انواع مختلفی هستند، تصریح کرد: سولفات‌ها (SO۴۲)، نیترات‌ها (NO۳) و ترکیبات آلی ثانویه از مهمترین آن‌ها هستند بنابراین برای کاهش آلودگی هوای شهر تهران لازم است که ابتدا منابع منتشرکننده این آلاینده به­‌طور دقیق شناسایی شود و به این کار اصطلاحاً منشأ یابی ذرات معلق می‌گویند.

کاظمی تاکید کرد: با توجه به اینکه ذرات معلق ثانویه به­ صورت مستقیم قابل‌ اندازه‌گیری نیستند، تخصیص سهم منابع انتشار آن‌ها کمی پیچیده­‌تر از ذرات معلق اولیه خواهد بود بنابراین حساس­‌ترین مرحله در منشأیابی ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون، درنظرگرفتن ذرات معلق ثانویه است.

وی افزود: یکی از در دسترس­‌ترین مطالعاتی که در کشور در زمینه منشا یابی آلاینده­‌ها صورت گرفته گزارش سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران است. این مطالعه که توسط شرکت کنترل کیفیت هوا منتشر شده، میزان انتشار (تناژ) تمام آلاینده­‌های معیار هوای شهر تهران را در سال ۹۲ بیان کرده است. این گزارش بسیار مورد توجه مسئولان قرار گرفته است و در تحلیل­‌های مختلف سهم منابع انتشار آلاینده­‌ها، نتایج آن را ملاک ارائه آمار خود قرار می­‌دهند. با توجه به اینکه ذرات معلق، آلاینده اصلی هوای شهر تهران هستند، این مطالعه سهم منابع مختلف در تولید ذرات معلق شهر تهران را مطابق این شکل ارائه داده است.

سهم منابع مختلف در انتشار ذرات معلق شهر تهران (شرکت کنترل کیفیت هوای تهران)

این کارشناس سیاستگذاری حوزه محیط زیست با اشاره به اینکه منشایابی دقیق و صحیح آلاینده اصلی هوای یک منطقه، مبنای برنامه­‌ریزی و تصمیم­‌گیری برای انجام اقدامات لازم در راستای کاهش آلودگی هوای آن منطقه خواهد بود، تصریح کرد: با توجه به این مسئله، این سؤال مطرح است که آیا نتایج این مطالعه برای تصمیم­‌گیری­‌های بعدی قابل‌اطمینان است یا خیر؟

کاظمی با بیان اینکه برای پذیرش صحت و دقت سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران صرفاً در منشا یابی آلاینده اصلی هوای شهر تهران یعنی ذرات معلق، درنظرگرفتن نکاتی حائز اهمیت است، گفت: یکی از نکات این است که در تعیین منابع تولیدکننده آلاینده تنها منابع انسان­‌ساخت (مصنوعی) در نظر گرفته شده و سهم منابع طبیعی مثل گرد و غبار در نظر نگرفته شده است، همچنین این گزارش تفکیکی بین ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون قائل نشده است، در صورتی‌که ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون عامل اصلی آلودگی هوای تهران شناخته می‌شود.

وی در ادامه اظهار کرد: در مطالعه سیاهه انتشار، ذرات معلق ثانویه که بر اساس مطالعات منشأیابی حدود ۲۵ درصد از این آلاینده را در هوای شهر تهران تشکیل می­‌دهند، در نظر گرفته نشده است بنابراین نمی­‌توان نتایج این مطالعه را دارای کفایت، صحت و دقت لازم برای سهم­‌بندی منابع مختلف در انتشار ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون شهر تهران دانست. آماری که مسئولان مربوطه در مورد سهم منابع انتشار این آلاینده ارائه می­‌دهند، صحیح و دقیق نیست و ضرورت دارد مطالعات دقیق­‌تری در این زمینه انجام شود.

به گفته این کارشناس سیاستگذاری حوزه محیط زیست برای منشأیابی ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون با درنظرگرفتن ذرات معلق ثانویه در شهر تهران دو مطالعه دیگر توسط کارشناسان محیط زیست صورت گرفته و نتایج این دو مطالعه در بررسی‌های جداگانه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته است.

سهم وسایل نقلیه در انتشار PM۲.۵ در مطالعه ترکیبی

کاظمی با اشاره به اینکه نتایج این دو مطالعه نسبت به نتایج گزارش سیاهه انتشار به دلیل در نظر گرفتن ذرات معلق ثانویه و ذرات با منشأ طبیعی از دقت بیشتری برخوردار است، تصریح کرد: بررسی جزئیات این دو مطالعه، نشان می‌دهد که با توجه به تعداد کم و پراکندگی نامناسب نقاط نمونه­‌برداری، نتایج مذکور نیز سطح دقت بالایی ندارد بنابراین برای یک منشأیابی دقیق و جامع لازم است نقاط نمونه­‌برداری به­‌گونه­‌ای انتخاب شوند که از وضعیت دقیق تولید ذرات معلق در کل شهر تهران نمایندگی کنند.

وی در پایان تاکید کرد: در این راستا ضروری است کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا کمیته‌ه­ای تخصصی تحت عنوان کمیته منشأیابی ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون تشکیل دهد و از جامعه متخصص دانشگاهی در این کمیته استفاده کند. این کمیته می­‌تواند با استفاده از توان داخلی گامی مهم در شناسایی دقیق­‌تر منابع اصلی آلودگی هوا و تعیین سیاست­‌های مؤثر مقابله با آن بردارد.